Vörður - 27.02.1926, Blaðsíða 4

4
VÖRÐUR
Jörð til sölu.
Jörðin JtCinax'snes í Borgarhreppi fæst til kanps og
ábúðar í næstu fardögum. Jörðinni geta fylgt nokkrir hestar og
kýr, ef óskað verðor.
Tilboð sendist hingað á skrifstofuna fyrir 20. n. m., en þann
dag verður haldinn skiftafundur í búinu, og ákvörðun væntan-
lega tekin um söluna.
Skrifstofu Mýra- og Borgaríjarðarsj'slu, 15. febr. 1926.
G. Björnsson.
OJ addavír.
^ljettur vír.
Girðinganet.
Gotum boðiö þesaar vörur í
vor incð aamkepnislteru veröi.
J. Porláksson &. Norðmann.
Símneíni: JönÞorl&ka,
V atnsleiðslupípur
bjöðum við fyrir mjög lágt verð.
Leitið tilboða okkar áður en
þjer festið kaup annarsstaðar.
J. Þorláksson & Norðmann.
Símnefnl: JónÞorláks,
r
Alaborgar-sement.
Pakjárn.
Miðstöðvartœki.
______ E ldíæri.
Auk þess allskonar byggingaretnt.
J. Þorláksson Norðmann.
Símnefni: JónPorláks.
♦OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOC♦
jl> V Ö li U K kemur út O
j álaugardögum
x Ritstjórinn: §
i[i Kristján Albertson Túngötu 18. O
!|! Sími: q
8 1961. §
i[i Afgreiöslan: O
i[i Laufásveg 25. — Opin 8
ji| 5—7 síðdegis. Sími 1432. g
i [ i V e r ð : 8 kr. árg. Q
Gjalddagi 1. jiilf. 8
♦ooooooooooooooooooooooe
Kaupdeilan.
Frá því í september siðast-
liðnnm hafa útgerðarmenn verið
að reyna að ná samningum við
eyrarvinnumenn og verkakonur
nm lækkun á kaupgjaldinu.
Tímakaup verkamanna befír ver-
ið kr. 1.40 en verkakvenna kr.
0.90, og böfðu verkamenn þröng-
vað kaupinu upp með verkfalli
í vertíðarbyrjun 1924.
Það er augljóst að öil sann-
girni mælir með kauplækkun nú,
enda varð það að samkomulagi
milli útgerðarmanna og samn-
inganefndar verkamanna nndir
fornstu Jóns Baldvinssonar í
nóvembermánuði siðastl., að
kaupið skyldi vera kr. 1.25 um
tímann. Samninganefndin hafði
þó eigi fult umboð til samniuga,
og bar því málið nndir fjelags-
fnnd í »Dagsbrún«. En er þang-
að kom æsti ól. Friðriksson
menn gegn allri kauplækkun,
og varð endirinn sá, að verka-
menn virtu að vettugi tillögur
samuiugauefndar sinnar, og
kröfðust sama kaups og verið
hafði, en fólu Ól. Fr. og öðrum
kommúuistum að fara með mál
sin. Hafa þeir síðan hafnað allri
kauplækkun, og ern nú horfur
á að útgerðarmenn mnni sneiða
hjá Reykjavik eftir föngum, og
láta verka afla skipa sinna ann-
arsstaðar, eftir því sem við verð-
ur komið. Hitt mun enn óráðið,
hvort útgerðarmenn gialda sama
kaup yfir vertíðina, eða auglýsa
taxta, og láta kylfu ráða kasti
hvort vinnan stöðvast eða eigi.
Verkakonur hafa boðið 5 aur.
kauplækkun en útgerðarmenn
krefjast 10 aura lækkunar um
tímann og mun ráðstöfun út-
gerðarmanna um verkun aflans
út nm land bitna á þeim eigi
síður en á eyrarvinnumönnum.
Er ilt til þess að vita, að vinn-
an skuli dragast úr höndum
Reykvíkinga, en hitt skiljanlegt,
að útgerðarmenn neyðist til að
sæta bestu kjörum um afgreiðslu
skipanna og verkun aflans.
Fyrir stríðið var tímakaup
verkakvenna 20 anrar, og ætti
þvi samkvæmt dýrtiðinni nú að
vera 53 aurar. Útgerðarm. bjóða
80 aura en verkakonur heimta
85 aura. Tímakaup verkamanna
var 35 aurar. Ætti samkv. dýr-
tíð að vera 93 aurar. Útgerðar-
menn bjóða 1.25 kr. en verk-
menn heimta kr. 1.40.
Tölnr þessar tala svo glöggt,
að óþarfi er að skýra þær. Þó
skal því viðbætt, svo menn megi
sem best skilja hve gjaldgeta
útgerðarmanna er Jítil, að fyrir
stríð var verð á fullverkuðum
stórfiski rúmir 50 aurar kílóið,
en nú aðeins 75 aurar. Hefir þá
framleiðslu varan aðeins hækk-
að í verði um 50%, en samt
Karl Lindhagen,
borgarstjór! 1 Stokkhólmi.
Svo sem kunnugt er úthlutar
nefnd, kosin af norska Stórþing-
inu, friðarverðlaunum Nobels. Ný-
lega hafa 88 sænskir þingmenn sent
þessari nefnd áskorun um að veita
friðarverðlaun þessa árs borgar-
stjóranum í Stokkhólmi, Karl Lind-
hagen, »en af Nordens stolteste og
ridderligste Skikkelsera.
Lindhagen hefir verið borgar-
stjóri síðan 1903, var þingmaður
lengi og gekk i jafnaðarmannaflokk-
inn 1909. Hann heflr aldrei verið
foringi, en ávalt talinn einn hinna
víðsýnustu, starfhæfustu og gáfuð-
ustu þingmanna sænska jafnaðar-
mannaflokksins, enda haft mikil
áhrif á endurbætur þjóðfjelagslög-
gjafar i Sviþjóð. Hann hefir samið
fjðlda vel ritaðraog skemtilegra bóka
um stjórnmál og hagfræði. Hann
segir svo sjálfur, að mannúð sje
kjarninn i lifsskoðun sinni, hann
krefjist fyrst og fremst að einstak-
lingseölið njóti frelsis gagnvart
valdhöfum og flokkum, gagnvart
fjöldanum og leiðtogum hans. Hann
heldur þvi fram að mikilvægasta
hlutverk þjóðfjelagsins sje að bæta
skilyrðin fyrir skapgerðarþroska og
mentun einstaklinganna, og að fram-
farir i þessum efnum sjen eini veg-
urinn til betra þjóðfjelagsástands.
Bolsjevismann fordæmir hann og
alla aðra hervaldsharðstjórn.
Dánarfregnir. Arnór Jónsson
fyrrnm bóndi á Minna Mosfelli i
Grímsnesi, faðir Einars prófess-
ors Árnórssonar, ljest á heimili
sonar síns hjer í bænum 14.
þ. m. — Valdemar Briem stú-
dent frá Stóra-Núpi, sonur síra
Ólafs Briems, andaðist 8. þ. m.
JöhannP. Jónssonhefir nú látið
af skipstjórn »Þórs« og er far-
inn til Hafnar til þess að bafa
ettirlit með smíði nýja varð-
skipsins. Mun svo ætlasl til að
hann verði skipstjóri þess. Vest-
manneyingar hjeldu honum fjöl-
ment samsæti 5. þ. m. ogþökk-
uðu honum ágæta forustu á
»Þór«. Eftirmaður hans verður
Einar Einarsson sem verið hefir
stýrimaður á »þór«.
bjóða útgerðarmenn kaupgjald
sem er frá 250%—300°/o hærra
en kaupgjaldið var fyrir striðið.
Er ótrúlegt að slíkt kaupgjald
geti haldist til langframa, enda
fullvist að bráðlega kemur að
því, að stórfeld kauphækkun
verður að fást ef atvinnufyrir-
tækin eigi ekki að falia um koll.
Það er undarlegt að foringjar
verkamanna skuli krefjast hrað-
fara hækkunar á verðgildi krón-
unnar, en neita samtímis með
öllu að taka nokkurt tillit til
þess í kaupinu, þótt öllum sje
ljóst að það tvent getur aldrei
farið saman, að krónan hækki
og að kaupgjald haldist óbreytt.
Rí ki sprentsmiðja.
Eins og kunnugt er bólar mjög á
þeirri skoðun hjá ýmsum þjóð-
málamönnum, að ríkin eigi að reka
ýms gróðafyrirtæki, verslun, iðnað
o. þ. h.
Pað er ekki ætlun mín, aö dæma
um rjettmæti þessarar skoðunar i
þessu greinarkorni. Fijótt á litið
virðist það vera svo, að líklegt er
að slíkt gæti veriö gróðavænlegt i
sæmilegu árferði, og með stjóru
fórnfúsra og góðra manna, en et
það gagnstæða á sjer stað, er hætt-
an því geigvænlegri sem lengra er
gengið i þessa átt.
En áður en langt er gengið á
þessa braut virðist liggja nær að
rikissjóður stofni til þess iðnaðar,
sem hann þarf sjálfur að nota mik-
ið, svo sem prentsmiðju.
Eins og nú er ástatt er það geysi-
fje sem til prentunar er varið úr
rikissjóði, og það er mjög liklegt,
að bæði væri ódýrara og þægilegra
að ríkið sjálft ætti og ræki prent-
smiðju.
Nú sem stendur er það ekkert
smáræði sem slik prentsmiðja heföi
að starfa: Par yrði prentað fyrst og
fremst Alþingistiðindi, þingskjöl,
Stjórnartiðindi, Lögbirtingablaö, og
sjálfsagt margt fleira.
En svo má lika benda á það, að
þetta fyrirtæki mætti gera mjðg
þarft fyrir ung skáid og rithötunda.
Pví þegar þeir leituðu á náöir rík-
issjóðs um fjárstyrk, er ekkert[eðli-
legra en ríkið ljeti prenta fyrir þá
skáldverk þeirra jafnvel endurgjalds-
laust, og láta þá þannig eiga þaö
undir dómi þjóðarinnar hversu ríf-
legan styrk þeir fengju. Seidust verk
þeirra vel, fengju þeir mikið fje og
frama, seldust þau ijeiega væri það
hvöt fyrir þá til að legpja sig fram
við nýtt verk.
Að sjálfsögðu væri reistar skorð-
ur við þvi að ekki væri prentaö
þannig annað en það sem ætti eitt-
hvert erindi til almennings, og vissu
menn þá fyrirfram um hvert þaö
skáldverk sem prentað væri i rík-
isprentsmiðjunni, að það hefði fnnd-
ið náð fyrir augum þar til kjörinn-
ar nefndar.
Pað er fjarri mjer að haida því
framjað fella beri allan skáldastyrk
úr sögunni, þótt þetta væri reynt, og
sist að taka hann af þeim, sem lengi
hafa unnið landi og þjóð gagn og
sóma með list sinni. En jegfæ ekki
betur sjeð, en að þetta væri einkar
hentug leiðJil að styrkja unga rit-
höfunda á listabrautinni.
Bergst. Kr.
Utan úr heimi,
Noregur. Símað er frá Oslo
að Noregsbanki hafi nýlegahald-
ið árlegan fulltrúaráðsfund.
Tekjuafgangur 1925 13 miljónir
og er þetta sönnun þess, að
jafnvægi sje farið að komast á
í fjármálunum. Hluthafar fengu
8%. Rygg bankastjóri sagði, að
50 bankar hefðu orðið aðjhætta
seinustu árin, en þessi fjárhags-
vandræði væru nú liðin bjá.
Páfinn. Símað er frá Róma-
borg, að páfinn hafi nýlegahald-
ið ræðu og fordæmt það, að
konur gangi í stnltum pilsum
og kvað karlmennina samseka
kvenþjóðinni í ýmsu, sem ekki
horfir til heilla. Skoraði hann á
presta að andmæla tískunni.
Mussolini og Páfinn. Símað er
frá Rómaborg, að Mussolini ætli
bráðlega að leggja fyrir þingið
lagafrumvörp um kirkjumál, en
páfinn hafi lýst yfir þvf, að lög
um slík mál sjeu ógild, nema
hann samþykki þau.
Tyrkland. Símað er frá Con-
stantinopel. að þingið hafi bann-
að fjölkvæni með lögum.
Flugslys. Sfmað er frá París,
að franskur flugmaðnr hafi veðj-
að við ameriskan flugmann um
það, hvort hann gæti flogið
gegnum opið á Eifelturninum.
Flaug hann með afskaplegum
hraða gegnum hvelfinguna klak-
laust, en hinu megin festist
vjelin í stálvirum þráðlausra
móttökutækja. Kviknaði við
þetta í flugvélinni og brann hún
og flugmaðurinn til agna.
Harðstjórnin i Grikklandi. Símað
er fráAþenuborg, að Pangaloshafi
látið handsama suma ráðherr-
ana úr gömlu stjórninni. Ber
hann því við, að þejr veki ó-
ánægju meðal þjóðarinnar,
Hefir hann látið flytja þá út í
dálitla eyju í Ægeiska hafinu.
Ofbeldisverk þetta mælist illa
fyrir og fara heimsblöðin hörð-
um orðum um það.
Harður dómur. Símað er frá
Rómaborg, að drukkinn Eog-
lendingur hafi talað illa um
Mussolini á vínstofu einni.
Maðurinn var dæmdur í átta
mánaða fangelsi, auk hárrar
sektar.
Kolalög geysistór, eru nýfund-
in í Kent á Englandi. Talið er
að þar sje í jörðu fólgin hálfur
annar miljarður tonna af kol-
um. Stjórnin hefir veitt 2 milj-
ónir sterlingspnnda til vinslunn-
ar.
Baráttan gegn berklaveiki. Slm-
að er frá París, að prófessor
Camelte hafi skýrt fró árangri
af tilrannum sínnm að bólnsetja
smábörn gegn tæringu. Tilraun-
irnar hafa sannað, að 93% ®f
börnum frá heimilum þar sem
eru tæringarsjúklingar hafa ver-
ið gerð ómóttæk tæringn. Ekkert
er unt að fullyrða um hvort
þau geti síðar meir orðið tær-
ingarveik.
\
Bjetttrúnaðurinn vestan hafs.
Símað er að nokkur sfærsta
kirkjufjelög Bandaríkjanna hafi
hafið baráttu fyrir að lögboðin
verði strangasta hlýðni viðbók-
staf biblíunnar um að halda
hvíldardaginn heilagann. Krefj-
ast þau að bannaðar verði all-
ar skemtanir á sunnudögum,
ennfremur útgáfur blaða, hvers
konar vagnaumferð og jafnvel
símasamtöl.
Franskir gimsteinasalar hafa
nýlega keypt allmikið af dýr-
gripnm keisaraættarinnar rúss-
nesku fyrir 3 miljónir dollara.
Pjóðhöfðingjaheimsóknir. For-
seti Finnlands Relander kemur
til Kaupmannahafnar í sumar,
en Kristján X fer í opinbera
heimsókn til Helsingfors í haust.
Prentsmiðjau Gutenberg.