Vörður - 16.01.1926, Qupperneq 1

IV. ár.
Reykjavík 10. jan. 1926.
Slysatrygging rikisins
Eftir Ásgeir Þorsteinsson cand. poiyt.
Á síðasla þingi voru gerðar
breytingar og viðbætur á lögum
um skyldubundnar slysatrygg-
ingar í landinu, og gengu lögin
i gildi nú um áramótin.
Breytingarnar, sem hin nýju
lög fjalla um, eru aðallega í
fólgnar, að framvegis verður at-
vinnurekendum lögð á herðar
víðtækari skylda til að tryggja
starfsmenn sina fyrir slysurn, en
áður hefir verið. Til þessa heíir
slystrygging verið lögboðin fyrir
farmenn og fiskimenn eina, en
framvegis mun tryggingarskyld-
an einnig . ná til þeirra starfs-
manna, er stunda eftirtaldar at-
vinnugreinar :
a. Ferming og afferming skipa
ogbáta, svo og vöruhúsvinna
og vöruílutningur í sam-
bandi þar við.
b. Vinna í verksmiðjum og
verkstæðum, þar með tekin
gas- og rafmagnsframleiðsla;
vinna í sláturhúsum, námu-
gröftur, ennfremur fiskverk-
un, ísvinna og vinna við
rafmagnsleiðslur, þar sem 5
manns eða fleiri vinna, eða
aílvjelar eru nolaðar að
staðaldri.
c. Húsabyggingar, bæði smiði
nýrra húsa og viðbælur og
breylingar á eldri húsum,
nema um venjuleg bæjar-
hús eða úlihús í sveitum sje
að ræða.
d. Vegagerð, brúargerð, hafn-
argerð, vitabyggingar, síma-
lagningar og viðgerðir, svo
og vinna við vatnsleiðslur
og gasleiðslur. Ennfremur
skulu trygðir hafnsögumenn,
lögreguþjónar, tollþjónar,
vitaverðir og starfsmenn við
vita, sótarar, póstar og
slökkvilið, ráðið að opin-
berri tilhlutun.
það er skilyrði fyrir trygg-
ingarskyldu þeirra, sem nefndir
eru hjer að framan, að starfið
sje rekið annaðhvort fyrir reikn-
ing ríkis eða sveitarfjelags, eða
þá einstaklings eða fjelags, sem
hefir það að atvinnu. þó fellur
þar undir smíði nýrra húsa og
verulegar breytingar á eldri hús-
um, þótt það sje framkvæmt
fyrir reikuing manna, sem ekki
hafa húsasmíði að atvinnu.
Viðgerðir á hreppa-eðasýslu-
veguin eru undanskildar lögun-
um og ennfremur trygging skrif-
stofufólks, sem ekki tekur bein-
an þátt í tryggingarskyldum
störfum fyrirtækisins.
Hlunnindin, sem eldri trygg-
^ngarfjelög veittu hinum trygðu,
eru óbreytt í þessum nýju lög-
UI«. sem sje 2000 kr. bætur til
aðstandenda, ef slys veldur
dauða, og 4000 kr. bælur fj'rir
algera öiorku af völdum slyss.
En að auki eru nú veittar bæt-
ur fyrír atvinnutjón, ef meiðsl
valda sjúkleika lerigur en fjórar
vikur. Eflir þann tíma greiðast
dagpeningar, 5 kr. á dag, sem
þó mega ekki fara fram úr 3U
af dagkaupi hins trygða, nje
veitast lengur en í 6 mánuði. .
Hjer skal eigi að öðru leyti
farið út í að skýra lögin frá
sjónarroiði þeirra, sem trygg-
ingarinnar verða aðnjólandi,
enda eru lögin þess eölis, að
tryggjendum er á öllum sviðum
lagt á herðar að annast alt, sem
að tryggingunni lýtur út á við,
svo sem tilkynningar um trygg-
ingarskylda starfsmenn, greiðsl-
ur iðgjalda og tilkynningar um
slys, sem að höndum bera. Og
þótt eilthvað veröi vanrækt í
þessum efnum af hálfu tryggj-
enda, verður rjettindum hinua
tryggingarskyldu í engu fyrir-
gert af þeirri ástæðu.
En þar sem lögin þannig
leggja atvinnurekendum marg-
víslegar skyldur á herðar, sem
þeim er nauðsyn á að vel sjeu
ræktar og rjett sjeu skildar (brot
á lögunum varða sektum frá
50—1000 kr.), þykir ástæða til
að gefa nokkrar upplýsingar um
starfstilhögun og fyrirkomulag
slysalryggingarinnar, og vekja
athygli á þvi, sem þá mestu
varðar.
Stjórn og fyiirkomulag slysa-
tryggiugarinnar.
Slysatrygging ríkisins er i
rauninni tvær deildir, sjómanna-
trygging og iðntrygging. Fyrir-
tækinu er veitt forstaða af 3
mönnum, er stjórnarráðið skip-
ar, en auk þess hafa tveir menn
rjett til að fylgjast með stjórn
og rekstri þess, og sje annar
fulltrúi atvinnurekenda, en hinn
fulltrúi Alþýðusambandsíslands.
Deildirnar verða óháðar og
aðgreindar með allar fjársýslur,
en þó skulu þær hlaupa undir
bagga hvor með annari, þegar
erfiður fjárhagur krefst þess.
Koslnaðurinn við stjórn slysa-
trj'ggingarinnar greiðist úr rík-
issjóði, sem einnig ábyrgist að
fyrirtækið standi í skilum, enda
hefir stjórnarráðið yfirumsjón
með því.
Áhættullökkur og iðgjold.
Skiftingin í áhæltuflokka og
ákvörðun iðgjalda hefir verið
gerð i samráði við 5 manna
nefnd, sem lögin heimiluðu at-
vinnurekendum að útnefna, til
að gæta hagsmuna þeirra i þeim
efnum. Nefudin er skipuð full-
trúum helstu atvinnuflokkanna,
er undir trj'gginguna falla, og
er skylt að taka tillit lil álita
hennar um ákvarðanir er hjer
að lúta.
Atvinnugreinunum hefir verið
skipað eftir slysahættu i7 ílokka
og er llokkagjaldið eins og hjer
segir :
I. fl. G aur. á viku f. hvern mann
II. il. 10 — - — - — —
III. fl.20--------- — —
IV. Í1.40 — ----------— —
y. fi.8o--------— —
YI.Í1,90 — - — - — —
VII.fl.120— - — - — —
Vikan legsttil giundvallar fyr-
ir iðgjaldagreiðslunni, enda þótt
kaupið sje miðað við ár, mán-
uð, dag eða ldukkustund. Árið
reiknast sem 50 vikur, en mán-
uður V12 úr ári. Ein vika er 6
dagar eða 60 stundir.
Telja má saman tíma allra
þeirra, sem trygðir eru í einu,
en brot úr viku, sem þá verð-
ur afgangs, telst sem heil vika.
Til þess er ætlast, að saman-
lagðar iðgjaldagreiðslur allra
flokka hrökkvi fyrir útgjöldum
slysatryggingaarinnar, í hvorri
deild fyrir sig, og er því nauð-
synlegt að áreiðanlegar upplýs-
ingar um slysahættu fyrirtækj-
anna sjeu fj'rir hendi, svo að á-
kveða megi sem sanngjarnast
iðgjaldagreiðslur þeirra, og að
ekki sje iþyngt med ofháum
greiðslum, nje ranglega skipað
niður iðgjaldatöxtunum. í þessu
efni skortir oss hjer á landi alla
reynslu, nema um slj'sahættu
við sjómensku, sem nokkur
reynsla hefir feugist um, síðan
sjómannatryggingin hófst.
Iðgjaldataxta fyrir aðrar at-
vinnugreinar hefir því orðið að
ákveða eftir erlendri reynslu, og
hefir þótt heppilegast að taka
norsku slysatrygginguna til fyr-
irmyndar, þar eð hjerlend að-
staða mun einna likust kring-
umstæðum þar í landi. Þó verð-
ur ekki hjá þvi lcomist, að eitt-
hvað kunni að skakka frá rjettu
niðurskiftingin í áhættuílokka,
en slíkt má lagfæra smám sam-
an eflir að innlend reynsla er
fengin.
Sjómannastarfsemin hefir ver-
ið flokkuð með hliðsjón af
reynslu síðustu 6 ára. Áður var
gjaldið jafnt fyrir alla sjómenn
(1 kr. á viku), en reynslan hef-
ir sýnt, að talsverður munur er
á slysahættu, eftir því hver
skipakostur er, og munurinn er
jafnvel meiri en fram kemur
við flokkunina eins og hún er
nú.
Gufuskip teljast í V. flokk,
seglskip í VI. flokk, mótorbátar
allir í VII. flokk, og róðrarbát-
ar í V. flokk.
Iðnaðarfj'rirtækjum og öðrum
verklegum störfum hefir
verið skipað í 5 fyrstu flokkana.
3. blað.
Slinxinn mikli við Gizeh,
rjett hjá Kairo, er eitt hið frægasta fortíðarminnismerki í Egyptalandi.
Ilaun er talinn um 5000 ára gamall, er nú að hálfu soklcinn í jörðu, en
andlitið sandorpið og skaddað. Egypska stjórnin hefir nú veitt fje til að gera
við andlit sfinxins, og er mynd pessi tekinn eftir að pallar höfðu verið
reistir kringum það, en áður en viðgerðin hófst.
Egypsku sfinxarnir eru allir karlkyns, ljónslíkami og mannshöfuð.
Er talíð að þeir hafi veriö ímynd konunganna eða verndarguða muster-
anna. — í Giseh eru líka liæstir pýramidar í Egyptalandi. Pað var hjer
sem Napoleon sigraði Mamelukana 1798, í hinni frægu »orustu við pýra-
mídana«.
Reglugerð slysatrj'ggingarinnar
um áhættuflokkunina og igjöld-
in mun verða sjerprentuð síðar,
en þó þykir lilýða að gefa
mönnum kost á að kynnast
henni hjer, þar eð nánar verð-
ur vikið að einstöku liðum
hennar.
í I. flokki eru:
Þeir sem vinna að brjóstsyk-
urs,- súkkulaði- og konfekt-
gerð, á prjónastofum og
sanmastofum; skósmiðirsöðla-
smiðir, gull- og silfursmiðir,
úrsmiðir prentarar, bókbind-
arar, ljósmyndarar.
í II. flokki:
þeir sem vinna I bakarium,
að seglasaum, netagerð eða
gúmmíiðnaöi; húsgagnafóðrar-
ar og sútarar.
í III. flokki:
Þeir sem vinna að niðursuðu,
smjörlikisgerí, gosdrykkja- og
ölgerð, í klæða- og ullarverk-
smiðjum, við fatalitun og
hreinsun, gas- og vatnslagn-
ingu, uppsetningu á hitaleiðsl-
um og skolppípum á reið-
hjólaverkstæðum, við rafar-
magnslagningu í hús, gasgerð,
sápugerð, fiskverkun og fiski-
mat, síldarverkun og söltun;
bæjarpóster og brjefberar,
slátrarar, reykingamenn og
járnsmiðir.
í IV. flokki.
Peir sem vinna í íshúsum og
við ísvinnu, í þvottahúsum
og á straustofum; múrarar,
steinhöggvarar og aðrir sem
að húsbyggingum vinna; þeir
sem vinna að steinsteypu
(steinn og pípur), skipa- og
bátasmiðum og viögerðum;
trjesmiðir, húsgagnasmiðir,
málarar, beykjar, sótarar,
blikkksmiðir; þeir sem vinna
að járnstej'pu óg í vjelsmiðjum,
við rafmagnsframleiðslu oglínu-
lagning, lýsisbræðslu, símavið-
gerðir og lagningu, uppskipun
og útskipun við bryggju og
vöruflulninga á landi, (pakk-
húsvinnu og uppskipun), vita-
störf, hafnargerð, vatnsvirkjun,
vegagerð; vitabyggingar, bif-
reiðaverkstæði, grjót- og jarð-
vinuu, sandtöku, acetylengas-
gerð; lögreglu- og tollþjónar.
í V. flokki:
Þeir sem vinna að upp- og
útskipun á bátum og prömm-
um, við síldarverksmiðjur eða
brúargerð; landpóstar, slökkvi-
liðar, hafnsögumenn.
Til að geta flokkað fyrirtækin
í landinu, hafa verið sendar
fyrirspurnir um starfsemina,
til allra þeirra, er til greina
koma, og mun af svörunum
ráðið hver iðgjöld skulu greidd
af fyrirtækjunum fyrst í stað.
Það er áríðandi fyrir atvinnu-
rekendur, engu siður en fyrir
Slysatrygginguna, að fyrirspurn-
areyðublöðin sjeu greinilega út-
fylt og á það sjerstaklega við
aðgreiningu hinna ýmsu starfa
fyrirtækisins, að hún sje í sem
bestu samræmi við liði gjald-
skrárinnar. Óljós aðgreining gel-
ur haft það í för með sjer, að
Slysatrj'ggingin krefjist þess, að
vinnuskrár sjeu haldnar eftir
hennar fyrirmælum. Nú má vart
við því búast, að gjaldskráin
sýni svo glögglega takmörk
vinnugreinanna, að eigi geti
valdið misskilningi, og skulu
hjer tekin dæmi, er betur skýra
þetta.
Ýms fyrirtæki hafa með hönd-
um störf, sem eru samtengd en
teljast þó til mismunandi flokka