Vörður - 09.01.1926, Blaðsíða 1

Ritstiórí og ábyrgö
armaður
hristján Albertson
Túngötu 18.
Utg'eíaiidi: Miöstjórn íhaldsflokksins.
1 V. ár.
Reykjavík 9. jan. 1926.
AfgreíSslO" og !(Ut>
heimtumaðar
Ásgeir Magnússon
kennaxi.
2. blað.
Landhelgisgæslan
Eftir Sigurð Sigurðsson frá Arnarholti.
Nú eru íslendingar loks þa&
langt komnir, að nú á að fara
að byggja ágætt og vandað skip
til landhelgisgæslu.
Skipið tekur væntanlega til
starfa á næsta síldveiðatíman-
um, ásamt Þór og danska eftir-
litsskipinu. Það er því ekki að
efa, að eftirlit með hinu marg-
háttnðn ólöglcga atferli Norð-
manna um sildveiðitímann fyr-
ir norðan, verði mjög sóma-
samlegt, enda er tími til kom-
inn; yfirgangur Norðmanna hef-
ir þar, eins og viðast þar sem
þeir koma, verið öldungis ó-
þolandi.
En þá kemur landheigisgsesl-
an á vetrarvertið.
Er rjett að minnast á sumt
er fram kom í málinu á síðasta
þingi og er auðsjeð á ræðum
ýmsra háttvirtra þingmanna, að
lítið hafa þeir hugsað um mál-
ið, eða rjettara sagt, hversu
staríi skipanna myndi viturleg-
ast hagað.
Sumir þeirra halda því fram,
að skipið eigi æiinlega að vera
á þönupi kringum alt landið.
Á vetrarvertið viröast skipin
eiga litið erindi norður fyrir
land, þar er þá alls ekki um
togaraútgerð að ræða. Hins veg-
ar er togaraveiði stunduð við
suðurströnd landsins allan vet-
urinn á mörg hundruð skipum.
Eftirlitsskipin ættu þá aðal-
lega að starfa þar, enda hefir
öll undanfarin reynsla sýnt, að
landslögin eru þar gífurlega
brotin á hverjum einasta degi
allan veturinn.
í*á eru sumir þingmenn að
mótmæla því að skipin hugsi
nokkuð um björgun; það sje
ekki í þeirra verkahring. JÞetfa
er mjög vanhugsað, enda hefi
jeg það fyrir satt, að þau sjeu
ekki að eins siðferðislega, held-
ur að lögum skyldug til að
hjálpa bátum, sem nauðulega
eru staddir, hvort sem þau
sjálf verða vör við þá, eða þau
beðin um aðstoð úr landi.
Geta má þess að maður cftir
mann stendur upp í þinginu og
þakkar síra Sigurði sál. Stefáns-
syni strandvarnarmálið. Jú, hann
kom fram með þá tillögu að
stofna landhelgissjóð; ekki lagði
hann eyri fram, eða ómak í
þarfir málsins og — landhelgis-
sjóður er enginn til! Aftur á
móti eru þeir ekki nefndir á
nafn í þessu sambandi Jón-
as Jónsson, Tryggvi Pórhalls-
son, Ásgeir Ásgeirsson Pjelur
Ottesen, Bjarni frá Vogi
eða Benedikt Sveinsson, sem
allir hafa frá því fyrsta lagt
vitmn og kapp til stuðnings
þessa máls. Að ógleymdum
Sig. Eggerz, sem í ráðlierratíð
sinni stofnaði fyrslur til alger-
lega sjálfstæðrar ísl. landhelgis-
gæslu.
Núverandi landsstjórn mun
framtíðin telja sig standa í mikilli
þakklætisskuld við fyrir afskifti
hennar af málinu, nú 1 lokin.
Og verður ekki móti því mælt,
að það sem ráðherrarnir hjeldu
fram í þinginu, var yfirleitt
mjög hyggilegt, ekki síst for-
sætisráðherra, kröfurnar mjög
sómasamlegar, en þó stilt við
hóf svo að ríkissjóði ætti aldrei
að verða um megn að halda
áfram; en upp úr því leggja
þeir mikið, sem mestan áhuga
hafa á aukinni landhelgisgæslu,
að aldrei komi lil þess að skip,
sem rtkissjóður hefir keypt í
þessu skyni, verði látið hætta
að starfa, þótt eitthvað blási
óbyrlega um fjárbag ríkissjóðs
í bili.
Pað er tvent í ræðum háttv.
forsætisráðherra, sem einkum
gaf mjer tilefni til að rita þess-
ar línur. Hið fyrra: »Sjálfsagt
er að slaka ekki í neina á kröf-
unum til Dana« (nfl. um land-
helgisgæslu þeirra), geta senni-
lega allir tekið undir. Danir
hafa lijer þau rjettindi að ekki
er nema sanngjarnt og sjálfsagt
að þeim fylgi einhverjar skyld-
ur, og ekki mega menn kippa
sjer upp við það, þólt danskir
stjórnmálamenn kalli þetta
»styrk« til íslands, eða þess
háttar. Peir eiga skipin hvort
sem er og geta ekki á heppi-
legri hátt vanið sjómenn sina
við karlmensku og harðfengi á
sjónum, en einmitt með því að
senda þá að vetrarlagi austur í
Meðallands-»bugtina«, því í
Eyrarsundi og Beltunum dönsku
er lítið að græða í þessu efni.
Hitt er athugasemd háttv.
forsætisráðherra um væntanleg-
ar tekjur ríkissjóðs af sektum
fyrir ólöglegar veiðar. Jeg hef
áöur haldiö því fram, að þessar
sektir minkuðu að sama skapi
sem eftirlitið balnaði. Og þetta
er rjett. En — enn þá er svo
langt í land um gæsluna, að
þetta viðbótarskip mun naum-
ast draga mikið úr áræði land-
helgisbrjótanna. Arðsvonin í
landhelgi er svo mikil og auk
þess eru skipin í samábyrgð
um sektarfjeð. Pað er því eng-
um efa undirorpið að ríkissjóði
muni berast miklar tekjur í
þessum sektum, ekki sfst ef góð
samvinna verður með skipun-
um. Pannig er það segin saga,
að aldrei er landhelgin skafin
eins afskaplega austur með
söndum, frá Vík að Hornafirði,
eins og einmitt eftir að eftirlits-
skipin eru lögð af stað þaðan
með sökudólga til Vestmanna-
eyja eða Reykjavíkur. Ættu þá
hin skipin að bregða á vettvang
þegar í stað og yrði auðvelt í
framkvæmd þar eð öll skipin
hafa Ioftskeytatæki og ættu vit-
anlega að eiga sjer launmál
(Code).* 1
— Pá vil jeg að lokum nota
tækifærið til þess að mótmæla
harðlega atferli hins danska
eftirlitsskips nú upp á síðkaslið.
Pað hefir nú farið til Reykja-
víkur með landhelgisbrjóta aust-
an frá söndum — fram hjá
Yestniannaeyjam í blíðskapar-
veðri, þrem sinnum, 7. okt.
með einn, í októbermánuði með
þrjá í viðbót og 8. nóv. með
einn. Petta er fyrst og fremst
alveg ólöglegt, bakar sakborn-
ingum órjettmætan kostnað og
tímatöf, er megnasta ókurteysi
við bæjarfógetann í Eyjunum
og skaðar hjeraðsbúa.
Pað er annað mál og ef til
afsakaniegt að eftirlitsskipið
teymi þessa togara til Reykja-
víkur í tvísýnu veðri, en í þessi
þrjú síðustu skifti hefir það
verið meö öllu óafsakanlegt.
Alþingismaður Vestmanneyja,
Jóhann konsúll Jósefsson, gerði
sjer á síðasta alþingi far um
að afsaka og bera í bætifláka
fyrir yfirmenn dönsku varðskip-
anna, bar þeim góða söguna,
eins og rjettlátt var — en svo
kemur þetta óvænta atferli. Og
það mega þeir vita, sem þessum
málum stýra, að nú er vel tek-
ið eftir og vandlega fyllst með
hverju einu sem aðhafst er í
strandvarnarmálinu.
íslendingar eru loks vaknaðir
og raknaðir úr rotinu í þessu
máli.
NýjárskYeðja Jónasar.
Jónas frá Hriflu sendir mjer
kveðju sína i 1. tbl. Tímans þ. á.
Kveðja þessi er dálítið frábrugð-
in venjulegum áramótakveðjum,
en þó með þeim hætti, sem við
mátti búast og á yrði kosið —
úr þeirri átt.
Jeg vona að menn virði mjer
til vorkunar, að jeg fer æði-
fljótt yfir sögu, að þessu sinni.
Jeg hef óbeit á að ræða eiuka-
mál mín við annan eins mann
og Jónas frá Hrifln, og hefði
vissulega eklci virt hann svars,
ef jeg hefði ekki búist við, að
þögn mín yrði þá algerlega mis-
skilin.
Jónas hefir einlægan hug á,
að koma mjer út úr þinginu
og krefst þess, að jeg leggi nið-
1) Kostnað rikissjóðs af símanum
í sambandi við útgerð strandvarn-
arskips mun jeg gera að umtalsefni
i framhaldsgrein.
ur þingmensku nú þegar. —
lvröfu þessa byggir hann á því,
að jeg hafi gert þjóð minni slíka
svívirðing erlendis, að með eins-
dæmum sje. Fjasar hann rnikið
um drykkjuskap íslendinga, sem
til útlanda ferðast, og má það
engan undra, sem þekkir ofstæki
hans í bindindismálum. Hitt
mundi fremur vekja undrun
manna, að hann heíir aldrei fyr
en nú fundið ástæðu til þess, að
veitast að neinura sjerstökum
landa sinna fyrir þessar sakir.
En Jónas hefir skýringuna á
takteinum. Vegna þess, að jeg
er í opinberri heimsókn til lands-
ins, verður að gera til mín frek-
ari kröfur enn til Pjeturs og Páls.
Hann talar um mig eins og jeg
væri »diplomatiskur sendiherra«
og hefði komið fram fyrir lands-
ins hönd í Danmörku. Á því
byggist krafa hans um, að jeg
leggi niður þingmenskuna. Hefði
jeg ferðast utan sem »prívat«-
maöur, hefði Jónas iátið sjer
nægja, að skrifa trúnaðarmönn-
um sínum út um land vel stíl-
aðar slúðursögur af ferðalaginu
með tilmælum um að »láta þær
berast«. '
En nú er það svo að jeg ferðast
algerlega sem »prívat«maður.
Jeg átti hvergi að koma fram
opinberlega fyrir landsins hönd,
heldur að eins sem kunnugur
maður að vera samningamanni
vorum til aðstoðar. Jónas veit
sennilega að utanríkismálin eru
enn sameiginleg með íslandi og
Danmörku og að þeir sem koma
opinberlega fram fyrir vora
hönd í öðrum löndum eru
sendiherrar Dana. Hefði verið
um eitthvert hneyksli að ræða
af minni hálfu, gat það því
ekki bitnað á þjóðinni á þann
hátl sem Jónas vill vera láta.
En jeg hef ekki annað til saka
unnið, en jeg hef smakkað á
glasi við og *við í kunningjahóp,
eins og fleiri góðir íslendingar
hafa gert fyrr og siðar, án þess
mannorð þeirra hafi beðið
hnekki að. Paö er Jónas frá
Hriflu, sem með stakri fram-
hleypni hefir búið til þann
»skandala«, sem hann vill láta
koma mjer i koll. Hann skirrist
ekki við að setja alla þjóðina
í gapastokk frammi fyrir um-
heiminum, til þess að geta náð
sjer niðri á mjer.
Jónas segir að jeg hafi ekki
komist til Ameríku vegna
drykkjuskapar, og er það ein-
hver sú spaugilegasta vitleysa,
sem jeg hefi heyrt. Sannleikur-
inn er sá, að jeg varð veikur
og lá vikum saman rúmfastur
(lagðist í eymd og volæði,
kallar Jónas það). Baðst jeg
því undan að fara vestur.
Jeg ætla ekkert að fara út í
hinar aðrar sakargiftir Jónasar.
Pær eru að mestu endurtekning
á rógi og illmælgi, sem Jónas
bar um mig meðal kjósenda
ininna fyiir austan i sumar sem
leið. Jeg býst við að Jónas hafi
látið þær fljóta þarna með til
þess að sýna mönnum þessum
hreinlyndi sitt: Jeg skal sýna
ykkur það piltar, að jeg þori
að segja þetta upp í »opið geð-
ið« á honum. Jeg nenni ekki að
eltast við allan þann söguburð.
En hvers vegna ræðst Jónas
á mig?
Pað mælti geta þess til að
hann ætlist til meira af mjeren
öðrum. Pað mætti geta þess til
að honum væri svo miklu ann-
ara um mig en aðra menn,sem
samskonar söguburður hefir
gengið um.
En hvorugt þetta er rjett,
Hann ræðst á mig nú, af því
að hann bjrggur, að hann geti
haft pólitískan hagnað af því.
Stjórnin þarf á öllu þingfylgi
sínu að halda. Jónas er að
vona að þingmaður einn, sem
hann veit stjórninni hlyntan,
muni ófær til þingsetu á næsta
þingi. Geti hann komið því til
leiðar að jeg leggi niður þing-
mensku, þá þykist hann sjá
fyrir örlög stjórnarinnar.
Hann ræðst á mig nú af því
að hann trúir því að jeg sje
lagstur í »eymd og volæði« og
muni því liggja flatur fyrir, ef
hann sje nógu harðskeyttur og
ósvífinn. Hann fer að mjer með
sama hug og Porbjörn öngull
að Gretti. Hann heldur að jeg
sje óvígur. Hann getur komist
að raun um, hvort svo er.
Árni Jónsson
frá Múla.
Halaför
á Skallagrími
eftir Bjarna Sœmundsson.
Framli.
Lífið á sjónum var ekki fjöl-
skrúðugt og bendir það á að
ekki hafi verið mikið æti við yfir-
borð, lítill sem enginn svartfugl;
engin súla, máfur eða óðinshani;
örsjaldan kría, einstaka stóra-
skrofa, það er fugl á stærð við
ritu, skyldur fýl, sjest allmikið
á sutnrin í hafinu milli Græn-
lands og íslands, er líklega far-
fugl úr Suður-íshafi, því að eng-
inn veit um varpstaði hans á
norðurhveli. Slangur var af ritu
i kringum skipið, eins og vant
er, til þess að ná f æti og svo
minnir mig að þar væri eitt-
hvað af fýl, eða »múkka« (o:
malamúkka), eins og Vestfirð-
ingar nefna hann liðast. Hvílík
mergð og hvílík áleitni. Pað var
karfinn sem lokkaði hann. Pús-
undum saman var hann i kring
um hvert skip, sem hafði feng-
ið góðari kartadrátt, og þegar
fleiri skip voru saman og köst-
uðu samtímis karfanum út, get
jeg þess til, að fýllinn hafi náð
tugum þúsunda. Hvar sem littð