Vikan - 03.10.1991, Blaðsíða 44

Tómas R. Einarsson ásamt trommuleikaranum á
Nýjum tóni og íslandsför, Pétri Östiund.
TÓMAS R. EINARSSON
Frh. af bls. 21
■ Það sem var mest framandi í
ferðalaginu var að koma til Ból-
ivíu og í fjöllin í Perú.
■ Ég veit ekki um neina djass-
hljómsveit sem æfði eins tryll-
ingslega og Nýja kompaníið.
■ Ég er ekki mikið fyrir svefn-
gengilsmúsík og er ekki hrifinn
af tónlist sem tekur mið af nú-
tímatónlist, klassískri og hrær-
ingi þar á milli.
armönnum eins og um glæpamenn væri aö
ræöa. Nú, þetta gekk allt á endanum en viö
urðum aö afhenda passana okkar áöur en viö
fórum aö sofa. Svo kom í Ijós aö þaö var ekki
hægt að læsa herberginu og þá uröum við hel-
víti hræddir en tókum þaö til bragös aö hlaöa
öllu lauslegu fyrir dyrnar, því litla sem þarna
var, borðinu, stólunum báöum og höföum
koppinn efstan. Stuttu eftir að við erum lagstir
til hvílu, nötrandi í háfjallaloftinu, kuldanum og
hræöslunni, byrjar allt að hristast og skjálfa,
koppurinn hendist út á gólf og virkið okkar
hrynur eins og spilaborg. Við sprettum framúr
og höldum að nú eigi aö ganga frá okkur
endanlega. Nei, nei, það var þá bara lögreglu-
maöurinn sem fengið hafði vegabréfin okkar
og ekki gat lagst til hvíldar án þess að vita
hvort við félagarnir værum kvæntir menn
heima á íslandi!
Það sem var mest framandi í ferðalaginu var
aö koma til Bólivíu og í fjöllin í Perú. Indíán-
arnir voru eiginlega harölæstir í framan,
brugðu sjaldan svip og hlógu aldrei hátt. Ekki
þar fyrir, þeir voru viðræðugóöir ef maöur tók
þá tali en kurteisara sölufólk hef ég hvergi hitt.
Á götunum í La Paz sátu konurnar með harð-
kúluhattana sína yfir ullarslánum og prjónuö-
um handtöskum, lokaöar og yfirvegaöar og
yrtu aldrei á mann aö fyrra bragöi. Þó komumst
viö nú aö því á krá í Cusco í Perú að indíánar
geta blaöraö á viö masgefna íslendinga, gott
ef viö vorum ekki farnir aö syngja meö þeim í
lokin. Alla vega vorum viö vel timbraðir á leið-
inni upp til Macchu Picchu, gömlu indíána-
borgarinnar, morguninn eftir.
- Fannst þér þetta ferðalag þitt breyta þér
eitthvað? Varstu haröari í pólitíkinni eftirþessa
ferö?
Ég var nú svo öfgafullur í pólitík áöur aö þaö
kom varla til greina aö ég yrði miklu verri i
þeim efnum. Himinhrópandi munur á ríkum og
fátækum og afturhaldssamar herforingjastjórn-
ir, sem dilluðu rófunni í takt við bandaríska
hagsmuni, staöfestu bara þaö sem ég hafði
áöur haft grun um. En öll ferðalög hafa áhrif á
mann og þá ekki síst þar sem maöur kynnist
mjög framandi mannlífi. Þaðfer náttúrlega ekki
hjá því aö þeir sem ferðast á þann máta sem
við gerðum fái víðari sýn á mannlífið en þeir
sem heima sitja. Þaö tíökaöist ekki ( Dalarút-
unni að miðasölumaðurinn tæki upp tequila-
flösku og salt og settist niöur til aö kjafta viö
farþegana.
Tómas veröur hugsi á svipinn og þaö er eins
og minningarnar sæki aö honum smástund.
Hann treöur aftur rólega í pípu sína og mér
finnst rétt að skipta um umræðuefni. Margir
vita aö Tómas hefur þýtt ýmislegt í gegnum
árin og kannski er bara best að drífa hann burt
frá hugsunum um Suður-Ameríku og færa talið
inn á bókmenntahlið Tómasar.
- Hvenær byrjaðir þú aö þýöa bækur?
Ég dundaði mér viö einhverjar smáþýðingar
þegar ég var úti í Ósló, svona mest fyrir sjálfan
mig, þýddi þá Ijóö. Ég haföi líka unnið í erlend-
um fréttum á Þjóöviljanum, þýtt Reuter og þaö
var góöur skóli. Og svona hitt og þetta smá-
vægilegt. Ef þú vilt aö ég telji eitthvað upp þá
þýddi ég úr ensku hluta af bók sem heitir
Stöövun kjarnorkuvígbúnaöar. Þaö var nú
svona fyrsta alvöru þýðingarvinnan mín. Svo
geröist það af tilviljun að ég fór aö þýöa Evu
Lunu eftir Isabel Allende. Ég var að spyrja
Halldór Guðmundsson, góðan vin minn hjá
Máli og menningu, hvenær væri von á næstu
bók eftir Isabel Allende og þá sagöi hann að
þaö vantaði þýðanda og sló því fram hvort ég
vildi reyna. Ég sagðist náttúrlega geta þaö,
spurningin væri hvort ég gæfi mér tíma til
þess! Ég fékk fyrsta kaflann sem prófstykki og
síðan var mér gefið grænt Ijós á framhaldið.
Nú þykir spyrjanda tími til kominn aö fara að
fræðast um aðaláhugamál Tómasar og lifi-
brauö, kontrabassann og djassspilamennsk-
una.
- Hvenær fórstu að spila fyrir alvöru á
kontrabassann?
Já, segir Tómas og lifnar svolítiö viö. Þetta
byrjaði eiginlega þarna úti í Ósló. Þar lærði ég
loksins aö spila undir í blús. Það sem Scott
Gleckler vildi ekki kenna mér, það læröi ég af
plötu þar sem Niels-Henning spilaði blús meö
saxófónleikaranum Ben Webster. Ég barðist í
gegnum þaö þangaö til ég var búinn aö herma
eftir allar nóturnar og læra þetta helvíti. Síðan
gerist þaö á páskum - þá var ég búinn meö
mitt nám í Ósló og var aö klára BA ritgerðina
mína sem er um djass á íslandi 1947-55,
fyrsta blómaskeiðið í íslenskum djassi - að ég
fæ boð frá vini mínum í Kaupmannahöfn, fyrr-
nefndum Halldóri Guðmundssyni, þess efnis
aö hann sé búinn aö ráöa mig sem kontra-
bassaleikara í hljómsveit þar í borginni. Nú
skuli ég drífa mig til Hafnar, þar bíöi mín starf.
Ég fer þangaö og gerist bassaleikari hjá Diab-
olus in Musica, síðari útgáfunni af þeirri sveit.
Mér brá allnokkuð því þetta fólk hafði verið í
tónlistarskólum meira eða minna frá því þaö
byrjaði að ganga og ég haföi átt kontrabassa í
sex mánuði. En ég var duglegur að æfa mig og
meðfram því sem þessi sveit hljóöritaöi plötu
fórum við aö djamma saman upp úr djass-
biblíunni, viö Sveinbjörn I. Baldvinsson sem
spilaði á gítar en er nú þekktari sem rithöfund-
ur og Aagot Óskarsdóttir sem var á píanóinu.
Um haustið fór megnið af þessu fólki heim og
það varð úr aö við Sveinbjörn stofnuðum Nýja
kompaníiö ásamt fornvini mínum, Sigurbirni,
sem spilaði á saxófón. Hann fékk svo á píanó
Jóhann G. Jóhannsson sem nú starfar hjá
Leikfélagi Reykjavíkur og á trommur var feng-
inn altmúligmaðurinn Siguröur G. Valgeirsson.
Nafni hans Flosason kom svo síðar um haust-
iö. Viö byrjuðum að æfa og komum í fyrsta skipti
fram eftir aö hafa æft i eina viku, undir nafninu
Bláa bandiö. Þá höföum viö náö að æfa ellefu
lög sem við svo spiluðum aftur og aftur! Nokk-
uö frumstætt en virkaði þó.
Ég veit ekki um neina djasshljómsveit sem
æföi eins tryllingslega og Nýja kompaníið.
Enda veitti ekki af, við vorum náttúrlega byrj-
endur! Við hlustuðum mikiö á djassmúsík og
lágum í þessu, áhuginn var ódrepandi. Hljóm-
sveitin hélt svo út fram að jólum 1982 en fyrr á
því ári haföi Fálkinn gefið út einu hljómplötu
sveitarinnar, Kvölda tekur. Á henni voru lög
eftir okkur og fínar útsetningar Jóhanns G. Jó-
hannssonar á íslenskum þjóölögum. Nýja
kompaníiö var sum sé fyrsta alvöru djass-
bandið sem ég lenti í.
- Hvað gerðist svo?
Tómas kveikir þriðja ganginn í pípu sinni,
sem honum augljóslega þykir vænt um, hann
sýgur þrisvar sinnum reykinn að sér og það
snörlar í pípunni. Ööö... ætli ég hafi ekki verið
byrjaður að spila með Guðmundi Ingólfssyni
um þetta leyti. Það var skemmtilegur tími og
við fórum tvisvar til Lúxemborgar og spiluðum
þar. Ég spilaði með Guðmundi fram á haust
1983 en þá fór ég til Kaupmannahafnar í
áframhaldandi kontrabassanám eftir að hafa
lokið sex stigum hjá Jóni Sigurðssyni hér
heima. Nokkru áður hafði ég ráðfært mig við
Niels-Henning, svona um það hvað maður ætti
að gera. Hann sagði: „Þú átt að fara að læra
að spila klassík hjá Johan Poulsen." Sá
kenndi honum á sinni tíð og hjá þessum heið-
ursmanni var ég veturinn 1983-84. Ég æfði
mig sirka sex tíma á dag og var lengst af að
æfa tvær fyrstu sellósvítur Bachs. Þær voru
erfiðar, ekki síst vegna þess að ég spilaði
sellónóturnar og þetta var allt uppi á bassan-
um og allt spilað með boga. Ég þjálfaðist nú
ekki mikið í djassmúsík þann vetur en lærði að
spila hreint.
Á kvöldin bjó ég svo á djassklúbbunum
þarna í Kaupmannahöfn og hlustaði á gífur-
legan fjölda músíkanta af ýmsu tagi. Og um
sumariö fór ég á námskeið hjá John Tchicai í
frjálsdjassi. Það var alveg óhemju gagnlegt og
opnaði manni nýja sýn. Eftir að ég kom heim
hef ég sjaldnast verið í föstum hljómsveitum
en spila þó mikið meö sömu mönnunum, til
dæmis þeim Eyþóri Gunnarssyni og Sigurði
44 VIKAN 20. TBL. 1991