Vörður


Vörður - 05.06.1926, Page 1

Vörður - 05.06.1926, Page 1
Ritstióri og ábyrgð- ■ .armaður'' Hristján AjÉértsott ■TjinsStuQÓ._ r á n 1 ; F | \ L i i 1 ; ! i ll i i Afgreiðslu* og inn- ^heimturoaður * Ásgeir Magnússon • Jcemtan'X IV. ár. Reykjavík 5. júnl 1926. 24. blað. Jón Leifs. Þýska hljómsveitiri Eftir Einar Benediktsson. " Það var mikið fagnaðarefni að sjá íslending stýra stórri hljónasveit af Suðurmönnum hjer í höfuðstað vorura og i áheyrn ails hins helsta af þeim bæjarbúum, er unna söng og list. Hr. Jón Leifs hafði full- komið vald yfir flokknum og beitti því með afli og smekk- ’vísi, en algerlega fordildarlaust. Vjer fengum þar bæði að sjá og heyra hve norrænn andi er náskyldur hinni sunnlægari list. Þrótlur, alvara og innileg þrá eftir fullkomnun sveif yfir saln- um undir sprota þessa hágáfaða uppreisnarmanns á móti vana- hefð ýmsra miðlungsmanna og kákara, er því iniður alt of Iengi áttu færi á því, að halda niðri listargáfu þjóðar vorrar, í því er lýtur að framkvæm- andi söngsnild. Þessi viðburður, heimsókn hinnar þýsku sveitar, ætti að geta valdið miklu um nánari kynning biunar mestu og hinnar minstu þjóðar af þeim stofni, er ráðríkur mun verða uni afdrif meginmáia í vest- lægari hluta álfu vorrar. — Það hefir lítið sloðað þótt ein- stakir Þjóðverjar nokkrir, helst þeir er fást eitthvað við kaup- skap, hafi þóttst geta lýst ís- landi og íslendingum vítt og breitt, að eins eftir stutta dvöl í Reykjavík. Hafa og skrif sumra af þeim fremur lýst anda gamla Blefkens heldur en rithöfundum er vilja segja satt, eða þegja ella. Við þetta tæki- færi verður ekki tilefni fyrir slfka ritara að koma fram. Hljómsveitin leitar að því besta sem finst í eðli þjóðar vorrar °g mun finna það. »Wo man singt —«. mie' svo mikið er nú uppi i hugum manna um heimsmerk málefni, að eðlilegt er að við- kynning vor við þessa gesti vora veki alvarlegan áhuga á því að komast í nánara sarn- band við hámenning Þjóðverja. Aðferð þeirra og allur háltur í vísindum legst dýpra en sagt verður enn um aðrar stórþjóðir. Einnig í þeim fræðum, er lúta að fegurðarefnum, standa þeir fremstir. Enginn mentaskóli heimsins veit það betur en þeir, að listin er algerlega háð á- kvörðuðum lögum, sem manns- andinn getur numið og skilið. Og í þessu efni leyfi jeg mjer að fuliyrða, að íslenskur andi á samleið með þýskum anda langar leiðir fram í átt til jarð- neskrar fullkomnunar. Jeg minnist þessa að eins, meðal þeirra fáu orða, sem hjer er rúm til að setja fram. Tím- inn verður að sýna hvernig þjóð vorri tekst eftirreiðin. Allar álfuþjóöir, utan vjer einir, eiga til þjóðlega list á hástigi, bygða í vísindum og æfing, mann fram af manni. En hjer hefir Hfsþráður bins æðsta andlega starfs þjóðarinnar verið slitinn, undir dæmafárri, banvænni kúg- un af erlendri ritfinsku og prangi. Pað má telja víst, að vjer sjeum komnir úr lífshættu en á öllu verður að taka sem til er, ef vjer eigum í tíma að geta sagt: »Vjer stöndum jafn- fætis hæstu menning álfu vorr- ar í vísindum og list«. Við þetta er þess saint einnig að geta, að vjer höfum yfir- burða aðstöðu að sumu leyti. Vjer skiljum og tölum norrænu — þetta forngilda upprunamál vort, sem Þjóðverjar einnig sækja til mátt sinn og andans megin. Ennfremur eigum vjer, án alls efa, að tiltölu við mannfjölda, hið ríkasta þjóðar- óðal, sem sagan greinir um. Og aldaböl kúgunarinnar hefir skilið eftir það sem lifvænt er gegnum þúsund þrautir. Að öllu samtöldu vonum vjer að gestir vorir frá Pýskalandi þurfi ekki að sjá eftir því að kynn- ast oss og landi voru — fóstur- bygð þeirra manna, sem námu stærsta eyland heimsins á sín- um tíma — Grænland. Það er giftusamlegt merki nánara- sambands og vináttu milli gesta vorra og þeirra sem heima fyrir eru, að hljómlistin er sett í fyrirrúm. En allirmega vita, að hjer er nú talað mjög alvarlega, á óbundnu málij um hag vorn allan og ekki síst um þau málefni, er lúta að ytra sambandi voru við aðrar þjóð- ir. Vjer eigum enga talsmenn vorra sönnu hagsmuna ytra. En einmitt þaö, sem vjer þurfum fyrst og fremst að afla oss, er stuðning mikilla og voldugra þjóða um vernd vora og rjett út á við. — Heill sje þeim Suð- urmönnum, er skilja glögt og í tæka tið hveit hlutverk saga, lífskjör og uppruni íslensku þjóðarinnar fær oss og vinum vorum erlendis í hendur. Auö- ur lands vors, þjóðerni vort, tunga vor og hnattstaða, valda því að aldrei verður gengið fram hjá oss með öllu í samkeppni og farmensku um Atlantshaf. Og aldrei má heldur gleyma þvi hvern rjett vjer eigum þar enn óheimtan landi voru til handa. En af öllu þessu krefst trygg undirbvgging af efnalegum á- stæðum, til þess að haldgóð vinátta stofnist meö oss og þeirri þjóð, - er nú sendir oss, fyrst allra, mikla og stórvirka hljóm- sveitj í kynnisför. Yms veðurmerki þess virðast nú hækka á lofti, að íslending- ar muni gerast víðspurðari og glöggvar kunnir, sem sjálfstæð þjóð, heldur en verið hefirund- ir skugga hinna erlendu yfirráða. Heimsókn hljómsveitarinnar þýsku er eitt meðal annars vott- ur um það álit annara þjóða, að vjer eigum kröfu til bærri menn- ingar í list, heldur en vjer get- um enn fullnægt sjálfir. Bang- læti tímanna grúfir enn þung- lega yfir þessu fagra og mikla landi voru. En með hyggileg- um og sannþjóðlegum ráðstöf- unum íslendinga sjálfra út á við, má stökkva yfir ýms milli- stig sem aðrir hafa orðið að ganga — og þannig stytta bilin á milli vor og þeirra. Allir rjettsýnir menn munu fallast á það, að mannafla, fjár- magn og hærri verklega og vís- indalega starfsemi skortir hjer, til þess að framkvæmdar verði ýmsar umbætur, bæði andlegar og efnalegar, sem álfumenning- in hefir annarsstaðar fyrir löngu innt af höndum. Þeir sem þessu neita og berjast á móti lær- dómi frá þeim, sem lengra eru komnir, eru bergþursar einir. Þá dagar upp og þeir verða að steini. Með hljómsveitinni frá Hamborg er oss flutt margradd- að ákall til náttvætta og trölla, að leita inn til hinnar eilifu þagnar, þar sem þau eiga heima. Fyrstu hljómleikar Hamburger philharmonischen Orkesters. Þetta er draumur. Gamli timburhjallurinn Iðnó er orðinn Parthenon, Rej'kjavík er stór- borg í nokkra daga; tónarnir flytja hingað öll riki veraldar og þeirra dýrð. Við höfum hingað til vonað, að fá ein- hverntíma að heyra bjer or- kesturverk meistaranna í nokk- urnveginn óbjagaðri mynd — einhverntíma, þegar íslendingar hefðu eignast það samband aga og kunnáttu, sem er skilyrði hljómsveitar — 1930, þá á alt að ske, 1940 — que sais je? Við- buröirnir hafa flogið langt fram úr »utopiskum« vonum. 2. júní 1926 varð sá merkisdagur í islensku tónlistalifi, er tónar Coriolan-forleiks Beethovens luku upp Edens-hliðum, leiknir af fullkominni lítilli symfoni- sveit, úrvalsliði úr einni allra- bestu hljómsveit á Þýskalandi. Nú getum við að eins óskað: að við ættum þá, þessa fjöru- tiu, að við gætum þannig stokkið yfir þróun áratuga í einu vetfangi. En okkur er ein- ungis Ijeð leikfang um örstulta stund — brátt fylgjum við gest- unum úr garði; þá er tónmust- erið spítnakofi sem áður, borgin aftur sjóþorp norður undir ís- hafi. Fyrstu hljómleikarnir fóru mjög hátíðlega fram. Sjóvolk og margskonar erfiðleikar virt- ust eigi hafa lamað listamenn- ina, en hrifning áheyrendanna var hóflaus og einlæg. Áður en leikurinn hófst, bauð Kristján Albertson sveitina velkomna, i nafni móttökunefndar, fagnað- aróp gullu, en karlakór í saln- um söng »Die Wacht am Rhein« og blásturssveit Pjóð- verja svaraði með íslenska þjóðsöngnum. Hljómbrigöin í Iðnó eru ekki bætandi; strokhljómurinn deyf- ist mjög, en blásturshljóðfærin eru kæfð í aíturhlnta leiksviðs- ins. Á slíkurn erfiðleikum sigr- ast ekki epglahörpur. En þrátt fyrir óhagstæð búsakynni, máfti fljótt heyra kosti sveitarinnar. Strokhljóðfæiiu mjúk og breið, aðdáunarverðir trjeblástrar, lið- ugir og blíðir, hornin óákeikul, en samtök og agi allra svo, sem frekast verður á kosið. Jóni Leifs hefir farið mjög mikið fram í Orkesturstjórn, síðan jeg heyrði baun sljórna pbilharmonisku sveitinni í Dresden fyrir nokkrum árum. Pá var einnig Coriolan-for- leikurinn fvrstur á skránni. Hreyfingar Jóns eru enn all- stirðar (enda virðist Gyðingum einum það gefið, að stjórna Wilkens Ameríkumaðurinn, sem ætlaði að fara á loftskipi frá Alaska til Spitsbergen í vor. Eftir ör,ð- uga ferð komst hann til Point Barrow en var svo óheppinnað handleggsbrotna þar og varð ekkert úr flugför hans.

x

Vörður

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Vörður
https://timarit.is/publication/375

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.