Vörður - 01.05.1926, Síða 1

Rltstjóri og ábyrgð
.arnjaður'' (_
Kristján AfÉéftfflj
'TjirigöfuCf d..
Ifc—------------------ð)
VORÐUR
Útg-efaudi : Miöstjórn íhaldsflokksins.
IV. ár.
. Reykjavík j. maí 1926.
19. blað.
„Stóruílineykslin“.
LoítfariO „Norgeí4?
sem Amundsen ætlar að fljúga í til Norðurpólsins í þessum mánuöi, er smíðað í Ítalíu og var áð-
ur ríkiseign og notuð í þjónustu hersins. Massolini afhenti sjálfur Amundsen loflfarið hátíðlega og
árnaði honum heilla á norðurförinni.
Myndin er tekin í Pulham, rjett hjá Loudon, þar sem »Norge« kom við á leiðinni til Oslo.
í*aðan tók það krók á leið sína til Leningrad, en flaug í gær áleiðis til Spitsbergen. Er Amund-
sen þangað kominn sjóleiðis, til þess að undirbúa förina til Pólsins.
Svo sem einu sinni á missiri
(minst) ærir Timinn sig upp út
af imynduðum stórkostlegum
hneykslismálum, sem ríða eiga
virðingu íhaldsflokksins að fullu.
Blaðið flytur nokkrar feitletrað-
ar og fjálgar greinar um alla
»spillinguna« og »svívirðuna«,
bölsótast og bannfærir og hróp-
ar hástöfum á reiði þjóðarinnar
yfir hina seku — uns það átt-
ar sig á því, að enginn tekur
mark á öllum látuin þess, að
loddarabátturinn kemur því i
koll sjáifu og engum öðrum
— þá bjaðnar alt niður og
steingleymist. En illa væri ís-
lenska þjóðin komin, ef alt
væri heilagur sannleikur, sem
Timinn segir við slík tækifæri.
Mönnum mun til dæmis í
fersku rninni árásirnar á Morgun-
blaðið. Meðal þeirra manna, sem
áttu hlntabrjef í því, voru nokkr-
ir kaupmenn hjer í bæ danskir
að ætt — alt menn, sem ekk-
ert hafa látið til sín taka í ís-
lenskum stjórnmálum og engra
hagsmuna hafa að gseta, ann-
ara en sameiginlegra hagsmuna
íslenskra kaupmanna. En þessa
ályílu notaöi Timinn til þess að
setja saman ógurlegan reyfara
um »danska valdið«, sem stæði
að baki stærsta íhaldsblaðs á ís-
landi, — um Bessastaðavaldið
illræmda, sem nú væri risið úr
gröf sinni og legði aftur hramma
sína nm frelsi og gæfu íslensku
þjóðarinnar!
Á síðastliðnu sumri gaf Tím-
inn i skyn i gífurmæltri feitletr-
aðri forustugrein, að mútur frá
eriendum og íunlendum stór-
gróðamönnum hefðu ráðið því,
að lagðar voru niður einkasöl-
urnar á tóbaki og steinolíu.
Hvílíkt regin — hneyksli — ef
satt hefði verið! Vörður krafðist
þess þá, að Timinn tæki skýrar
til orða og legði spilin á borð-
ið. Það var nóg til þess að
blaðið mintist ekki framar einu
orði á þúsundirnar, sem ame-
riski steinolíuhringurinn hafði
átt að borga fyrir afnám einka-
sölunnar. Vörður eggjaði Timann
lögeggjan — helti sjer yflr hann,
reyndi með góðu og illu að fá
hann til að tala tvímælalaust
og íletla ofan af hneykslinu. En
það var ekki nærri því kom-
andi. Blaðið forðaðist eins og
heitan eldinn að minnast fram-
á múturnar.
Nú er enn eitt »stórhneyksl-
ið« á ferðinni í Timanum. Bæj-
arfógetinn i Reykjavík hefir
dæmt tr. t*. í allháar skaða-
bætur fyrir ummæli um hesta-
verslun Garðars Gislasonctr. Blað-
ið hnýtir þeirri athugasemd aft-
an við frásögnina um dóminn,
að bæjarfógetinn sé lhaldsþing-
maður og »einn harðsnúnasti
pólitíski andstæðingur samvinnu-
stefnunnar og ritstjóra Tímans«.
Jafnframt flytur það forustu-
grein um »Misbeiting dómsvalds-
ins«, talar um að þessi mis-
beiting sje »einhver algengasta
aðferðin sem yfirstjelt nútímans
noti til þess að klekkja á for-
ystumönnum nýrra hreyfinga«.
öll er greinin tilraun til að
hnekkja virðingu þjóðarinnar
fyiir dómsvaldinu í landinu ai-
ment, og jafnframt grímuklædd
árás á bæjarfógetann í Reykja-
vík sjerstaklega.
Það virðist lítil ástæða til
þess að eyða mörgum orðum
að þessu síðasta »stóra hneyksli«.
Það er nú orðið svo margreynt
hve blekkingar og óhemjulæti
Timans hafa lítil áhrif. Þjóðin
festi aldrei trúnað á að Morg-
unblaðið væri í höndum nýs
Bessastaðavalds, sem seiidist lil
pólilískra áhrifa á íslandi. Hún
trúði því heldur ekki, að ame-
rískir milljónamæringar hefðu
borið fje á þingmeirihlutann
1925. Hún trúir því aldrei að
dómsvaldið á íslandi sje notað
af einhverri yfirstjett til þess að
klelckja á andstæðingum hennar.
Og það er með öllu vonlaust,
að ætla að læða þeirri skoðun
inn hjá henni, að bæjarfógetinn
í Reykjavík dæmi eða sýkni
eftir því, hvort hinir ákærðu
sjeu andstæðingar hans eða
samherjar í stjórnmálum. Til
þess er Jóh. Jóh. altof kunnur
maður, alt of vinsæll og virtur.
Tíminn hefir aldrei getið sjer
orð fyrir rjeltdæmi um pólitíska
andstæðinga og aðra þá, sem
blaðinu er í nöp við. Það er
því lítil von til þess fyrir blaðið,
að þjóðin fáist til þess að trúa
því, að það riti af sanngirni og
rjettsýni um dórnara, sem er
nýbúinn að dæma það í 25
þús. kr. skaðabætur.
Tíminn hefir ekki reynt með
einu orði að rökstgðja dylgj-
ur sínar um að dómurinn
væri hlutdrægur. Eða heldur
blaðið að það sje frambærileg
rök fyrir slíkri ásökun — að
minna á að dómarinn sje í-
haldsmaður?
Hvað yrði þá um alla dómana
sem t. d. Trgggvi Pórhallsson
og Jónas frd Hriflu kveða upp
yfir stjórninni og íhaldinu?
Vill Tíminn viðurkenna að
þeir hljóti allir að vera rang-
látir — vegna þess að dómar-
arnir sjeu Framsóknarmenn?
Auðvitað eru dómar þeirra
um stjórnina yfirleilt ranglátir.
En hvort fyndist mönnum t. d.
Vörður geta látið sjer nægja að
sanna það með þvi einu, að þeir
Tr. P. og J. J. værn stjórnar-
andstæðingar?
Leikhúsið
»I*rett£Lndalivöld«.
Um sömu mundir og nokkrir
viðsýnir þingmenn eru að reyna
að efla þjóðleikhússjóðinn, fækka
með því árunum, sem ísl. þjóðin
verður að bíða eftir þessu vænt-
anlega óskabarni sinu, þá skeð-
ur sá merkilegi atburður í sögu
ísl. leiklistar, að fyrsta skiptið
er leikið bjer leikrit eftir heims-
meistarann Shakespeare, — gleði-
leikurinn »Þreltándakvöld«. Og
þrátt fyrir þau húsakynni, sem
leikfjel. á við að búa, og ekki
eru 'ísl. leiklist samboðin, og
þrátt fyrir það hve mikla fjöl-
breytni og fegurð leikrit þetta
útheimtir á Ieiksviði, verða á-
horfendur þess lítt varir að
nokkru sje ábótavant.
Leiktjöld og búningar er
hvorutveggja skrautlegt, og með-
ferð leik^ins öll leiðbeinandan-
um, hr. Indriða Waage til mik-
ils sóma.
Leikur þessi er að mörgu
leyti óvenjulegur fyrir okkur
Reykvíkinga, og ekki ólíklegt,
að mörgum finnist að ýmislegt
í honum heíði mátt vera á ann-
an veg. En sem heild, getur
engum dulist, að skenrtilegri og
gáskafyllri leikur hefir ekki sjest
hjer.
wE'rettándakvölda er sjónleik-
ur blekkinga. Gáfaðasta persón-
an í leiknum tekur á sig fífls-
gerfi, og innan friðhelgi þess
sýnir það mönnunum vankant-
ana á þeirra innri manni.
Oíivia, greifafrú, fær ást á
konu er tekið hefir á sig karl-
mannsgerfi, og sú sama kona
blekkir hertogann af Ulyriu,
Andrjes Bleiknefur, fmynd ó-
menskunnar, hefir ekki snefil
af sjálfsþekkingu og nýtur lífs-
ins fyrir það. Og innan um
al!a þá, er þannig vaða í villu,
reikar hinn hátíðlegi, sjálfs-
elskufulli, ærukæri vesalingur,
Malvolio. En inn í leikritið er
svo vafið fögru ástaræfintýri
þeirrar af kvenpersónum Shakes-
peare’s, í karlmannsgerfi, er
talin hefir verið fegurst, Violu
»hirðsveins« hertogans. Hún
gengur þau þungu spor, að
biðja þeim manni konu, er hún
elskar. En hún sveipar dásam-
legri gleðiblæju yfir alvöru sína
og flytur erindi húsbónda sins
falslaust.
Meðferð flestra leikenda á
hlutverkum sínum er piýðileg,
en nokkuð skemmir það heild-
arsvipinn, að valið i sum hlut-
verkin er ekki sem ókjósanleg-
ast; eru það hlutverk Sebast-
ians, Fabians og Oliviu. Ró að
ungfrú Emilía leiki hlutverksitt
(Oliviu) vel, þá er það ekki við
hennar hæfi.
Mesta athygli vekja þeir
Bryn. Jóhannesson (Andres
Bleiknefur) og Indriði Waage
(Malvolio) fyrir frumlegan og
oft snjallan leik. Er sýnilegt
hvert hæfileikar þeirra stefna,
og að þar eru á ferðinni ungir
leikendur, sem leggja mikla al-
úð við starf sitt. Munu Reyk-
víkingar tæplega hafa sjeð
mannleysuna í átakanlegri
mynd, en Brynjóifur sýnir hana.
Fíflið er eitt vandasamasta
hlutverkið, útheimtar fjölbreytta
leikárahæfileika. Ágúst Kvaran
leikuf það, óg íekst öftast
prýðilega.
Violu, meyjuna í karhnanns-
gerfi, leikur frú Soffía Kvaran,
og er leikur hennar mjög glæsi-
legur, einkum er hún flytur
mál hertogans.
Þessi leiksýning er merkisvið-
burður, og vonandi taka Reyk-
víkingar henni ekki ver en öðr-
um leiksýningum fjelagsins á
þessum vetri. Til þess bendir
líka aðsóknin þau kvöld, er
leikið hefir verið.
A. G. P.
Dás'.arfregn. Pjetur Gunnlaugsson
bóndi í Álfatröðum í Dalasýslu
ljest hjer á Landakotsspítalan-
um 24. þ. m. eftir uppskurð við
krabbameini. Var hann í lölu
bestu bænda fyrir sakir greind-
ar og mannkosta. Hann var
bróðir ungfrú Katrínar Gunn-
laugsdóttur.
' Halldór Kiljan Laxness kom til
bæjarins með »Gullfossi« siðast.
Hefir hanu dvalið tæpt ár ytra
og lokið nýrri skáldsögu, »Vef-
aranum mikla frá Kasmír«. í
fyrra sumar dvaldi hann á íta-
líu, í vetur í Luxemburg, en
kemur nú frá London.
Nýja strandvarnarskipinu var
hleypt á flot i Khöfn 24. f. ta.
Var það skírt ÓJinn. Er það
væntanlegt hingað í þessum
mánuði.