Vörður - 16.01.1926, Blaðsíða 2

2
VÖRÐUR
Morðmálið.
Flett ofan af samhengi þess.
Sökudólgurínn gefur sig fram.
♦0000000000000000000000«
g VÖRÐUB kemur út g
O á 1 a u <í a r d ö g u m Q
O Ritstjórinn:
1° Kristjún Alberlson Túngötu 18. g
S i m i: Ö
1452. 8
Afgreiðslan: S
Laufásveg 25. — Opin O
5—7 siðdegis. Simi 1432 8
V t r ð: 8 kr. árg.
Gjalddagi 1. júli. 5
♦0000000000000000300000«
gjaldskrárinnar. Þannig er það
t. d. í togaraútgerðinni.
Pau fjelög, sem haía með
höndum fiskflutning og fiskverk-
un, mundi eiga erfitt með að
safna starfsmönnum sínum und-
ir rjetta áhættuílokka, ef ekki
væru í upphafi sett slík tak-
mörk, að vinnuskrárnar geti
með einföldu móti sýnt rjetta
niðurskipun. Hjer liggur því
fyrir að ákveða hvar takmörk
skuli vera milli vinnu við fisk-
fiutning og vinnu við fiskverk-
un. Nú mun svo ákveðið í
gjaldskránni, að pakkhúsvinna
í sambandi við upp eða útskip-
un sje i öðrum flokki en fisk-
verkun, eða fiskvinna í sam-
bandi við hana. Gn i fisk-
geymsluhúsum er það altítt, að
sami maðurinn starfi jöfnum
höndum að fiskverkun eða
vinnu þar að lútandi, og við
fiskvinnu í sambandi við flutn-
ing. En það myndi oftast erfitt
að skera úr því í hvaða flokki
skyldi tryggja manninn. Aftur á
móti eru glögg takmörk sett
með vinnuskránum, ef öll vinna
i fiskgeymslubúsum er talin
undir fiskverkun. Öðru máli gegn-
ir með pakkhúsvinnu við varn-
ing flutningsskipanna, svo sem
stykkjavöru, kol, salt, steinolíu,
timbur o. fl. Sú vinna einskorð-
ast við flutning varningsins, og
mun því teljast til vöruflutn-
inga á landi.
Mannmælingar
próf. GuðmundarHannessonar.
Eftir
Steingr. Matthíasson.
Framh.
Að háralit segir G. H. (bls.
247) að vjer íslendingar sjeum
yfirleitt talsvert dekkri en Norð-
menn og stafi það sjálfsagt af
vorri keltnesku blóðblöndun.
Hins vegar er augnaliturinn
svipaður og hjá Norðmönnum.
Og hvað limastærð snertir, bol-
breidd og lengd og önnur vaxt-
arhlutföll erum vjer líkastir
Norðmönnum, en þó kemurþar
eitt stórmerkilegt atriðilii greina.
Höfuðmál Islendinga sýnir að
langskallar eru hjer tiðari en
meðal hinna Norðurlandaþjóð-
anna og jafnvel tíðari en i þeim
hjeruðum Noregs, þar sem
þeirra gætir mest, einsogikring
um Prándheim.
Nú er það almenningi kunn-
ugt að mannfræðingar telja hina
norrænu langskalla besta kyn-
iö, víkingakynið sem lagði undir
sig stuttskallana, er áður rjeðu
landinu og haldið er að hafi
verið lágsigldari að menninguog
atgjörfi.
Að Ianga og breiða höfuð-
kúpulagið er nokkru liðara hjá
okkur en bjá Norðmönnum (eða
Svipað er ástatt með vjela-
verkstæðin. í gjaldskránni eru
liöirnir »járnsmiðir« og »vjela-
smiðjur«, hvor í sínum flokki.
Nú má gera ráð fyrir þvi, að
orðið vjelasmiðja merki verk-
stæði, þar sem hlutir eru gerð-
ir að mestu leyti með vjelum.
í*að má því óhætt fullyrða, að
þeir sem við vinnuvjelarnar
starfa að staðaldri, skuli tryggj-
ast samkvæmt þessum lið, en
að alla aðra starfsmenn fyrir-
tækisins, sem mestmegnis vinua
með handverkfærum og sjaldan
koma að vjelum, skul tryggja
sem járnsmiði.
Gjaldskráin er í flestum at-
riðum svo greinileg, að ekki
þykir ástæða til að skýra hana
frekar. Skal liún endurskoðuð
5. hvert ár, en þó má breyta
henni hvenær sem er, ef ástæða
þykir til.
Greiðslur iðgjalda.
•
, Lögin mæla svo fyrir, að at-
vinnurekendur skuli einir bera
allar iðgjaldagreiðslu, þó skulu
útgerðarmenn vjelbátá sem eru
minni en 5 lestir, að eins greiða
'l/* og útgerðarmenn róðrarbáta
7/1« af iðgjaldi því, sem ákveð-
ið er fyrir þá. Fað sem á vant-
ar fult iðgjald, greiðíst úr ríkis-
sjóði.
Iðgjöldin skulu greidd fyrir-
frara, fyrir sjómenn til skrán-
ingarstjóra, um leið og lögskráð
er á skip, fyrir starfsmenn á
landi til lögreglustjóra, í árs-
byrjun eða þegar fyrirtækið byrj-
ar starfsemina. Hjá fyrirtækjum
sem hafa óviss útgjöld að greiða,
er fast gjald ákveðið í upphafi
eftir skýrslunum, en um ára-
mót eða þegar starfsemi fyrir-
tækisins hættir, skal hin raun-
verulega greiðsluupphæð ákveð-
in eftir vinnuskránnm. Ef árs-
greiðslan er 1000 kr. eða meira
má greiða gjaldið í tvennu lagi.
23,9°/o hjá okkur, en 15,l°/ohjá
þeim) kemur nú einmitt heim
við gamlar tilgátur þeirra próf.
Sars, próf. Arbos og Beddoes
hins enska, að það hafi eih-
mitt verið langskallarnir, höfð-
ingjar með hreinu vfkingablóði,
sem mest tóku sig upp til að
□ema land á Islandi.
þama er þá mergurinn máls-
ins. G. H. hefir með mælingum
sínum getað staðfest með all-
gildura rökum tilgátu þessara
vísindamanna. Mun þetta gleðja
alla ættjarðarvini, þó sumir
kunni að segja að þetta hafi
svo sem verið auðvitað mál,
því nógu oft hefir verið gumað
af ættgöfginni. En eflaust kem-
ur mörgum það á óvart, hve háir
vjer höfum reynst í samanburði
við aðrar þjóðir. Mest er þó að
gleðjast yfir því hve kynstofn-
inn allur hefir verið seigur gegn-
um hor og harðrjetti aldanna.
Jeg er nú samt sá gikkur, að
mjer finst þetta ekki nóg sem
G. H. segir okkur af langskalla-
fjöldanum vor á meðal. Hann
fann ekki fleiri en 23,9°/o lang-
skalla af öllum hópnum, hinir
allir, eða 76,1°/» voru undir-
málsmenn (miðlungshausar og
stutthausar).
Mjer finst undarlegt, ef vík-
ingablóðið var svo gott, sem af
er látið, að það skyldi þá ekki
vera duglega ofan á í barátt-
Síðasta tbl. Timans flytur brjef
frá Jónasi jrá Hriflu til Magn-
úsar Guðmundssonar ráðherra
um Árna Jónsson jrá Múla.
Jeg hefi spurt ráðherrann, hvort
hann sæi sjer fært að virða þetta
brjef nokkurs svars. Kvað hann
nei við því, svo sem jeg hafðí
átt von á. En hins bað hann
mig að geta í næsta tbl. Varðar,
að hann hefði þegar eftir heim-
komu sína í sfðasta mánuði
ráðið Svein Björnsson hæsta-
rjettarlögmann til þess að fara
til Ameriku og vera sendiherra
Dana í Washington til aðsloðar
við samningana um ullartollinn,
úr þvi að ekki varð úr för Á. J.
Það er sjerstaklega eitt atriði
í brjefi J. J., sem ekki má liggja
í þagnargildi. Hann segir svo frá:
»Nokkrum dögum áður en grein-
in (þ. e. grein J. J. »íhaldsstjórn-
in og ullartollurinn«) birtist í
Tímanum, fjekk jeg orðsendingu
frá góðkunningja mínum — utan-
þingsmanni, — sem er mjög ná-
kominn stjórn íhaldsflokksins,
ef ekki beint handbendi hennar.
Orðsendingin var ósköp blátt
áfram sú, að ef skrifaö yrði í
Tímanum um þetta hneyksli
yðar, þá yrði einn Framsóknar-
maður drepinn. Og það var til-
greint mjög skilmerkilega hvern
ætti að myrða og hvaða íhalds-
maður yrði mor&inginn. — —
Svona italskt er þá ástandið
orðið«.
Jónas frá Hriflu er svo góður
maður ag svo hlifinn og mildur
við andstæðinga sina, að hann
skirrist við að nefna nöfn. —
unni fyrir tilverunni. I drepsótt-
uni'im og hungrinu áttiþaðdýra
blóðið að lifa en hitt að drep-
a?>t, sem ekki var höfðingjablóð.
því drjúgur slatti var til af ó-
göfugra manna blóði. Landnáma
segir, að aðeins þriðjungur land-
námsmanna hafi verið fólk af
góðu og göfgu kyni, mestNorð-
menn en nokkuð af Keltum,
(sem voru stutthöfðar). Hitt alt
var, að minsta kosti í augum
fornmanna, misjafnt rusl af her-
teknu fólkí vestan og austan
um haf. Þó fyrir kæmi að man-
ið gæti verið vel ættað eins og
t. d. Melkorka, þá var fleira af
binu taginn, og sjálfsagt sumt
af Slafakyni austan úr Kyrjála-
botnum og Eystrasaltslöndum.
Mjer óar við að hugsa til þess,
að mikið af okkar áður sögðu
76,l°/o, sem ekki eru langskall-
ar, skuli eiga ættina að rekja til
svo heimskra þjóða. þá kann
G. H. að svjara : »Mikið af því
eru Keltar eila sambland Kelta
og Norðmanna: — ogKeltablóð-
ið gerði hausana að vfsu styttri
en gaf þeim dökkt lxár, brún
augu og skáldlegt hugmynda-
flug«.
Jeg skal ját.a, að jeg á bágt
með að komast nokkuð niður í
mannfræðinni, pó jeg hafi lesið
ýmsar bækur og seinast Marret
(sem mjer fanst ærið staglsam-
ur og yfirbonðshundavaðslegur).
Jeg tel það hins vegar skyldu
hvers manns, sem eitthvaö getur
»upplýst« í þessu hryllilega
glæpamáli, að þegja ekki. Og
þar sem jeg hefi aðstöðu til þess,
að geta skýrt frá samhengi þess,
þá mun jeg nú gera það. Vil
jeg þá byrja á »persónulistan-
um«.
Framsóknarmaðurinn, sera átti
að myrða, er: Jónas Jónsson
alþingismaður.
Maðurinn, sem flutti honum
skilaboðin um þann dauðdaga,
sem biði hans: Bjarni Ásgeirs-
son bóndi að Reykjum i Mos-
jellssveit.
Góðkunninginn, sem sendi
skilaboðin um morðið: höj.
þessarar greinar, Kristján Al-
berlson ritstjóri, lit heimilis í
Túngötu 18 hjer í bœnum.
En »morðinginn?« Svo ein-
kennilega vill til, að hann hafði
ekki hugmynd um þetta morð-
mál fyr en hann las um það i
Tímanum og botnaði ekkert í
því, fyr en jeg skýrði honum
frá tildrögum þess.
Meðan Árni frá Múla var ytra
bárust mjer til eyrna hviksögur
um hann, sem voru á sveimi
hjer í bænum. Jeg hafði ekki
verið samtímis honum í Höfn,
jeg vissi ekki hvað var satt og
hvað ósatt í sögum þessum.
Eu jeg þóttist vita um einn
mann, sem myndi drekka i sig
eins og ljúfan svaladrykk alt
sem í hann væri lapið af þess-
um sögum. Mjer var kunnugt
um einn mann, sem gleðst heit-
ar yfir hverri yfirsjón andstæð-
Lærðu mennirnir eru svo afar-
ósammála um hluti, sem alla
fýsir að fræðast um. það er
mest alt tilgátuvefur, Iíkt og
margt i jarðíræðinni, og alt af
koma nýir spekingar fram til
aö rifa niður kcnningar hinna
fyrri.
»Hvad dár ár sanning i Ber-
lin og Jena — iir endast dáligt
skámt i Heidelberg«, sagði Frö-
ding einhversstaflar.
Nú á tímum ríkir mesta trölla-
trú á norræna kyninu, eins og
aldrei hefði fundist annað betra.
Og þetta kann að vera gottfyr-
ir okkur meðan sú trú stendur.
En það er ekki nóg að vera
langskalli og stór vexti. það eru
líka Negrar og Eskimóar, en
Patagóníumenn og fleiri eru svo
sem nógu stórvrixnir. Hinu trúi
jeg fast »að ma rgur sje knár þó
hann sje smár«..
það hefir gengið í bylgju-
gangi um gengi þjóðanna í ver-
aldarsögunni. Hver heflr tekið
við af annari og þóst best i það
og það skiftið.
Langskölluðuvíkingarnir lögðu
undir sig stuttskallana, sem
bygðu Noreg og Sviþjóð á und-
an þeim, en þó gátu þeir ekki
bygt þeim út. Enn hafa flestir
Skandinavar undirmálshöfuð
eins og við, og hafa þeir erft
það ættarmark frá stutthöfðum
landsins í fyrndinnL Peir eru
inga sinna, en englar himnanna
yfir syndara, sem sjer að sjer.
þessi maður er Jónas frá Hriflu.
Hann byrjaði fyrstur manna að
ympra í blöðum á söguburðinum
um Árna í Múla, og jeg fór
nærri um hvers var að væntá.
Jeg tala bjer ekki út i bláinn.
Eins og lesendum þessa blaðs
er kunnugt, þá er jeg meðal
annars sjerfræðingur í Jónasi
frá Hriflu. Jeg hefi árum saman
þjáðst fyrir spillinguna í íslenskri
blaðamensku — en á ekkerl fyrir-
brigði hennar hefir mjer orðið
svo starsýnt, sem á Jónas frá
Hriflu. Jeg hefi ihugað hann
vandlega, eins og greinar minar
bera vott um. Eftir að hafa áð-
ur sannað mál mitt, kemst jeg
svo að orði í brjefi til hans i
Verði 14. nóv. 1924: »Jeg hefi
sýnt það með dæmum, að engin
kjaftasaga er svo ómerkileg, að
Timinn geti ekki haft hana eftir,
engin brigsl svo hrottalega ónær-
gætin og sviðingleg, að blaðið
þykist ekki fullsæmt af að nota
þau — ef það að eins hefir von
um, að geta sæit andstæðinga
sína með níðvopninu. Timinn
hefir »skensað« menn með fá-
tækt þeirra, peningaleysi, at-
vinnuleysi, heilsuleysi, með elli,
með likamslýtum — með geð-
veiki, hvað eftir annað, þegar
heiftin var i mestum algleym-
ingi. Um alt þetta skulum við
ræðast við, Jónas Jónsson« o.
s. frv. Síðar í brjefinu get jeg
þess, að J. J. eigi »stæ?sta þátt-
inn í sorpgreinum og níðgrein-
um blaðsins«, t. d. sje það á
allra vitorði, að hann skrifi
greinarnar sem merktar eru X-i
eða tvístirni, »en allar þær grein-
ar eru lítið annað en persónu-
legur skætingur í austur og vest-
ur, uppnefni, aurkast og kjafta-
sögur«.
það er fleirum en mjer, sem
hrýs hugur við því, hvað Jónas
ekki heimskari eða verri fyrir það,
vildi jeg halda. Pó máltækið segi
»lítið vit býr í litlum kolli«, þá
er það engu sannara en hitt:
»heimskur er jafnan höfuðstór«.
þó langskölluðu víkingarnir
væru á sinni öld vopnfimari og
betur að sjer gjörvir en þeir
stuttskölluðu, þá gæti jeg eins
vel trúað að hinir síðarnefndu
hafi haft aðra kosti engu síðri
til þroska.
Jeg trúi ekki á órjúfanlega
kynfestu góðs og ills, sem svo
mikið er um talað án þess næg
rök sjeu fyrir. Jeg trúi því að
af refilstigum geti stundum og
máske oft komið besta fólk, ef
guð lofar.
Loksins vil jeg minuast á eitt.
Jeg heyrði ýmsa eldri menn
vestan hafs halda því fram, að
unga kynslóðin vestra hefði að
mun hækkað og stækkað í sam-
anburði við forfeður sína, og
þökkuðu þeir það bættum lífs-
kjörum í Gósenlandinu. Mjer
þótti þá gaman að vitna til
rannsókna próf. G. H., sem jeg
vissi þá að sýndu með rökum
hið sama heima í gamla land-
inu. Nú hefi jeg Ifka hjerheima
heyrt gamla menn fullyrða einn-
ig að þeir sjái mun á kynslóð-
inni yngri og þeirri, sem þeir
mundu eftir fyrrum.
Próf. G. H. heldur því nú
fram, að kynið hafi ætið liald-