Vörður - 13.03.1926, Side 4

4
V t) R Ð U B
Alþingi.
Kællsblp.
Landbúnaðamefnd flytur svo-
hljóðandi frv.:
»1. gr. Þegar h.f. Eimskipa-
fjelag Islands lætur byggja nýtt
millilandaskip, er ríkisstjórninni
heimilt aö veita til þess styrk
úr ríkissjóði, alt að 350000 kr.,
gegn því, að skipið hafi full-
kominn kæliútbúnað, 2 milli-
þilför og að efsta þilfar, efra
milliþilfar, skipshliðar og þver-
veggir milli lestarúma sje ein-
angrað fyrir kæliflutning.
2. gr. Ríkisstjórninni er heim-
iít að ábyrgjast fyrir hönd ríkis-
sjóðs það eða þau lán, sem fje-
lagið þarf til skipsbyggingar
þessarar, enda sje skipið að
veði gagnvart lánveitanda eða
ríkissjóði.
3. gr. Eimskipafjelaginu er
óheimilt að selja skipið, nema
raeð samþykki ríkisstjórnarinn-
ar, og ef skipið strandar, er
fjelaginu skylt, annaðhvort að
)áta smiða nýtt skip af sömu
gerð, eða endurgreiða ríkissjóði
framlag hans.
4. gr. Lög þessi öðlast þegar
gildi«.
Frv. fylgir svohljóðandi grein-
argerð.
»Landbúnaðarnefndin flytur
mál þetta eftir beiðni atvinnu-
taálaráðherra, og fylgdi því
þessi greinargerð:
Hinn 28. sept. f. á. reit at-
vinnumálaráðuneytið Eimskipa-
fjelagi íslands svohljóðandi brjef:
»Með því að komið mun hafa til
orða, að Eimskipafielag íslands
hæti við skipi, aðallega til flutn-
inga, áður langt um liður, og
með því að mjög hefir verið
um það rælt, að útvega þurfi
kæliskip með sjerstöku tilliti til
útflutnings á kjöti, vill ráðu-
neytið hjer með leyfa sjer að
spyrjast fyrir um það hjá
stjórn Eimskipafjelagsins, hvort
hún fyrir sitt leyti mundi ekki
geta fallist á, að skip það, er
aukið væri við núverandi skipa-
stól, yrði kæliskip, gegn því, að
ríkissjóður legði fram til skipa-
kaupanna það fje, sem samn-
ingar tækjust um, þannig að
skipið yrði eign og þá að sjálf-
sögðu undir stjórn fjelagsins,
enda sæi það um útvegun þess
og smíði að öllu leyti. Hversu
mikið ríkissjóður mundi leggja
fram, verður ekki sagt um,
enda þarf til þess samþykki
Alþingis, en ef um hentugt og
vel útbúið skip væri að ræða,
þykir ráðuneytinu líklegt, að
Alþingi mundi taka vel í málið.
Svar við þessu væri æskilegt
að fá við fyrstu hentugleika.
Magnús Guðmundsson.
Oddur Hermannsson«.
Til svars þessu brjefi hefir
atvinnumálaráðaneytinu borist
svohljóðandi brjef, dags. 24.
febr. þ. á.:
»Út af brjefi hins háa ráðu-
neytis, dags. 28. sept. f. á., við-
vikjandi nýju skipi með kæli-
útbúnaði, skal stjórn h.f. Eim-
skipafjelags íslands leyfa sjer
að tjá ráðuneytinu það, sem
bjer segir:
Stjórnin hefir íhugað rækilega
möguleikana á því að afla slíks
skips, leitað tilboða í útlöndum
o. s. frv. Hefir stjórnin að lokn-
um þeim íhugunum og rann-
sóknum ákveðið að svara fyrir-
spurn ráðuneytisins á þessa
leið:
Fjelagið er fúst til að láta
byggja nýtt kæliskip, með skips-
skrokk og vjel eins og á Goða-
fossi, með rúmi fyrir 20 farþega
á 1. og 20 á 2. farrými, tveim
milliþilförum, og sje efsta þil-
far, efra milliþiifar, skipshliðar
og þverveggir milli lestarúma
einangrað fyrir kæliflutning. Á-
ætlað er að slikt skip kosti um
1050 þús. danskar kr. (ca. 1260
þús. isl. kr.). Þau skilyrði eru
sett, að rikissjóður leggi fram
til skipasmiðarinnar 350 þús.
kr. án kröfu til endurgjalds eða
eignarhluta í skipinu og láni
fjelaginu 600 þús. kr., er það
þarf að fá til viðbótar láni á
1. veðrjetti í skipinu, eða á-
byrgist slikt lán, ef fáanlegt er
annarsstaðar. Umræddar 350
þús. kr. (tillagið) samsvarar
verði sjálfs kæliútbúnaðarins og
þess hluta af skipsverðinu
sjálfu, er samsvarar lestarrúmi
því, er fer forgörðum vegna
kæliútbúnaðarins. Við ákvörðun
þessarar upphæðar gekk fjelags-
stjórnin út frá þvi, að sjálfur
kæliútbúnaðurinn kosti um 125
þús. d. kr.
Stjórnin er fús á að gefa
ráðuneytinu eða þingnefnd þær
frekari upplýsíngar í málinu,
sem hún getur, sýna uppdrætti
o. s. frv., ef óskað veröur.
Virðingarfylst.
H. f. Eimskipafjelags íslands.
Sveinn Björnsson, formaður.
H. Benediktsson.
Eggert Claessen. Jón Árnason.
Brjef þessi sýna svo glögt,
hvernig málið liggur fyrir, að
naumast virðist þörf að skýra
það nánar. Þess má þó geta.að
Goðafoss hefir reynst eitthvert
besta skipið, sem hefir verið i
siglingum hjer við land, og má
því telja æskilegt að fá annað
skip af sömu gerð. Rjett er að
geta þess, að þetta skip mundi
verða mjög hentugt fjárflutninga-
skip.
Skipasmíðastöðin mun þurfa
um 8 mánuði til að smíða slíkt
skip sem þetta, og virðist rjett-
ast að hefja byggingu þess sem
fyrst og ekki síðar en svo, að
það yrði tekið til notkunar
haustið 1927. Nánari skýringar
munu koma fram í meðferð
málsins á þinginu«.
Verðtollur.
Stjórnin flytur frv. um verð-
toll. Fer það fram á framleng-
ing núgildandi laga, sem ann-
ars falia úr gildi í lok þessa
árs. Jafnframtersú breyting gerð,
að tollurinn lækkar nokkuð um-
fram þá lækkun, sem gekk í
gildi 1. þ. m. Tollílokkarnir
verða nú tveir, greiðist 20% af
verði þeirra vara, sem í fyrra
flokknum eru, en 12V20/0 af sið-
ara flokknum. Tekjur af verð-
tolli á árinu 1927 eru áætlaðar
850 þús, kr.
Flóaávcitan.
Stjórnin flytur frv. um breyt-
ingu á lögunum um Flóaáveit-
una, og hljóðar 1. gr. þess svo:
»Landsstjórninni heimilast að
láta gera þau mannvirki á FJóa-
áveitusvæðinu, auk skurða og
garða, sem nauðsynleg verða að
teljast, til þess að áveitan komi
að fullum notum, og greiðist
kostnaður af framkvæmdum
þessum á þann hátt, sem um
semst milli landstjórnarinnar og
íbúa áveitusvæðisins, enda nemi
tillag rikissjóðs til vegagerða
aldrei meiru en helmingi kostn-
aðar, og ekki yfir V4 kostnaðar
til annara framkvæmda«.
Frv. hefir verið afgreitt írá
Nd. og liggur nú fyrir Ed.
Ný bankavaxtnbrjef.
Stjórnin flytur frv. um heim-
ild fyrir veðdeild Landsbank-
ans til að gefa út ný banka-
vaxtabrjef, að mestu samhljóða
frumv. þessa efnis, sem banka-
málanefndin hafði samið
samkvæmt tilætlun síðasta
þings. 1. gr. frv. hljóðar svo:
»Veðdeild Landsbankans skal
vera heimilt að gefa út banka-
vaxtabrjef, alt að 10 miljónum
króna. Vaxtabrjefunum má skifta
í flokka, og nefnist sá þeirra,
er fyrst kemur til framkvæmda,
5. flokkur veðdeildarinnar og
hinir í áframhaldandi töluröð
þar á eftir. Fjármálaráðherra
ákveður hvenær hverjum flokki
skuli vera lokið.er stjórn Lands-
bankans hefir gert tillögur um
það. Fyrstu fjögur árin, eftir að
5. flokkur er seitur á stofn,
veitist tillag til þessara veðdeild-
arflokka úr ríkissjóði, 8000 kr.
á ári«.
Útsvör.
Stjórnin flytur allmikinnlaga-
bálk um útsvör. Höfuðbreyting
trv. frá núgildandi lögum er sú,
að útsvör verða lögð á menn
eingöngu þar sem þeir eru heim-
ilisfastir, en hafi gjaldþegn haft
atvinnu eða rekið atvinnu ann-
arsstaðar, þá skal útsvarinu síð-
an skift milli hlutaðeigandi
sveita eða bæja.
Yeitingasala og gistihásliald.
Stjórnin flytur frv. um veit-
ingasölu og gistihúshald. Höfuð-
nýmæli frv. er það, að leyfi lög-
reglustjóra þarf til þess að mega
gera sjer gistihúshald eða veit-
ingar að atvinnu. Fyrir leyfi til
gistihúshalds greiðist í ríkissjóð
200 kr., fyrir leyfi til veitinga
alment 150 kr. og fyrir leyfi til
tækifærisveitinga skal greiða i
sveitarsjóð eða bæjar frá kr.
5—50 eftir ákvörðún.
Happdrætti.
Áður hefir verið frá því skýrt
að þeir Jörundur Brynjólfsson
og Pjetur Ottesen flytji frv. um
að ráðuneytinu veitist heimild
til að veita bræðrunum Sturlu
Jónssyni og Friðriki Jónssyni
einkaleyfi til stofnunar íslensks
happdrættis, með ýmsum skil-
yrðum sem greind eru í frv.
Fylgir frv. svobljóðandi greinar-
gerð:
»Á Alþingi 1924 var borið
fram frv. í Nd. um stofnun ís-
lensks happdrættis, að miklu
leyti samhljóða þessu frv. Málið
kom mjög seint fram á þinginu
og varð því ekki útrælt.
Þetta frv. er þó frábrugðið
hinu fyrra frv. að því leyti, að
tekjuvon Jandsins samkvæmt
þessu frv. er mun meiri, eða
sem nemur 200 þús. kr. á ári.
Ef vel gengur með sölu happ-
drættismiðanna, ættu beinar
tekjur landsins af happdrættinu
að geta numið um 800 þús. kr.
á ári. Auk þess hefði landið
miklar tekjur af starfsemi happ-
drættisins, fyrir írímerkjasölu,
símanot o. fl. Myndi mikið fje
koma landinu til tekna á þann
hátt.
Á það má og benda, að er-
lend »Iotteri« selja nú hjer á
landi afarmikið af seðlum sín-
um, og þeir fjármunir, er fara
úr landi á þennan hátt, skifta
tugum eða jafnvel hundruðum
þúsunda kr. árlega, og af því
fje hlotnast landinu engar tekj-
ur, en tvímælalaust myndi
stofnun slíks happdrættis, sem
hjer um ræðir, reynast örugg-
asta leiðin til að koma í veg
fyrir sölu erlendra »lotterí«-
seðla bjer á landi.
Tekjum þeim, sem landinu
áskotnast fyrir starfsemi þessa
happdrættis, álítum við best og
hagkvæmast varið á þann hátt
að láta þær renna til ræktunar-
sjóðsins og landbelgissjóðsins.
En hlutverk þessara sjóða er
að stuðla að eflingu og þró-
un höðuðatvinnuvega landsins,
hvers á sínu sviði. Og því fær-
ari verða þeir til að inna af
hendi þelta mikilsverða hlut-
verk, sem þeim er veittur meiri
fjárbagslegur stuðningur«.
Byggiogar- og landnáms-
sjáðnr.
Jónas frá Hriflu flytur frumv.
um gróðaskatt og annað frumv.
um byggingar- og landnámssjóð.
1. gr. frv. um gróðaskatt hljóð-
ar svo : »AUir gjaldþegnar á ís-
landi, sem skyldir eru sam-
kvæmt lögum að greiða til
landssjóðs tekju- og eignaskalt,
skulu þar að auki greiða sjer-
stakan gróðaskatt, ef skattskyld-
ar tekjur eru 15 þús. kr. eða
meira eitthvert ár, eða skalt-
skyldar eignir 50 þús. kr. eða
meira. Gróðaskalturinn miðast
við alla upphæðina«.
í 3. gr. frv. er ákveðið hvern-
ig gióðaskatturinn sknli reikn-
aður út. Af lekjurn frá 15—20
þús. kr. greiðist 25 kr. afhverju
þúsundi, af tekjum frá 20—30
þús. 50 kr. af þús., af tekjum
frá 30—40 þúsund 75 kr. af
þúsundi, af tekjum frá 40—50
þús. 100 kr. af þús. o. s. frv.
— skatturinn af þúsundi hækk-
ar því meiri sem tekjurnar
verða og er ákveðinn 200 kr. af
þús. af 80 þús. kr, tekjum eða
meiru. Af skuldlausri eign, sem
er 50 þús. kr. virði eða meira,
greiðist í gróðaskatt 15 kr. af
þús.
í 4. gr. frv. er svo fyrir mælt:
»Jafnóðum oggróðaskattur greið-
ist lil innheimtumanna ríkis-
sjóðs, skulu þeir endurgreiða
skatlinn til Lardsbanka íslands.
Stjórn Búnaðarfjelags íslands
ráðsíafar gróðaskaltinum árlega
eítir því, sem fyrir er mælt í
lögum um byggingar- og land-
námssjóð og reglugerð hans«.
Þá er frv. um byggingar- og
landuámssjóð. 1. gr. hljóðar svo:
»Stofna skal sjóð, er heilir bygg-
ingar- og landnámssjóður. Verk-
svið hans er að gera efnalitl-
um bændum og grasbýlamönn-
um við kauptún færl að endur-
byggja bæí sina eða reisa ný-
býli, rneð skiftingu jarða við
erfð eða öðruvísi, þar sem hent-
ug ræktunarskilyrði eru. Stjórn
Arsfundur
í Berklavarnarljelagi íslands
verður haldinn i kaupþingssaln-
um í húsi Eimskipafjelags ís-
lands í Reykjavik laugardaginn
15. maí næstkomandi
Dagskrá samkvæmt 14. gr„
fjelagslaganna en auk þess mun
verða lögð fyrir fundinn tillaga
um að slíta fjelaginu og nm
ráðstöfun vegna þess.
Reykjavik 4. mars 1S26.
Stjórnin.
Starf
nautpenings' æktarráðanantiS
Búuaðarfjelags íslands
er laust til umsóknar. Byijunar-
laun 3000 kr. á ári, auk dýr-
tiðaruppbótar, sem er sú sama
og annara staifsmanna ríkisins.
Launin hækka á þriggja ára
fresti um 300, 300 og 400 kr.
upp í 4000 kr.
Umsóknarfrestur til 1. júní n. k.
Búnaðarfjelag íslands.
Síðnstliðið haust var mjer dregiö
hvítt hrútlamb, með mínu marki,
sem er: sneiðrifað framan h., gagn-
bitað vínstrs. Lamb petta á jeg ekki.
Rjettur eigandi getur vitjað and-
virðis fyrir lamb petta hjá undir-
rituðum.
Hróarsholti 31. jan, 1926.
Helgi S. Xhorarenseu.
Búnaðarfjelags íslands annast
bókhald og gjaldkerastörf fyrir
hann, þar til öðruvísi er ákveð-
ið«.
I 2. gr. frv. er ákveðið að
starfi sjóðsins skuli vera þann-
ig háttað, »að hann ábyrgist aö
greiða alla eðá nokkurn hluta
af vöxtum tiltekinna lána, er
varið hefir verið eftir fyrirmæl-
uin þessaia laga lil endurbygg-
inga á sveitabæjum eða til land-
náms«. Lánin má taka hvar
sem er, en þau verða að vera
veitt til 25 ára að minsta kosti
og enn fleiri skilyrði eru sett
fyrir því, að sjóðuriun inegi
veita þessi hlunnindi í vaxta-
greiðslum.
Allar tekjur af gióðaskatti
renna i byggingar- og land-
námssjóð.
Páll ísólfsson oflTelmanyhjeldti
kirkjuhljómleika í Holmens-
kirkju í Khöfn fyrir nokkrum
dögum. Símað er að blööin tali
mjög lofsamlega um báða lista-
mennina.
Dánarfregnir. Skoska skáldkon-
an Disneg Leith ljest 19. f. m..
á eynni Wight. Hún var víð-
kunn hjer á íslandi, hafði ferð-
ast hjer í íjölmörg sumur og
bar hlýjan bug til lands og þjóð-
ar. — Poroaldur Arason bóndi
og póstafgreiðslumaður á Víði-
mýri í Skagafirði er nýlátinu, 75
ára að aldri.
Vjelbátur ferst. Talið er víst
að vjelbáturinn »Eir« frá ísa-
firði, eign Jóhanns Þorsteinsson-
ar, hafi farist um síðustu helgi.
Hefir ekki til hans spurst síðan
á laugardag, en á sunnudag
gerði stórviðri og er talið að
hann hafi í því farist. Hefur
»Þór« leitað bátsins árangurs-
laust. 12 menn voru á honum,
flestir þeirra kvæntir.
Prentsmiðjan Gutenberg.