Vörður


Vörður - 27.05.1926, Page 1

Vörður - 27.05.1926, Page 1
Ritstjóri og ábyrgð- .armaður' Kristján AlBcrtsofl Tiinffötu'JS.. VORÐUR XJtgefandi : Miðstjórn íhaldsflokksins. Afgreiðslu- og inn- ivheimtumaður Ásgeir Magrtússon ' íemtari£ tifc 41 g IV. ar. Reykjavik 27. mai 1926 23. blað. Baráttan gegn Þjóðabandalaginu. Brandenburger Thor hið fræga, fagra sögulega minnismerki, sem blasir við fyrir öðr- um endanum á Unter der Linden í Berlín, hve nú vera svo hrör- legt orðið og að hruni komið, að hætta stafar af, og er ráðgert að hressa upp á það hið bráðasta. t*að var reist á veldisdögum Prússlands, 1788—91, er 62 metra breitt og 20 metra hátt. Ofan á því ekur sigurgyðjan í vagni sinum. Þýsk-rússneshi í lok síðasta mánaðar gerðu Þýskaland og Rússland með sjer samning, þar sem hvort ríkið um sig hjet fullkomnu hlutieysi, ef á hitt væri ráðist með ófriði eða samtök gerð milli Tjitjerin, utanrikisráðherra Rússa. rikja um að hnekkja því fjár- hagslega. þessi samningur er taiinn hinn stærsti sigur, sem rússnesk stjórnkænska hefir unn- ið á seinni timum, og hinhættu- legasta árás, sem gerð hefirver- ið á Þjóðbandalagið. Tjitjerin, rússneski utanríkis- ráðherrann, er taliun stjórnvitr- ingur af gamla skólanum, þeim er rjeði lögum og lofum fyrir ófriðinn. Hann berst gegn Eng- iandi, sem hann telur höfuðóvin rússneskra hagsmuna, jafnt í Evrópu sem Austurlöndum, og gegn Þjóðbandalaginu, sumpart vegna þess að hann telur það verkfæri í höndum Breta og sumpart vegna hins, að hann hefir ótrú á hugsjónum þess. Allar tilraunir til þess að koma i veg fyrir styrjaldir eru í aug- um hans, og Bolsjevikanna yfir- leitt, annaðhvort sprotnar af heiinsku eða hræsni: Veraldar- sagan er og verður valdabar- átta milli þjóða og ríkjasam- handa, sem eigaósamrímanlegra hagsmuna að gæta. Tjitjerin leitast nú við að fá sem flest ríki til þess að Iofa Rússum hlutleysi í ófriöi. Fyi- ir áii gerði hann hlutleysisamn- ing við Tyrki og nú við Þjóð- verja. Hann hefir boðið Norð- nrlandaríkjunum. samskonar samning, og ennfremur Eystra- saltsrikjunum: Lettlandi, Est- landi og Lithauen. Með þessum samningum hygst hann ekki einasta að bæta að- stöðu Rússa, ef til ófriðar kæmi vii Breta, heldur og að liða sundur Þjóðbandak.^.ð. Bandalagið hvílir á þeirrimeg- inhngsun, að allar þjóðir skuli rísa sameinaðar gegn hverjuþví sanmiitgurlnn. ríki, er hefji ófrið. Þessari hugs- un hefir verið gefið lagaform í 16. gr. bandalagslaganna, þar sem greindar eru þær skyldur, seni hvila á ríkjunum i banda- laginu, ef ákveðin er sameigin- leg andspyrna gegn þjóð sem hefur sfríð. Þessi 16. gr. er máttarstoð bandalagsins, því sjálft hefirþað engum^her á að skipa. Ef þessi stoð fellur, þá hrynur banda- lagið til grunna, enginn óttast ákvarðanir þess, enginn hræðist vilja þess og riki geta ráðist á riki, eins og hingað til, án þess að nokkur alþjóðalögregla skakki leikinn. Það var ekkert því til fyrir- Stresemann, utanríkisráðherra þjóðverja. stöðu að Rússar og Tyrkir gerðu með sjer hlutleysissamning, því að hvorugir eru í Þjóðbanda- laginu. En Þjóðverjar hafa sót/ um innlöku í það, Locarno- samningurinn gerir ráð fyrirþví, að þeir gangi í það, og þó að því væri frestað á íundinum í Genf í mars í vetur, þá er ætl- ast til þess að það dragist ekki lengur en til fundarins í sept- ernber í haust. Og hvernig get- ur það samrimst, að Þjóðverjar gangi í bandalagið, en heiti jafn- framt Rússum hlutleysi ? Ef Rússar í framtíðinni lenda í ó- friði við t. d. Pólland og Þjóða- bandalagið úrskurðar, að þeir eigi sök á friðrofum og ákveð- ur að veita Pólverjumlið — hvað gera Þjóðverjar þá ? Þó að það heili svo í samningnum við Rússa, að þeir lofi þeira hlut- leysi ef á þá sje ráðist, þá er vafasamt hvers virði siíkt á- kvæði er. Aliar þjóðir sem í stríði lenda, halda því fram, að óvinirnir hafi átt sök á því og í raun og veru hafið ófriðinn með aðgjörðum sínum. Snmir telja þýsk-rússneska samninginn fyrirboða þess, að Þjóðverjar muni ekki ganga í bandalagið, en hyggi í staðþess á samvinnn við Rússa. Og fleiri milliríkjasamningar hafa verið gerðir í seinni tíð, m. a. hlut- leysissamningur milli Pólverja og Rúmena og milli Jugo-Sló- vakiu og ítala, sem benda til þess, að þjóðirnar vantreysti bandalaginu og leiti sjer í þess stað bandamanna gegn sameig- inlegum keppinautum í hags- muna- og valdatogstreitu ríkj- anna. Og í þessari rás viðburð- anna þykjast menn sjá aðdrag- andann að nýjum styrjöldum í Evrópu. Neyðin í Berlfn vorið 1926. Svo nefnist grein, sem nýlega birtist í Neue Freie Presse í Wien eftir dönsku skáldkonuna Karin Michaeles, sem er nákunnug á- standinu i Þýskalandi. Hjerferá eftir í þýðingu kafli úr greininni: »Á nýári i vetur nutu 800 þús. atvinnulausra styrks af ríkinu og auk þess rúmar 3 miljónir manna, sem ekki höfðu viður- kendar lágmarkstekjur til fram- færslu sín og sinna (þær eru t. d. rúmar 20 kr. á viku fyrir kvæntan verkamann, sem á fyrir að sjá konu og tveim börnum). 1. febr. var 16. hver maður í Berlín alvinnulaus. Á ári hverju fæðast í Þýska- landi 800 þús. andvana börn. í Berlín deyja 11% af börnum meðan þau eru á brjósti. Rann- sóknir í Moabit (fátækrahverfi í Berlín) leiddu í Ijós, að 18% af börnum fá þar enga mjólk á fyrsta ári og 6% ekki fyr en á 5. ári. 32% af öllum börnum, sem í Berlin fæðast koma úr móðurlífi með augnabólgu, sem stafar af kynsjúkdómi hjá for- eldrinu. Fjöldi barna í fátækra- hverfunum smitast af kynsjúk- dómum vegna þess, að húsnæð- isvandræðin neyða 10 og 12 manns af báðum kynjum og ýmsum aldri til þess að búa í sama herbergi og sofa þar í einu eða tveimur rúmum — foreldra, börn og Ieigjendur. — Auk þess hefir fjöldi þessara barna tæringu og magasjúkdóma. Fjölskyldan G. bjó til ársins 1922 uppi í sveit í Schlesiu, en flutti þá til Berlín með dálítið af peningum og byrjaði á kál- melisverslun. Hjónin áttu þrjár dætur, 24, 19 og 15 ára að aldri og þrjá syni 20, 17 og 13 ára gamla. Fyrsta missirið gekk alt vel og móðir konunnar flutti til þeirra frá Schlesíu. Svo byrjaði maðurinn að drekka og van- rækti verslunina. Fjölskyldan flutti í minni og lélegri íbúð. Elsta dóttirin giftist, Hin af eldri börnunum reyndu að sjá fyrir heimilinu. Faðirinn var tekinn fastur fyrir að hafa tælt yngstu dóttur siua. (Enginn af ættinni haföi nokkru sinni áður komist undir manna hendur). Þrem árum eftir er þannig komið fyrir fjölskyldunni: Móð- irin og amman búa saman með börnum elstu dótturinnar og föðurnum, þegar hann ekki er í hegningarhúsinu fyrir nýja glæpi gegn smátelpum. — Þau búa i kjallaraskonsu. Á henni er enginn gluggi, en loftop með vírneti fyrir en engri rúðu. Gamla konan á enn þá rúm sitt, en rúmfötin eru farin. Hún og börnin sofa í rúminu, og breiða gamla kolapoka yfir sig, en móðirin sefur á gólfinu. Hún er orðin drykkfeld. — Elsta dóttir- in bjargar sjer á götunni með systur sinni. Maður hennar býr með báðum. Yngsta dóttirin hefir strokið frá uppeldisstofnun, þar sem henni var komið fyrir, og er haldið að hún sje með far- andtrúðum í Póllandi. — Tveir eldri synirnir eru atvinnulausir, unnusta hins yngra heldur lífinu í báðum. Hún býður sig á göt- unum. Yngsti sonurinn er á upp- eldisstofnun. — Eldra barn giftu dótturinnar er 2 ára. Hið yngra 10 mánaða. Þau hafa bæði smit- ast af syfilis af móður sinni, veikin er í munninum. Nú býr móðir þeirra með manninum og systurinni í herbergi, sem hún leigir til þess að taka á móti »viðskiftavinum«. Önnur sorgarsaga: Fátækra- læknisins er vitjað til fjölskyld- unnar D. í Ackerstrasse. Hún býr i ofnlausu þakherbergi. Yngri dóltirin, sem er 13 ára og 9 mánaða að aldri er lögst og á von á barni. Fjölskyldan á ekk- ert — ekki grænan eyri. í tómu herberginu sitja maðurinn, kon- an, eldri dóttirin og unnusti hennar. Eldri dóttirin vinnur í verksmiðju, hefir 10—12 mörk á viku og sjer fyrir heimilinu. Unnustinn er vinnulaus vjela- smiður, innan við tvitugt. Hann fær 8 mörk á viku í styrk frá ríkinu. Faðirinn er múrari, en hefir ekki getað unnið fyrir gigt síðan í fyrra vor. Móðirin vinnur sjer öðru hvoru inn nokkur mörk, með því að þvo gólf í íundar- húsi i grendinni eða selja blöð á götunum. Þau lifa öll á gömlu brauði, sem er keypt hjá járn- og tuskusala (hamingjan má vita hvaðan hann fær það). Unn- ustinn er röskur og viljugur strákur, sem bjálpar eftir bestu getu. í kvöld hefír hann nóg að gera við ^ð sjá um að fað- irinn hengi sig ekki. Hann hefir hvað eftir annað komið í veg fyrir það, skorið á á síðasta augnabliki. Hálsinn á föðurnum er blár og rauður af marblett- um eftir snærið. Litla stúlkan er þá tæpra 14 ára. Kvöld eitt hafi roskinn maður fengið hana með sjer inn í port, afsiðis, og borgað henni með súkkulaði-plötu. Þegar hún á eftir sat á húströppum og grjet, kom annar maður og sagðist vera læknir. Hann tók hana með sjer upp til sin, gaf henni vin og bar hana ofurliði. Þegar bún kom heim var hún drukkin. Auðvitað hafði hún enga hug- mynd um hvaða menn þetta voru. Annarhvor þeirra var faðir barnsins, sem hún átti von á. Hún hefir nýrnabólgu og það er hætta á að hún lifi ekki af fæðingu barnsins. Hún vill ekki láta flytja sig á spítala — má ekki heyra þaö nefnt! Hún liggur og hljóðar og fullorðna fólkið stendur hjá og veit ekki hvað það á að gera. Tvisvar um nóttina reynir fað- irinn að hengja sig. Litla stúlkan fær krampagrát, barnið er tekið með töngum, það er andvana. Nokkrum stundum eftir fæðingu þess deyr móðir þess úr hjarta- slagi. Daginn eftir kaslar faðir- inn sjer fyrir járnbrautarlest. Jeg veit með fullri vissu að þessar tvær sögur eru sannar í öllum atriðum. Jeg gæti bælt

x

Vörður

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Vörður
https://timarit.is/publication/375

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.