Vörður - 20.03.1926, Blaðsíða 4

4
V 0 R Ð u n
nr sera ávalt hefir notið mikils trausts
og virðingar,“ sagði Timinn. Segir
hann að rit hans hafi „marga og
merka kosti“ og að hfif. eigi skilið
„þakklæti alþjóðar" fyrir það. „Mun
enginn efa, að heilög vandlæting og
rjettlætistilfinning valda því fyrst og
liremst að ritið er samið' o. s. frv.
Að öðru leyti var dóraur Tímans
um ritið ánægjulestur yfir ádeilu þess
á andstæðinga hans — er hins um
leið getið, að þar sem S. Þ. veitist
að Framsóknarmönnum, þá færi hann
auðvitað með rangt mál.
Þannig skrifaði Tíminn g. jan. En
nú eítir að Vörður hefir viðurkent
það, sem vel er um Nfjja sáltmála,
þá kveður við annan tón 1 blaðinu.
Jónas frá Hrifln lætur nú ókvæðis
orðin dynja á bókinni og höf. hennar,
rangfærir efni hennar og óskapast út
af þvf að ritstj. Varðar hafi hælt
henni.
Sannast hjer enn sem fyr, að J, J.
er öllum öðrum mönnum ólíkur. Hann
hafði ekkert við það að athuga, þótt
Tíminn hældi Ntjja sáttmála. Hann
læst vera æfareiður yfir sjálfstæðis-
hugleiðingum bókarinnar, en hafði
ekkert við það að athuga, þótt Tim-
inn leiddi þær hjá sjer. En þegar
Vörður hefir tjáð sig algerlega ósam-
dóma Sigurði Þórðarsyni um sjálf-
stæðismálið — þá rís hann upp og
úthúðar ritstj. hans fyrir að taka ekki
nógu hart á „landráða“-kenningunum.
Þá verður J. J. tíðrætt um að Vörð-
ur hafi ekki mótmælt ádeilu Nýja
sáttmála á Jón Magnússon, Jóh. Jó-
hannesson og Bjarna frá Vogi og
reynir í ósköp vesælli níðgrein
að rægja saman þessa þrjá stjórn-
málamenn og svo Olaf Thors og ritstj.
Tarðar. Alt sem í þeirri misyndis-
grein stendur fellur máttlaust niður,
án þess orðum sje að því eytt.
Nýi sáttmáli hlaut að verða próf-
steinn á siðferðisþroska og sannleiks-
ást blaðamanna vorra.
Jónas fri. Hriflu strykar yfir alla
rjettsýni og allan sannleik ritsins og
nlðir það og lýgur upp á höf. þess —
að eins af því að hann sjálíur 6g
flokkur hans verða fyrir ádeilunni.
Trgggvi Pórhallsson mótmælir í
fyrirgefningartón árásum þess á Fram-
sóknarmenn, en lofar höf. hástöfum
fyrirádeiluhans á andstæðinga þeirra.
Ritstj. Varðar tók aðra afstöðu til
ritsins og spurði fyrst og fremst að
þvf, hvað satt væri og rjett í ádeilu
þess. Honum skildist að bókin átti
fulla kröfu á hreinskilnum dómum
í meltingarfærum sauðfjár. Str.
eontortus eru skolleitir, þráð-
myndaðir smáormar, 1—3 cm.
á lengd, sem ásækja helst ung-
viði og fyrirkoma oft sem ein
flækja í vinstur eða görnum
sjúklingsins. Þeir lifa á blóði
kindarinnar og leggja yrmlinga
— heldur en egg — í garna-
slímhimnuna/ er berast með
sanrindum til jarðar. Yrmling-
arnir lifa ekki til lengdar í
hreinu vatni. En maður að
nafni Lenkart, sem hefir rann-
sakað lifnaðarhætti þessara
orma, hefir komist að þeirri
niðurstöðu, að þeir þrífist í saur-
“gu og grugg'ugu vatni; og þar
hafi þeir tekið þeim breytingum
og þroska, sem nauðsynlegar
voru til þess að geta aukið kyn
sitt í meltingarfæram jórturdýra.
— Uppistöðupoilar og tjarnir,
þar sem saman rennur yfirborðs-
vatn með saur og allskonar
óhreinindum, eru því gróðrar-
stíur fyrir þessi sníkjudýr.
Lyf. Við öllum þessum þráð-
ormum er Arsenik-blásteinsvatn
i eftirfarandi hiulfallsblöndun,
mest notað í Suður-Afríku: Blá-
stein 250 gr., coopersduft 250
gr. uppleyst í 45 litrum af
vatni. Og af þessu meðali er
hver inngjöf 2 matskeiðar handa
gemling, og 4 matjkeiðar handa
fullorðinni kind. Sjúklingarnir
honum Ijek ekki hugur á að reyna
með svikum að útvega flokki sfnum
einhvern auðvirðilegan pólitlskan hag
af bókinni.
Honum skildist enn fremur að það
hefði mátt undarlegt heita, ef engin
ámæli hefðu fallið í garð neinna íhalds-
manna í hlutlausri ádeilu á stjórnar-
farið í landinu á síðustu áratugum —
svo mjög sem ýmsir forvígismenn
þeirra hafa komið við þjóðarsöguna
á þessu tímabili.
Hann fór því ekki að ráði sínu
sem J. J. hefir gert, að nfða rit jsem
er fult sannleiks og rjettsýni, af því
einu, að flokksbræður hans eru ekki
undanskildir ádeilu þess. Honum
þótti heldur ekki sæma að mótmæla
öilu sem stæði þar um Ihaidsmenn,
en fagna hinu, sem á andstæðingun-
um bitnar.
Ritstj. Varðar reyndi blátt áfram
að segja það, sem honum þótti sann-
ast um bókina — og honum var þeim
mun hægar að gera það, sem ummæli
Nýja sáttmála um einstaka ágætis-
menn Ihaldsflokksins fela ekki í sjer
neinn dóm um gildi þeirra og lífs-
verk í heild sinni, en eru öll bundin
við einstök atriði í embættis- eða
stjórnmálaferli þeirra.
Alþingi.
Fræðsla barna.
Stjórnin flytur frv. mn fræðslu
barna og eru helstu nýmælin
þessi:
2. gr. Börnum skal kent að
lesa gotneskt letur, enn fremur
dálítið í teikningu.
5. gr. Heimilað er að ráða
farandkennara í skólahjeruðum
þar sem 12 börn eða fleiri geta
ekki sótt skóla hjeraðsins.
(Þannig t. d. í Borgarfirði eystra).
6. gr. Námstími barna í heima-
vistaskólum ákveðinn minst 12
vikur, og nær skólaskyldan ein-
ungis til 12—14 ára aldurs.
7. gr. Stysti námstími ákveð-
inn 12 vikur á ári, og heimilað
aö halda ekki skóla, ei skóla-
nefndin getur á annan hátt sjeð
eru sveltir í einn sólarhring á
undan inngjöfinni, og ekki brynt
þann dag sem inn er gefið. Og
þar sem mikið ber á veikinni,
má endurtaka þessa lyfjagjöf
með mánaðar millibili. Fieiri
lyf eru neind í bæklingnum við
þráðormi, en hjer slept rúms-
ins vegna. Það er ljóst, af því
sem sagt hefir verið, að til lækn-
ingar á ormaveikinni þarf tvens-
konar lyf, og er annað þeirra
gefið inn i öndunarfærin, en
hitt í meltingarfærin. Þó er ekki
svo að skilja, að ein inngjöf
geti ekki komið að fullu gagni,
þegar um orraa er að ræða ein-
ungis í lungum eða vinstur og
görnum. Því vitanlega er ekkert
samband milli þessara orma-
tegunda í kindinni. Ástæðan til
þess, að þær eru venjulega báð-
ar samtímis í sjúklingnum, er
að líkindum sú, að lifnaðar-
hættir og lífsskilyrði ,beggja teg-
undanna er svo nauða líkt.
Bæði lungnaormar og garnorm-
ar lifa nokkurn hluta æfinnar
út í náttúrunni, en byrja og
enda líí silt í lunguin og melt-
ingarfærum jórturdýra. Og í
náttúrunni eru lífsskilyrði þeirra
beggja óhreint vatn eða blautur
jarðvegur. Og þar af leiðandi
verður vörnin við þessari sýki
lika eins f báðum tilfellum,
nefnilega sú, að halda fjenu frá
um fullnægjandi ltenslu (með
eftirliti).
8. gr. Skólaskyldualdur mið-
ast við nýár (sem áður var óá-
kveðið).
9. gr. Árleg próf skera úr því,
hvort veita skal undanþágu frá
skólagöngu (áður rjeðu því skóla-
netndir og fræðslunefndir).
10. gr. Heimild til að ákveða
skólaskyldu fyrir 7—10 ára börn.
11. gr. Dagsektir við að van-
rækja skólasókn (áður 1—25 kr.
sekt í eitt skifti).
12. gr. Kostnaður við skóla-
sókn barna skal greiðast úr
sveitarsjóði (bæjarsjóði) sem
annar skólakostnaður, ef fram-
færendur hafa ekki efni á þvi.
14. gr. Styrkur úr ríkissjóði lil
skólahúsa, alt að Vs til heiman-
gÖDguskóla, en alt að Va lil
heimavistaskóla.
Styrkurinn er afturkrœfur, ef
hætt er að nota húsið til skóla-
halds.
Húsið rneð lóð skal vera eign
hreppsins.
18. gr. Til prófs skulu koma
8 —14 ára börn. Þar sem eng-
inn kennari er, skipar fræðslu-
málastjórn prófanda.
Prófdómarar fá 6 kr. með
dýrtíðaruppbót fyrir 10 tíma
vinnu. Börn, sem ekki koma til
prófs, skulu prófuð heima á
koslnað þess, sem hefir þau til
framfœrslu.
20. gr. Kennari, læknir og
prófdómari úrskurða börn óhæf
til náms. Áður geröi það skóla-
nefnd eða fræðslunefnd.
24. gr. 5 menn sjeu í öllum
skólanefndum. Fræðslumála-
stjórn kýs 2, formann og einn
skólakennara, eða mann í hans
stað, ef enginn er kennarinn.
Hreppsnefnd (bæjarsljórn) kýs
einn, og kjósendur 2.
28.gr. Ágreiningur milli skóla-
nefndar og hreppsnefndar um
fjárframlög til barnafræðslu skal
lagður undir úrskurð yfirstjórn-
ar fræðslumála.
mýrnm og foraði, haust og vor,
eins og hægt er, og brynna því
á vetria í góðum vatnsbólum.
Og ef um smitun kynni að vera
að ræða úr heyjum, sem líklegt
er, þá er ráðlegt að fóðra geml-
ingana á valllendis- eða flæði-
engjaheyi og ekki á mýraheyi,
og gefa snarþornað hey heldur
en bálfgrænt og lyktardauft.
Sumir hafa gefið það ráð við
ormaveikinni, að fóðra fjeð vel,
eiukum gemlingana. Og það er
að því leyti rjelt athugað, að
þegar fjeð er í góðu standi og
vel gefið, þá er lífsþrótturinn
meiri en ella, og ekki eins hart
aðgöngu fyrir það að fóstra
ormana. En þar með er ekki
sagt, að fóðrunin dragi á neinn
hátt úr lífsstarfsemi ormanna,
eða hindri útbreiðslu sýkinnar.
Reynslan virðist benda til hins
gagnstæða hjer á landi, þvl
ormaveikin hefir maguast með
bættri meðferð á fjenu. Og það
er líka dýrt spaug fyrir fjáreig-
endur, að þurfa að ala fjeð
vegna ormaveikinnar.
Það, sem þarf að gera í þessu
máli, er að fá hentug lyf til
þess að drepa ormana í fjenu
og hindra á þann hátt út-
brciðslu veikinnar; — og það
er eina ráðið sem að gagni
getur komið til frambúðar.
Legg jeg því til, að þau Jyf,
— Mentamálanefnd Nd. hefir
orðið ásált um að leggja til að
frv. verði samþykt með nokkr-
um breytingum.
Skemtanaskattnr.
Árni Jónsson, Jakob Möller,
Tryggvi Þórhallsson, Ólafur
Thors. Magnús Jónsson og Ás-
geir Asgeirsson flytja frv. um
breyting á lögunum um skemt-
anaskatt og þjóðleikbús. í stað
þess að þjóðleikhússjóðurinn fær
nú skemtanaskattinn frá þeim
bæjum einum, sem hafa 1500
íbúa eða fleiri, fer frv. fram
á að hann fái skattinn frá bæj-
um sem hafa 500 íbúa eða íleiri.
Ennfremur er í frv. ákvæði um
að gjalda skuli skatt af dans-
leikjum öllum, jafnt hvort þeir
eru haldnir í nafni ýmsra tje-
laga eða dansskóla.
Ef frv. þetta nær fram að
ganga, sem varla þarf að efa,
þá aukast við það tekjur leik-
hússsjóðsins að miklum mun.
Sauðfjárbnðanir.
Landbúnaðarnefnd Nd. er þrí-
klofinn í baðlyfjamálinu. Hákon
Kristófersson vi!I engu breyta
frá því sem nú er. Jör. Br. og
Jón á Regnistað vilja að þingið
iöggildi Coopersduft, auk þeirra
baðlyfja sem leyfð voru með
lögunum 1914, og nemi úr gildi
lögin frá 1924 (Hreins-kreólín).
Árni frá Múla og IJalldór Sle-
fánsson vilja afnema lögin frá
1924, nema ákvæðin um böð-
unarskyldu og eftirlit með böð-
unura.
Landbúuaðarnefnd öll ílytur
frv. um útrtjmingarböðun, er
fram fari í ársbyrjun 1929 undir
yfirumsjón dýralæknisÍDS í Rvík,
en dýralæknar úti um land ann-
ist böðunina hver í sínu um-
dæmi. Skulu fram fara þrjár
baðanir með stuttu millibili.
Kostnaðurinn ei áætlaður 150
þús. kr. og gerir nefndin ráð
sem í Suður-Afríku eru notuð
við samskonar ormaveiki og
hjer um ræðir, verði reynd sem
fyrst eða hvenær sem# tækifæri
gefst. Og beri þær tilraunir þann
árangur, sem væDta má af fengn-
um upplýsingum, þá er að drepa
ormana í fjenu, þar sem nokk-
ur hætta stafar af sýkinni, fyrri
part vetrar, um leið og fjeð er
tekið í hús. — Líkt og hundar
eru hreinsaðir af baDdormi. —
Og ef veikin gerði svo varl við
sig í fjenu, þegar kæmi lengra
fram á veturinn, vegna smitun-
ar á heyjum eða drykkjarvatni,
þá er að endurtaka lyfjagjaf-
irnar og hreinsa fjeð á ný.
Sum þeirra lyfja, er notuð
eru við ormaveikinui í Suður-
Afríku, og hjer hafa verið
nefnd, eins og t. d. tjöru-brenni-
steinssvæla, við lungnaormi, og
Arsenek-blásteinsvatn, við garn-
ormi, eru svo handhæg og ódýr
meðöl, að þau gæti hver bóndi
notað til lækninga, sjer að kostn-
ajjarlitlu og með lítilli fyrirhöfn,
þegar fullrannsakað væri, hve
sterka svælu fjeð þyldi, og itar-
legar tilraunir gerðar með þessi
lyf og önnur, sem í bæklingn-
um eru nefnd.
Reykjavík 20. febrúar 1926.
Lúðvlk Jónsson.
fyrir að ríkið greiði hann að 2/3
hlutum, en fjáreigendur V3 hluta.
Páll ísólfsson hefur haft mik-
inn sóma af hljómleikum þeim,
er hann hjelt með Telmangi í
Holmens kirke í Khöfn. 5. þ. m.
Dönsku blöðin ijúka öll miklu
lofsorði á list hans og telja
hann jafningja hins ungverska
fiðlusnillings. Nationaltidende
segja að báðir sjeu meistarar í
list sinni og bæla því við um
P. í. að hann verðskuidi meiri
frægð, það sje »sjaldgæfur mikil-
leiki í list hans«. Berlinske
Tidende segja að þeir sjeu
báðir »dýrðlegir listamenn«,
báðir »fæddir tónsniliingar sem
megni að lyfta sjer á hinum
breiðu vængjum listarinnar*.
Blaðið segir að í Passacaglia og
Fuga í C-Moll bafi »hinn ramm-
aukni skapgerðarofsi« lista-
mannsins P. í. komið í Ijós.
»Þar birtist Bach með öllum
sinum mætti. Páll ísólfsson
hefur gert himingnæfandi jökla
fslands að rnælikvarða á mikil-
leik Bachs. Hugarílug og lit-
riki hinna gömlu sagna var í
leik hans«.
Námskeið fyrir verkstjóra.
Skólanefnd Iðnskólans hefir á-
kveðið að halda námskeið fyrir
verkstjóra í Iðnskólanum í vor,
4 vikna tíma, frá 10. maí til 9.
júní. Verða þar kendar eftir-
farandi námsgreinir frá kl. 8 *
til 12 árdegis:
íslenska.
Reikningur.
Bókfærsla, skýrslugerð, kvittan-
ir o. fl.
Heilsufræði, bjálp í viðlögum
með æfingum o. fl.
Lög og reglur viðvíkjandi verk-
stjórn og vinnu.
Teikning.
Auk þess verða fyrirlestrar
og umræðufundir kl. 2 til 6 síð-
degis um eftirfarandi efni:
Verkkuunáttu.
Verkfæri og áhöld (með æfing-
um.
Meðferð og hirðingu á yerk-
færum.
Niðurskipun og íyrirsögn á
verkum.
Verkkensla.
Verkamenn.
Vinnuathuganir.
Námskeiðið er aðallega ætlað
verkstjórum við vegagerð, sima-
lagningu, skurðgröft og aðra
jarðvinnu, garðhleðslu úr grjóti
og torfi og aðra grjótvinnu.
Þeir, sem þegar hafa verið verk-
stjórar, ganga fyrir ef aðsókn
verður mikil. Dálítill ferðastyrk-
ur mundi senuilega fást handa
þeim, sem kæmu utan af landi,
annars er kenslugjald ákveðið
40 kr. fyrir hvern mann fyrir
allan tímann. Aðstoð við nám-
skeiðið hafa lofað meðal annara,
dr. Guðmundur Finnbogason
landsbókavörður, Geir Zoéga
vegamálastjóri, O. Forberg
landssímastjóri, Guðm. Hliðdal
simaverkfræðingur, Steingrímur
Jónsson rafmagnsstjóri, Finnb.
R. Þorvaldsson verkfræðingur,
Gunnlaugur Einarsson læknir
o. fl. UmsókDÍr um þátttöku
þurfa að vera komnar til skóla-
stjóra Iðnskólans fyrir 1. naaí
næstkomandi. Umsækjendur
þurfa að hafa unnið minst eitt
sumar við það verk, sem þeir
hugsa sjer að verða verkstjórar í.
Prentsmiðjan Gutenberg.