Vörður - 17.04.1926, Blaðsíða 4

4
VÖRÐUR
til þess að fara ur embætti)
2000 kr.
Feldar voru tiilögur um fjár-
veitingar til Björns Jakobssonar,
til þess að kenna íþróttir í
Þingeyjarsýslu (Franisóknarfl.
tillaga) G000 kr., lil Jóns Stef-
ánssonar málara, Ásmundar
Sveinssonar myndhöggvara, Sig-
urðar Birkis söngvara, Guðm.
Hagalins rithöfundar og Jóns'
Leifs tónskálds (hin síðasta
með 14 atkv. gegn 13).
Vegamftl.
Jónas frá Hriflu flylur svo-
hljóðandi tiilögu til þingsálykt-
unar:
»Efri deild Alþingis ályktar
að skora á landsstjórnina að
láta nú í surnar fara fram
rannsókn á því, hve mikið
myndi kosta að gera akveg með
tilheyrandi brúm á þeim leiðum,
sem hjer eru tilgreindar, og
leggja niðurstöðuna fyrir næsta
Alþingi.
1. Frá Hellisheiði um láglendi
Vopnafjarðar yflr Selá.
2. Frá Þórshöfn yfir Þistil-
fjörð að Garði.
3. Frá Kópaskeri að mynni
Ásbyrgis.
4. Frá Breiðumýri yfir Fljóts-
heiði og Skjálfandafljót að
Fnjóskárbrú«.
Tillögunni fylgir svohljóðandi
greinargerð:
»Nú liggur fyrir kostnaðar-
áætlun um akveg milli Borgar-
ness og Akureyrar. Að þeim
vegi verður unnið á næstu ár-
um. En um fjögur undirlendin
í Þingeyjarsýslum og Vopna-
firði þarf að leggja akbraut
samhliða binni aðalbrautinni.
Tillaga þessi miðar að þvi
að gera þinginu fært að hefja
á næstu árum mikla vegagerö
í þessum hjeröðum«.
Samgöogumálancfnd Ed. mæl-
ir með tillögunni, eftir að hafa
ráðgast við vegamálastjóra.
M álshöfðunar-tillagft.
Jónas frá Hriflu flytur svo-
hljóðandi tillögu:
»Efri deild Alþingis ólyktar,
að nú þegar skuli mál hafið á
hendur Sígurði þórðarsyni fyrir
meiðandi ummæli um Alþingi
í bók hans »Nýi sáttmáli«.
Ennfremur er ályklað að skora
á dómsmálaráðherra að höfða
mál á hendur nefndum Sigurði
fyrir ærumeiðandi ummæli i
sömu bók um dómsmálastjórn
hans. í þriðja lagi er ályktað
að skora á landsstjórnina að
skipa bæjarfógetanum í Reykja-
vik að hreinsa sig með mál-
sókn af þeim þungu ásökunum
á dómsmálameðferð hans, sem
fram koma í umgetinni bók
áðurnefnds Sigurðar Þórðar-
sonara.
Hákon KrÍ8tófer83on alþm. var
fyrir skemstu á beimleið seint
um kvöld við fjórða mann.
Gengu þeir fram á drukkinn
mann er lá sofandi á götunni,
reistu hann á fætur og leiddu
hann heimleiðis. Kom þá ölóður
maður á móti þeim, réðist að
óvörum að H. K. og laust hann
í andlitið. Bar lögregluþjón að
bg hirti hann áflogasegginn. —
Frá þessu er skýrt hér til þess
að sporna við misskilningi út
af skopgrein, sem »Stormur« hefir
flutt um þennan atburð.
Aflabrögð.
Pað sem af er verlíðar hafa
fiskveiðar íslendioga gengið mjög
illa. Að vfsu hafa vélbátar í
minni verstöðvum aflað vel, en
Vestmannaeyja vélbátar og tog-
ararnir hafa afiað með lang
versta móti, einkum þó togar-
arnir. En eins og menn vita
skiftir það lang mestu fyrir
þjóðarbúið hvernig þeir afla.
■ Eins og flestum er kunnugt
afla togararnir venjulega best i
aprílmánuði. Er talið að von-
laust sje um halialítinn ársrekstur
á togurum ef veiði bregst svo í
apríJ, að ekki sje verulegur hagur
af rekstri skipanna í þeim mán-
uði. En nú er talið að tekjuhalli
muni vera á rekstri sumra tog-
aranna, það sem af er vertíðar,
en gróði af fáum. Er ekki of-
mælt að nú horfi þunglegar fyrir
þessum atvinnurekstri eu nokkru
sinni fyr, enda fer nú alt saman,
aflabrestur, iágt verð í neytslu-
löndunum og hin öra hækkun
krónunnar á síðastliðnu hausti.
Talið er vist að togurunum
verði lagt í böfn í maílok, eða
jafnvel fyr, og mun atvinna
verða með minsta móti hjer á
komandi sumri. Er jafnvel tví-
sýnt að útgerðarmenn sjái sjer
fært að gera skipin út svo
lengi, meðfram vegna þess að
iánsfje er ónóg svo að margir
útgerðarmenn fá ekki lán út á
meira en örlítinn hluta af afla
skipanna.
»Freyr« skifti um eigendur um
áramótin og eru þeir nú rit-
stjórar hans Sigurður Sigurðsson
búnaðarmálastjóri og Jón H.
Porbergsson bóndi á Bessastöð-
um. Til þess að gefa bændum,
sem ekki halda Frey, nokkra
hugmynd um hina nýju ritstjórn
blaðsins, skal hjer getið helstu
iitgerða í fyrstu 4 blöðum hanS
á þessu ári:
Sig. Sig.: Um íslenskan bún-
að. — Jón H. Þorb.: Hreppa-
búnaðarfjelög. — Sig. Sig.:
Ræktunarsjóðurinn. — Sig. Sig.
og Dmíel Jónsson: Sæþörungur
sem fóður. — P. Zóphóníasson:
Feiðastnælki. — P. Einarsson:
Td minnis við gröft framræslu-
skurða. — Sig. Sig.: Sigurður
Sigurðsson ráðunautur (æfi-
minning). — Sig. Sig.: Suður-
landsundirlendi (útdráttur úr
fyrirlestri). — Jón H. í»orb.:
Félagið »Landnám«. — KI. Kr.
Kristjánsson: Grasfrætegundir
og sáðtún. — Um áburð, Jarð-
ræktarlög, Styrkur fyrir áburðar-
hús, túnyrkju og garðrækt og
Um búreikninga, — alt eftir
Sig. Sig. — Sig. Sig.: Verðlag í
Reykjavík og víðar.
Frá ísafirði. Almenn atkvæða-
greiðsla fór þar fram 10. þ. m.
um hvort stofna skyldi bæjar-
stjóraembætti og var það í fjórða
skifti sem það var borið undir
kjósendur. Á kjörskrá voru 947,
þar af greiddu 554 atkvæði, 216
með tiilögunni en 300 á móti.
Jafoaðarmaðurinn heitir nýtt
verkalýðsblað, allmyndarlegt út-
lits, sem nýlega hóf göngu sína
á Norðfirði. Ritstjóri er Jónas
Guðmundsson kennari.
Enskt siðgæðisofstæki.
Jónas frá Hriflu hefir í vetur
bent á það sem fyrirmynd fyrir
oss íslendinga, hve kröfuharðir
Bretar væru í siðferðisefnum.
Hann hefir í því sambandi m.a.
bent á það með aðdáun, að
hinn snjalli og drenglyndi for-
ingi íra Parnell var svívirtur til
pólitfsks ólífis vegna þess að
hann hafði unnað og notið konu
annars manns.
Aðrir rithöfundar, og surnir
engu ómerkari en J. J., hafa
lýst af megnri fyrirlitning grimd
og ranglæti hins breska siðgæð-
isofstækis, sem hvað eftir ann-
að hefir gert út af við glæstustu
syni hinnar miklu eyþjóðar eða
flæmt þá úr landi. Macaulay
farast svo orð í ritgerð sinni
um Byron :
»Jeg þekki ekkert hlálegra
fyrirbrigði, en almenning á Bret-
landi þegar hann fær eitt af
þessum siðgæðisköstum sínum,
sem endurtaka sig reglulega á
nokkurra ára fresti. Venjulegast
vekur það liila athygli þóttkona
sje numin á brott, hjón skilji
eða ófriður sje innan fjölskyldu.
Við lesum um hneykslið, tölum
um það einn sólarhring eðasvo
og gleymum því. En einu sinni
á sex eða sjö árum gerist dygð
vor herská og ægileg. Vjer get-
um ekki þolað að lög trúar-
bragða og siðgæðis sjeu fótum
troðin. Vjer viljum bjóða löst-
unum byrginn. Vjer viljum koma
lauslætismönnum í skilning um,
að enska þjóðin virðir nauðsyn
heimilisbandanna. Og svo er
bent á einhvern óhamingjuraann
og honum miskunarlaust fórn-
að, — einhvern sem ekki er
hóti spiltari en hundruð annara
manna, sem brotið hafa af sjer
og hlotið milda meðferð. Ef
hann á börn, þá á að taka þau
af honum. Ef hann hefir stöðu,
á að flæma hann úrhenni.Yfir-
stjettirnar snúa við honum bak-
inu, lægri stjettirnar gera aðsúg
að honum. Hann á að hýðast
fyrir alla hina, öllum sem fram-
ið hafa sömu afbrot og hann á
að hegna með þeirri refsing,
sem yfirhann gengur. Vjer hugs-
um til þess með gleði hvestrang-
ir vjer sjeum, miklumst af því
með sjálfum oss hve enskt sið-
gæði standi á háu stigi saman-
borið við ljettúðina í Paris. Og
loks er gremju vorri fullnægt.
Hinn ofsótti er failinn, sár og
örþrota. Og dygð vor hallar sjer
rólega út af og sefur næstu sjö
árin.
Auðvitað ber að reyna af
fremsta megni að halda í skefj-
um þeim löstum, sem spilla
hamingju heimilislífsins. Ogþað
er ljóst að þeim verður ekki í
skefjum haldið með hegningar-
löggjöf. það er því rjett og æski-
legt að almenningsálitinu sje
beint gegn þeim. En það á að
beinast gegn þeim undantekn-
ingarlaust og af samkvæmni,
stöðugt og hófsamlega, en ekki
í skyndilegum köstum og á-
hlaupum. í>að á ekki að vera
til nema ein vog og einn kvarði.
Það verður altaf Ijót hegningar-
aðferð, að »decimera« (= hegna
tíunda hverjum manni. Slíkt var
algengt í rómverska hernum,
þegar glæpur var framinn af
herdeild eða innan hennar og
Stdrfengleg heimssýoing
í New-York 1932.
Fr. de Fontenay, sendiherra
Dana, flutti á fimtudag fyrir-
lestur í Dansk-íslenska fjelaginu
um »tslenskan skáldskap á 19.
öld«. Talaði hann sjerstaklega
um Jónas Hallgrímsson af ást
og skiiningi á ljóðum hans. Bar
fyrirlesturinn fagran vott um al-
úð sendiherrans við að kynn-
ast bókmentum vorum.
ekki unt að vita hver eða hverj-
ir hefðu í rauninni átt sök á.
f>á var tfundi hver maður val-
inn með hlutkesti og dæmdur
til dauða).
Bandalag
svikinna kvenna.
Leikfjetag Reykjavíkur. Næsta
sýning þess og hin siðasta á
þessum vetri verður »t>rettánda-
kvöldið — eða hvað sem vilkeftir
Shakespear í þýðingu eftir Ind-
riða Einarsson. Er ráðgert að
frumsýning verði f næstu viku.
Dánarfregnir. Emil Waage cand.
phil. Ijest 4. þ. m. eftir margra
ára vanheilsu. — Magnús Sig-
urðsson á Hjartars’öðum í Eiða-
þinghá Ijest 9. þ. m.
Preutsmiðjan Gutenberg.
22. febr. 1932, á 200 ára af-
mæli George Washingtons, verð-
ur opnuð heimssýning í New-
York, sem gert er ráð fyrir að
verði stærsta sýning, sem hald-
in hefir verið á jörðioni. Kon-
gressinn hefir þegar gengið frá
öllum áætlunum í höfuðatrið-
um, nefnd hefir verið mynduð
með Coolidge forseta og Dawes
varaforseta í broddi fylkingar,
og meðal forgöngumannanna er
m. a. gert ráð fyrir Henry Ford.
Miklum litt rækluðum skemti-
garði I útkjálkum New-York
(suðaustur af Brooklyn) verður
breytt í fegursta skrautgarð af
fremstu garðræktar- og bygg-
ingameisturum liins nýja heims,
og alt. sem gert verður á að
lialdast óbreytt eftir sýninguna
og garðurinn framvegis að heita
»Washington-garðurinn«.
í byggingum þeim, sem reist-
ar verða, á að halda stöðugar
sýningar, þannig að þeir tugir
þúsunda kaupsýslumanna frá
öllum heimsálfum, sem til New-
York koma, eigi jafnan kost á
að kynnast þar hráefnum og
iðnaðarvarningi allra þjóða. 46
erlend lönd og 48 af bandarikj-
unum eiga að hafa sjerstakar
byggingar til þess að sýna í.
í garðinum á að vera ber-
svæði þar sem 100 þús. bifreið-
ar geta haldið kyrru fyrir, gífur-
legt hljómleika- og samkomu-
hús á að reisa, íþróttavöll hinn
stærsta í heimi á að gera og
umhverfis hann sæti fyrir 200
þús. áhorfendur, brautir á að
leggja fyrir veðreiðar og kapp-
akstur.
I miðjum garði á að reisa
hæsta turn í heimi. 200 lampar
eiga að ljrsa úr honum í minn-
ingu um 200 ára afraæli Was-
hingtons, og varpa birtu 500 ensk-
ar mílur umhverfis hann í all-
ar áttir, yfir Iard og haf og
vísa skipunum leið til hafnar.
Garðurinn liggur út að sjó og
hefir BaDdaríkja-þingið þegar
veitt milljónir dollara til þess
að gera svo aðdjúpt við bakka
lians, að jafnvel stærstu far-
þega-, vöru- og herskip geti
lagst rjett framan við sýningar-
sviðið. Ennfremur verða gerðir
lendingavellir 'og lendingahafnir
fyrir stærstu loftför og flug- !
vjelar.
Ráðgert er að kostnaður við
sýninguna verði 100 millj. doll-
ara og áætlað að yfir 100 millj.
manna sæki hana.
Amerísk hugmynd.
í Norðnrálfu fara menn ekki í
mál út af »ástastuldi«, í Ameriku
er þaö ekki ótítt. Par virðist fleira
til fjár metið en hjer, meðal ann-
ars ástartilfinningar. Konur, sem
sviknar eru í trygðum, geta iátið
diema sjer stórkostlegar skaðabæt-
ur — og fyrir nokkrum árum fjekk
lækuir i Chicago 1000 dollara sekt
fyrir að hafa þrýst kossi á háls
konu, sem hann sór og sárt við
lagði að hefði um langa hrið geflð
sjer undir fótinn.
Nýlega hefir einn af dómstólun-
um í New-York enn á ný orðið að
skera úr því, hve margra dollara
virði væri ást ciginmanns, hve
miklar skaðabætur kona ætti rjett
á frá annari konu, sem hafði tælt
manninn hennar, »stolið« ást hans.
Málið var höfðað af frú að nafni
Mrs. Brewster gegn núverandi
filmleikkonu Miss Palmer. Fyrir
tæpu ári var hin síðarnefnda fátæk
skrifstofumær, sem dreymdi blótn
og æflntýri yfir ritvjelinni. Pá las
hún dag nokkurn í timariti einu
um fegurðarsamkepni fyrir ungar
stúlkar — hinni fegurstu var heitið
allháum verðlaunum. Miss Palmer
vann þau.
Hvað var nú eðlilegra en að rit-
stjórinn, Mr. Brewster, sem var for-
maður dómnefndarinnar, færði
sjálfur sigurvegaranum verðlaunin?
Og hvað var eðlilegra en að Miss
Palmer þakkaði honum með sínu feg-
ursta brosi og að augu hennar ljóm-
uðu af ungri og eftirvæntingarfullri
lífsgleði? En Mr. Brewsterstóðst ekki
þetta bros og þessi augu, hann ját-
aði það fyrir rjettinum. Hann fjekk
ást á Miss Palmer. En dómstóllinn
Ijet ekki fegurð hennar hafa áhrif
á rjettvísi sina og dæmdi hana til
þess að greiða Mrs. Brewster 200
þús. dollara i þjáningarbætur, þar
sem hún hefði »stoIið« ást eigin-
manns hennar.
Blaðamaður einn birti viðlal við
Mrs. Brewster. Hún kvað sterkt að
orði um, að það hefði ekki verið
peninganna vegna að hún höfðaði
málið — af þeim hefði hún nóg.
En hún hefði viljað sína »ástar-
þjófunum« í tvo heimana, þvi þeir
væru hætta fyrir þjóðfjelagið.
Pessar »blóðsugur« ættu ekki að
geta spilt friði hjónabandsins án
þess að sæta hegningu. Hún væri
ekki eina konan sem hefði verið
rænd hamingju og hjartans rósemd
af »þessum daglaunakonum ásta-
lífsins«, eins og frúin komst svo
ffnlega að orði. Hún sagði að það
yrði að stofna »Bandalag svikinna
kvenna í Ameríku«. Samtök og
skipulag væru nauðsyn — lika í
ástarmálum. Frúin ætlar að gang-
ast fyrir stofnun bandalagsins. Hún
býst við að þvi verði mikið ágengt.
Pó má auðvitað ekki gera sjer
of miklar vonir um árangurinn af
starfsemi bandalagsins. Pað er hætt
við að fögur bros og tötrandi
augnaráð ungra stúlkna haldi enn
um langan aldur áhrifum sinum og
að erfltt verði að hafa eftirlit með
hvernig þeim er beitt.