Vikan - 07.09.1999, Blaðsíða 14

Á hverju ári smitast
æ fleiri ungar konur
og karlar af lifrar-
bólgu C sem er lífs-
hættulegur sjúkdóm-
ur. Rétt eins og eyðni
þá er lifrarbólga C
vírus sem getur
smitast við samfarir
en einnig á jafn sak-
leysislegan máta og
Hinn höqli.
morðmoi
Næsti eyðnifaraldurinn?
með því að fólk not-
ar annarra tann-
bursta eða fara í
handsnyrtingu. Hér
koma upplýsingar
um þennan skæða
sjúkdóm og hvað þú
getur gert til þess að
varast þennan lífs-
hættulega vírus.
Et' |ní fasrft |)ér ™
iiagl»snyrtiii|>ii
skaltu gauga úr
skugga iiiii aö áhiild-
in sein cru notuö séu
sótthreinsiiö.
Dauðsföll munu þre-
faldast
Pað er ekki nema áratugur
síðan lifrarbólga C greindist í
fyrsta sinn. í dag eru milljónir
manna um allan heim sýktir af
vírusnum. Fjórum sinnum
fleiri einstaklingar smitast af
lifrarbólgu C en eyðni. Helsta
ástæða þess er sú að lifrar-
bólga C hefur fleiri smitleiðir
en eyðni.
Eyðni og lifrarbólga C eru
vírusar sem smitast með sýktu
blóði og það er vitað með
vissu að samfarir og samnýt-
ing sprautunála eru smitleið-
ir. En þar með er upptalið
hvað er líkt með þessum
tveimur sjúkdómum.
Ólíkt eyðniveirunni
þá drepst ekki lifr-
arbólgu C veiran
við það að
komast í loft því
hún getur lifað
dögum saman
í þornaðri
blóðslettu.
Pað þýðir að
mögulegt er
að smitast af
henni með
því að nota
tannbursta
annarra eða
fá lánaða rakvél
frá sýktum ein-
staklingi. Sömu
sögu er að segja
um tattú, hand-
snyrtingu eða göt í
eyru (eða öðrum líkamshlut-
um).
Sérfræðingar telja að eyðni-
veiran sé alltaf banvæn á end-
anum en lifrarbólga C leggur
að velli einn af hverjum tíu
einstaklingum sem hún herjar
á. Talið er að þær milljónir
fórnarlamba sem eru enn ein-
kennalausar verði alvarlega
veikar á næstu 10-20
árum, dauðsföll munu
þrefaldast og út-
koman verði fleiri
dauðsföll af völdum
lifrarbólgu C en eyðni.
Lifrarbólga er þögull
morðingi.
mynd um að það sé sýkt og
smiti þar af leiðandi aðra óaf-
vitandi.
Það er yfirleitt tilviljun sem
ræður því að fólk kemst að því
að það sé með
vírusinn.
Þú skalt
aldrei fá
lánaða rakvél
annarra til að koma
í veg fyrir að smit berist
á milli manna.
Almenningur er að mörgu
leyti langt frá því að vera vel
upplýstur um lifrarbólgu C.
Bæði er stutt síðan að vírusinn
greindist (1989) og einnig
vegna þess að fólk getur hafa
smitast en verið einkennalaust
mörgum árum eftir smitun,
eðajafnvel áratugum.
Lifrarbólga C er þögull
morðingi. Vírusinn getur tekið
sér bólfestu í lifrinni hjá ein-
staklingi sem hefur ekki
nokkra hugmynd um að hann
sé smitaður og eyðileggur lifr-
ina hægt en ákveðið. Sérfræð-
ingar áætla að um 70% fólks á
aldrinum 20-30 ára sem er
með vírusinn hafa ekki hug-
Fjórum sinnum fleiri
einstaklingar smitast
af lifrarbólgu C en
eyðni.
Jafnvel þótt sjúklingar fái
einhver einkenni eru þau oft á
tíðum væg og þeim auðveld-
lega ruglað saman við ein-
kenni annarra sjúkdóma.
Rosalie Cacioppo er banda-
rísk kona sem varð felmtri
slegin er hún komst að því að
hún væri með lifrarbólgu C.
Hún var alltaf þreytt og slöpp
en gekk út frá því að hún væri
einfaldlega of stressuð vegna
mikils vinnuálags. „Eg var yf-
irleitt hress á morgnana en
þegar leið á daginn var ég að
berjast við að halda mér vak-
andi við skrifborðið. Ég
treysti mér ekki til neins ann-
ars eftir vinnu en að fleygja
mér upp í sófa og liggja þar
sinnulaus. Rosalie ræddi við