Vörður - 08.05.1926, Blaðsíða 1

p£
i m
•í*
ÍJ, . *!
;;r
J5
Mussolini (X)talai' aí svölura Chigi-hallarinnar, þar sera utanríkisraðu-
neytið hefir aðsetur. Paðan er liann vanur að ávarpa Rómverja við
hátiðleg tækifæri.
Afríkuför Musssolinis.
Vjer höfum áður skýit lauslega frá Afríkuför Mussolinis, sem
um allnn heim vakli hina mestu athygli.
Hann sigldi af slað yíir Miðjarðarhafið 8. f. m. t*að var
daginn eftir banatilræðið (og hann halði slóran plástur ytir nef-
inu). Á því augnabliki er hann stje á skipsfjöl, l)ljesu öll itölsk
akip í höfnutn og á höfum til heiðurs við il duce, á ráðhúsnnum
í öllum ítölskum hafnaibæjum voru fánar dregnir við hún og um
kvöldið voru þau skreylt Ijósum frá mæni til jarðar. Herskipið
Cavour flutti Mussolini yfir haíið, en mikil floladeild fylgdi.
Mussolini hefir hvað eflir annað í vetur talað beroit og
djarflega um endurreisn Rómaveldis, um nauðsyn þess að Ítalía
verði voldugt nýlenduríki. Landið er of þjeltbýlt, hráefni vanlar
og markaði fyrir ftalskar vörur o. s. frv. Engum gat dulist, að lör
Mussolinis lil Tripolis var fyrst Og fremst gerð í þeim tdgangi,
að auglýsa heiminum að ítalir leggja nú allan hug á að efla ný-
lenduríki sitt.
1 Tripolis var Mussolini auðvitað tekið með kostum og kynj-
um, bæði af innbornum Aröbum og ítölskuin landnemum. Hann
stje á heslbak niður við liöfnina, reið inn í bæiun og upp á toig-
ið. Þar hjelt hann ræðu og sagði m. a.:
»Hans hátign konungurinn, sem guð varðveilir og þjóðin elsk-
ar, hefir geíið mj'er umboð til þess"að flytja þessu landi kveðju sína
— þessu landi, sem um eilífð mun verða ítalst. Hann veit að
þjer virðið lögin, og því mun hann veinda yður í dag, á moigun
og um eilífð. Sem fulltrúi hans veitist mjer sá lieiður að fæia
þessu elskaða Iandi þær óskir, að það og íbúar þess megi um
aldir alda vera auðug, blómleg og hamingjusöm. Fðr mín má ekki
verða skilin sem hver önnur ejlirliisferð. Hún cr stað/esling á valdi
itölsku þjóðarinnar og takn þess krafts, sem kemur jrá Rnm og
flglur mcð sjer heiður og sigurtUfmmng á þessar strendur. Örlögin
hafa lagt leið okkar að ströndum Afríku, og ekkert getur framar
komið i veg fgrir þessi örlög — ekkert fœr beggt vilja ítala«.
Meðan hann talaði svifu sex flugvjelar yfir torginu og flof-
inn á höfninni skaut viðhafnarskotum. Seinna sama dag hjelt
hann aðra ræðu og komst svo að orði:
»Miðjarðarhafið var einu sinni vort haf. Jeg vona að það
verði það afturn.
Mussolini var fekið með afsknplegum fögnuði þegar hann
kom aítur til Róni. Síðan hefir hann flutt hverja ræðuna á fætur
annari um hina glæsilegu framtíð, sein Ítalía eigi lyrir sjer, uui
kraft og vilja ítölsku þjóðarinnar, heilagan rjett hennar á nýjum
löndum, herstyrk hennar og framkvæmdahug o. s. frv. Fascistar
hafa lögleilt nýjan hálíðisdag, »fæðingardag« Rómaborgar. Hann
var skömmu eftir heimkomu Mussolini og fluttu þá öll blöðin
greinar um hina fornu frægð Rómaveldis. Hið opinbera málgagn
stjórnarinuar, Tribune, birti kort af Miðjarðarhafinu og þekur það
lljúgandi rómverskur örn, er yfir stóð Mare nostrum (vort haf).
Auðvitað hafa erlend blöð, sjerstaklega ensk og frönsk, farið
hörðum orðum um yfirlæti og ógnanir Mussolinis — ummæli
hans verða ekki öðru vísi skilin, en að hann sje reiðubúinn að
hefja stríð til landvinninga. Flotatnálaráðherra Frakka svaraði
honum í ræðu í þinginu og s«gði að Miðfarðarhafið grði aldrei
framar ha/ neins sjerstaks stórveldis. Ræðu þessari svöruðu ítölsk
blöð »æði gleiðgosalega«, að því er skeyti herma, og hlökkuðu
yfir því, aö Frakkar gerðust nú óróir ut af vaxandi krafti Itala.
Merkur franskur blaðamaður, sein aðallega ritar um evrópsk
stjórnmál, Jules Sauerwein, hefir í Le Matin stungið upp á því að
England og Frakkland láti Ílalíu og Pgskaland fá eitthvað af þeim
nýlendam, sem þau fengu við friðarsamningana. Með því megi
komast hjá mörgu erfiðu deiluefni í framtiðinni, því bœði löndin
sjeu nú of ibúamörg og vanli hrávörn.
MlalliJ lilla á Bretlaiði.
Siðastliðið sumar fóru enskir
kolanámueigendur fram á launa-
lækkun hjá verkafólkinu, og
gátu sýnt fram á, að megnið af
námunum væri þá rekið með
tapi. Verkamenn harðneituðu
launalækkun Qg til þess að skirra
vandræðum lofaði stjórnin kola-
námuiðnaðinum nllmiklnm iiyrk
til 1. maí þ. á. Gat framleiðsl-
an þannig haldið áfram án
launalækkunar, meðan nefnd
sjerfræðinga rannsakaði alla
málavöxtu og gerði lillögur um
framtíðarskipulag iðnaðarins.
Nefndiu komst að þeirri nið-
urstöðu, að liöfuðáslæðan til
þess, hve illa er komið fyrir
kojaiðnaðinum væri sú, að fram-
leiðslan hefði minkað frá því
sem áður var, og það enda þótt
10°lo fleiri verkamenn vinni að
kolavinslunni nu en fgrir striðið.
Og minkun framleiðsiunnar er
aftur því að kenna, að daglegur
vinnutími hefir verið styttur úr
8 stundum niður i 7.
Nefndin segir að framleiðslan
geli því að eins haldið áfram,
að annaðhvort verði launin
lækkuð eða vinnutíminn aftur
lengdur um 1 kl.st. Og hún legg-
ur til að gripið verði til fyrra
úrræðidns.
Verkamenn hafa hins vegar
neitað algerlega að fallast á
hvort heldur væri launalækkun
eða lenging vinnutímans. Þeir
heimta þjóðnýting námanna og
segja, að með því móti megi
auka framleið.slumagn þeirra.
Nefndin kveðst ekki koma auga
á neitt þjóðnýtingarskipulag.sem
hún hafi von um að geíist bet-
ur en rekstur einstaklinga og
fjelaga.
Allan síðasta mánuð sátu full-
trúar verkamauna og námueig-
enda á fundum í Londoti til
þess að reyna að ná samkomu-
lagi, en það reyndist ómögulegt.
Námueigendur fjellust á tillög-
ur nefndarinnar — en verka-
menn stóðu fastir á þjóðnýting-
arkröfum sinum.
Baldwin forsætisráðherrareyndi
hvað eítir annað að sætta, en
árangurslaust,
Meðallaun enskra kolanámu-
txiánna hafa verið 76 skildingar
Baldwin.
á viku, en rnikill munur er á
laununum i hinum ýinsu lands-
hlutum. Sumstaðar (íbetiinám-
unum) fá verkamenn 90 sk.,
annarsstaðar 70 og hinir lægst
launuðu enn minna. Þessi laun
fengu verkamenn 1924. Þá ár-
aði vel fytir kolaiðnaðinum
enska (vegna Ruhr-ieiðangurs
Frakka) og verkamönnum tókst
þá að fá ll°/o launahækkun.
Seinna náði sterlingspundið gull-
gildi og vöruverð fjell. Siðan
1923 hafa laun verkainanna því
í raun og veru hækkað um 20°/o.
Nefndin segir að þcssi taun geti
ekki haldist. Rún leggur til að
launalækkunin lendi á hinum
best launuðu, og af þeiin aftur
aðallesa á hinum ókvæntu (gift-
ir menn fá launauppbót eftir
barnafjölda).
Einn tólfti hluti ensku þjóðar-
innar liflr beinlínis á kolanámn-
reksirinum, en ársframleiðslan
af kolum er 6000 milj. ísi. kr.
virði og nemur lO°/o af öllum
útflutningi Englands. Af þessum
tölum má gera sjer nokkra hug-
mynd um, hve mjög veltur á
gengi koiaiðnaðarins um allan
hag bresku þjóðarinnar.
Verkfallið hófst 1. maí og
hafa síðan borist hingað þessi
Skeyti:
Khöfn, 1. mai.
Simað er frá London, að
vegna verkfallsins sje ýmsum
skemtistöðum iokað, t. d dans-
leikakúsum. Ennfr. hefir radió-
stöðvum verið lokað eöa þær
takmarkað starfsemi sína. Sorg-
arvoltur þjóðarinnar er þannig
í ljós látinn á ýmsa vegu.
Námumenn, er taka þátl í
verkfallinu, eru 1.200.000. Á
þriðjudaginn hefst samgöngu-
verkfall um alt land. Samkvæmt
konúngsbrjefi hefir verið útnefnd-
ur yfirumsjónarmaður með öll-
um matvælaflutningi yfir Erma-
sund.
Herforingjar hafa fengið skip-
anir um að vera við búnir, að
slikt negðarástand komi, að inn-
köilun varaliðsins verði undirbúin.
Ef blaðaútgáffj hinflrast verða
allar ptvsirpssföðvaF fekjrar f
þjónustu stjórnarinuar. Verkam.
og frjálslyndir ásaka stjórnina um
seinræði við sáttaundirbúning.
Times vonar enn, að úr rætist,
en Morning Post hefir fyrir
yfirskrift greinar um málið:
Sinovjev sigraði. Telur blaðið
enga von um úrlausn í málinu
eins og sakir standa.
Khöfn, 2. mai.
Símað er frá London, að
Iandinu hafi verið skift í tíu
umdæini, til þess hægra verði
að sjá fyrir nauðsynjum og
þörfum landsbúa, á meðan á
verkfallinu stendur. Miichell
Thomson hefir verið útnefndur
alræðismaður.
Herdeildir hafa verið sendar
i námuhferöðin i Wales, Lanca-
shire og Skotlandi.
Ársgamalt fjelag, sem starfar
um land alt, undirbgr almenna
hjálparstarfsemi, rekstur n auð-
sgnlegustu stofnana, malmœla-
flutning o. s. frv. Verkjallið nœr
nú alls til 5 milljóna manna að
meðtöldum járnbrautamönnum,
bifreiðastjórum og sporvagnastjór-
um. Flutningar á vegum, sjó-
ferðir og hafnarvinna mun leggj-
ast niður nœr með öllu, gas-
stöðvar og rafstöðvar lokast vida.
Framkvœmdanefnd vcrkamanna
krefst stillingar og þolgœðis. Bald-
win gerir ngja tilraun til sátla.
Khöfn, 3. mai.
Allar friðarvonir í kolamálinu
brostnar. Allsherjarverkfallið ó-
hjákvœmilegt. Blaðið Dailg Mail
þegar hælt að koma út.