Vörður - 26.06.1926, Blaðsíða 2

2
V Ö R Ð U R
Landkjörið
Þórarinn á Hjaitabakka
eða
Jön Baldvinsson?
Lybek,
hinn gamii merki norður- þýski verslunarbær, hjelt fyrir skemstu
hátíðlegt 700 ára afmæli rikisrjettinda sinna. — Myndin er tekin
úr dómkirkjuturninum í Lybek og sjest m. a. hin fræga Mariu-
kirkja, ein af fegurstu gotneskum kirkjum í Þýskalandi! Var byrj-
að að reisa hana á miðri 12 öld. Iuni í kirkjunni hangir Danne-
brogs-fáni úr leðri, sem Lybekingar tóku af Dönum í orustunni í
Eyrarsundi 1427.
Sigurður Eggerz fellur við
landkjörið 1. júlí.
Hann er studdur af Vísi með
ósvífnum og órökstuddum stað-
hæfingum um að íhaldsflokkur-
inn sje stjettarflokkur, með
tiltakanlega merglausu hjali
um „frjálslyndi“, og loks með
hálfgerðu níði um Jón Þorláks-
son (og hefði verið vandalaust
að setja saman eitthvað viðlíka
góðgjarnt um Sig. E.). Ekkert
ef þessu mun bera neinn veru-
legan árangur. Og enn síður
mun takast að láta bankamálið
skyggja á öll önnur þjóðmál og
kosningarnar snúast um það.
Sig. Eggcrz fær nokkur hundr-
atkvæði 1. júlí, — dálítið af
gömlum Sjálfstæðismönnum,
eitthvað af fjesýslumönnum,
sem hafa heitið honum stuðning
af því að þeim ríður á að koma
sjer vel við íslandsbanka, tals-
vert af persónulegum vinum o.
s. frv.
En íhaldssflokkurinn, Fram-
sókn og Jafnaðarmenn — allir
þessir flokkar eru þjettskipaðri
og sterkari fylkingar en svo, að
nokkrum riianni geti komið til
hugar, að Sig. Eggerz muni á
fáum vikum geta safnað um sig
kjósendafjölda, sem sje stærri
en einhver þeirra.
Fylgi S. E. er strjálingur af
atkvæðum hingað og þangað, —
hann vantar að baki sjer mikinn
flokk. Fylgi hans hrekkur ekki
til við landskjör þriggja manna.
Hann fellur 1. júlí.
Og frú Bríet Bjarnhjeðins-
dóttir fellur líka 1. júlí. Pólitísk-
ar skoðanasystur hennar kjósa
Viniia handa sjóklinp.
. Eftir
STEINGRÍM MATTHÍASSON
Eg hefi fundið sárt til þess
í mörg ár sem sjúkrahúslækn-
ir, að hafa ekki nóg verkefni
handa sjúklingum sem komn-
ir eru á bataveg og vilja vinna
og geta unnið ýmsa létta
vinnu ef hún væri fáanleg.
Á seinni árum fjölgar meira
og meira slíkum sjúklingum
síðan berklalögin gengu í gildi.
Vikum saman verða sjúkl-
ingar að bíða á sjúkrahúsi,
eftir að bati er fenginn, vegna
óhentugra skipaferða. En mán-
uðum saman og jafnvel mörg
ár verða sumir hálfvinnufærir
sjúklingar, sem fengið hafa þá
heilsubót, sem fáanleg er, að
bíða aðgerðalausir, vegna þess
að heima í hreppnum treystist
enginn til að hýsa þá vegna
smithættu (jafnvel þó læknir
fullyrði að sú hætta sé því nær
engin ef vissrar varúðar er
gætt, einkum gagnvart börn-
um). Það er að vísu við og við
hægt að setja slíka sjúklinga
til smávika við hjúkrunarstörf
og t. d. við sauma og bætingar
ef um stúlkur er að ræða og í
lista jafnaðarmanna, alveg eins
og íhaldskonur kjósa C-listann
og framsóknarkonur D-listann.
Þó að kvennalisti hafi átt
nokkurn rjett á sjer eftir að
gamla flokkaskipunin leið undir
lok og áður en hin nýja hafði
myndast, þá nær engri átt að
ætla að gera það að venju, að
bjóða kvennalista fram til land-
kjörs. Það er ekki hægt að segja
eitt einasta orð af viti þeirri
skoðun til stuðnings, að konur
sjeu sjerstakur stjórnmálaflokk-
ur og geti því ekki kosið um
sömu frambjóðendur og karl-
menn.
Þessvegna fellur líka frú
Bríet Bjarnhjeðinsdóttir 1. júlí.
Það er engum efa undirorpið,
að Jón Þortáksson nýtur lang-
samlega mests trausts þeirra
manna, sem í kjöri eru við kosn-
inguna sem í hönd fer.
C-listinn er því viss með að fá
fleiri atkvæði miklu en nokkur
hinna lis*tanna.
Þá má og gera ráð fyrir því,
að Magnús Kristjánsson nái
kosningu, því sennilega gera
Framsóknarmenn út um land
sjer ekki grein fyrir því, hví-
líkt hneyksli framboð hans á
bændalistanum er, þrem árum
eftir að hann hefir verið í kjöri
af hálfu jafnaðarmanna á Ak-
ureyri. Verkamaðurinn á Ak-
ureyri kallar M. Kr. fullum fet-
um jafnaðarmann og segir að
hann hafi verið boðinn fram af
Alþýðusambandi Islands 1923.
Hvorki M. Kr. nje Tíminn hafa
mótmælt þessu. Ef þögri getur
nokkru sinni orðið sama og
góðu veðri er hægt að láta þá
ganga úti og liggja úti í sólskin-
inu, en um nokkur reglubundin
störf er sjaldan að ræða. En það
ætti að vera svo, að til væru arð-
bær störf, sem sjúklingarnir
hefðu ánægju af, meðfram til að
vinna sjer dálítið inn um
leið og þeir lærðu ýmsar léttar
handiðnir. Og best væri að geta
haft það líkt og Henry Ford hinn
auðgi, sem á sjúkrahúsi sínu í
Detroit lætur sjúklingana að
meira eða minna leyti fara að
vinna fyrir sjer jafnskjótt og
þeir hafa skreiðst úr bólunum
eða jafnvel fyr.
Utan sjúkrahúsanna veit jeg
að eru enn fleiri sjúklingar, sem
líkt er ástatt um, að þeir gætu
unnið ef hæfileg vinna væri til
handa þeim.
Hún heyrist alt of oft setning-
in þessi:
*„Læknirinn hefir bannað m jer
að vinna“. — Þetta skilyrðis-
lausa skylduboð er ekki nema
stundum satt. Oftast hefir lækn-
irinn aðeins miðað það við
stuttan tíma, og þá aðeins meint
erfiðisvinnu. Letingjum er tamt
að muna bannið lengi og fylgja
því betur og bókstaflegar en
öllum öðrum bannlögum. En
suma hefir þetta bann gert að
letingjum og ósjálfbjarga aum-
samþykki, þá er hún það í þessu
tilfelli. Tveir andstæðir flokkar
eigna sjer sama mann við sömu
lcosningu — og hann lætur það
gott heita. Og ef hann fjelli nú
á Framsóknarlistanum, þá
myndi hann vafalaust verða í
kjöri að ári á Akureyri sem
jafnaðarmaður.
En líklega kemst hann að. Sá
flokkur, sem hefir fengið upp-
eldi sitt hjá Jónasi frá Hriflu,
lætur sjer ekki alt fyrir brjósti
brenna.
Kemst Jón Baldvinsson þá að?
Jón Baldvinsson fellur ef listi
íhaldsflokksins fær helmingi
fleiri atkvæði en listi jafnaðar-
manna — og þá kemst Þórarinh
á Hjaltabakka að.
Allir þjer, sem berið meira
traust til núverandi landsstjórn-
ar en til stjórnar, sem væntan-
lega væri skipuð Framsóknar-
mönnum og ef til vill líka Jafn-
aðarmönnum!
Skiljið, að yður ber að kasta
ekki atkvæðum yðar á glæ við
landskjörið 1. júlí.
Skiljið, að yður ber að fylkja
yður einhuga um
C-LISTANN !
Aburðarmálið.
í vor skýrði Vörður frá því
helsta, er fram hafði komið í
umræðum á þingi um hið svo-
nefnda áburðarmál, og birti þá
jafnframt nefndarálit landbún-
aðarnefndar Neðrideildar. I því
nefndaráliti segir m. a., að
stjórn Búnaðarfjelags íslands
hafi skýrt frá því, að fram-
kvæmdastjóri fjel. (Sig. Sig.)
hafi slept „einkasölu þeirri, er
Búnaðarfjelag íslands hafði haft
frá Norsk Hydro á Noregssalt-
pjetri, í hendur firmanu Nathan
& Olsen í Reykjavík, og dulið
ingjum. Þannig fer um marga
berklasjúklinga, sem eftir
heilsuhælisvist lifa áfram sam-
kvæmt kúnstarinnar reglum svo
árum skiftir. I gamla daga hafa
máske einhverjir drepið sig á
erfiði fyrir örlög fram, en jeg
held að eins margir eða fleiri
drepist nú út úr leiðindum og
ómensku.
Hæfileg vinna með hvíldum
er að minni hyggju einhver
mesta heilsubót þegar sjúkdóms-
hættan er liðin hjá og kraftar
farnir að koma á ný.
Það er eitt aðalstarf okkar
lækna, að regna að hafa ofan af
fgrir sjúlclingum meðan við leit-
umst við að lækna þá eða hjálpa
náttúrunni til þess. Enda er ekk-
ert það til í heimi þessum, sem
framar vinnu handanna og hug-
arins í sameiningu, hafa gjört
manninn að manni.
Jeg sje mjer til mikillar á-
nægju, að í útlöndum er að
vakna töluverður áhugi á þvi, að
láta sjúklinga fara að vinna
jafnskjótt og þeir þola það. Gott
dæmi þessa mátti sjá á kvik-
mynd, sem Rauði-Krossinn hef-
ir nýlega sýnt, bæði á Akureyri
og í Reykjavík (The storg of
Mc. Neal).
Til skamms tíma hefir hér á
landi verið fylgt dönskum sið-
fjelagsstjórnina þess nær hálft
annað missiri."
í grein um áburðarmálið, eft-
ir Pálma Einarsson, sem birt
hefur verið bæði í Morgunblað-
inu og Tímanum, er þVí mót-
mælt, að Búnaðarfjelag íslands,
eða framkvæmdastjóri þess, hafi
nokkurn tíma haft einkaumboð
á Noregssaltpjetri frá Norsk
Hydro, og segir greinarhöf., að
sjer hafi í vetur verið falið af
stjórn Búnaðarfjelags Islands,
að leita upplýsinga hjá Norsk
Hydro um gang viðskiftanna við
fjelagið.
Hjer skal enginn dómur á það
lagður hvor hafi rjejd að mæla,
stjórn Búnaðarfjel. ísl. eða P. E.
um, og engin vinna verið ætluð
sjúklingum nema á Laugarnesi
og á Ivleppi. En eitthvað svipað
þyrfti að eiga sjer stað á öllum
sjúkrahúsum fyrir þá sjúklinga,
sem komnir eru á góðan bata-
veg.
Jeg sje af norskum læknarit-
um, að við almenna spítala þar
í landi er nýlega byrjað að lcenna
ýmsa Ijetta handavinnu.
En í mörg ár hafa í Noregi,
sem í öðrum löndum, verið reist
hressingarliæli fyrir berklaveika
(Plejehjem og Reconvalescent-
hjem) þar sem sjúklingum hefir
gefist kostur á að læra ýmsa
handavinnu og 1 jett útistörf.
Jeg vildi að hún ungfrú Iíall-
dóra Bjarnadóttir gæti fengið
ríflegan ríkissjóðsstyrk til að
kynna sjer þessar framfarir og
flytja þær hingað til lands.
Með óblandinni ánægju las jeg
nýlega grein í Tidskrift for
Sggepleje (9. sept. 1925) þar
sem dönsk hjúkrunarlcona segir
frá hjálparstöðvum fyrir berkla-
veika, er hún kyntist á Englandi.
En hjálparstöðvum er óðum að
fjölga erlendis, og spara þær ný-
ar og dýrar sjúkrahús- og hælis-
byggingar. Því engin þjóð er svo
efnuð, að geta reist nóg heilsu-
hæli og sjúkrahús fyrir alla,
sem kallast geta berklaveikir.
En í stað þess að beina and-
mælum sínum gegn stjórn Bún-
aðarfjel. íslands, sem hafði
skýrt landbúnaðarnefnd frá því,
að fjelagið hefði haft einkasölu,
sem Sig. Sig. hefði látið af hendi
— þá ræðst P. Ei. á Vörð —
sem ekki hefur annað gert en
að birta nefndarálitið, þar sem
frá'þessu er sagt!
Hann talar um „varhugaverð-
ar missagnir“ í grein Varðar,
„blekkingar í Varðargreininni“
—og lúta þessi ummæli ein-
göngu að því, að nefndarálit
landbúnaðarnefndar er tekið
upp í frásögn Varðar um málið,
sem er alveg hlutlaus og bygð á
því sem fram kom í þinginu.
Þetta mun okkur Islendingum
einnig fara bráðum að skiljast.
En danska hjúkrunarkonan
segir þannig frá:
„Jeg sá margar hjálparstöðv-
ar mismunandi stórar og marg-
ar minni en þær, sem eru í Dan-
mörku, því hver bær hafði sína.
Þeirn var yfirleitt líkt háttað og
í Danmörku, að því leyti, að
sjúklingum var veitt ókeypis
læknishjálp, ]yf og margar nauð-
synjavörur, rúmafatnaður o. f].,
en hjúkrunarkonur höfðu eftir-
lit með heimilunum, hjúkruðu
rúmlægum sjúklingum og litu
eftir að ráðum læknanna væri
fylgt og leituðu ennfremur uppi
fátæk heimili, þar sem þörf væri
að hjálpa og leiðbeina.
En ensku stöðvarnar höfðu
það fram yfir þær dönsku, að í
sambandi við þær voru útiskól-
ar fyrir berklaveik börn. Einn
slíkan skóla sá jeg í Battersea
nálægt London, þar sem voru
150 berkaveik börn. Þau voru í
skólanum frá kl. 9—6, voru úti
allan daginn, og fór kenslan
fram í tjöldum, sem voru opin
til þriggja hliða og aðeins með
skjólvegg gegn veðurátt. Þegar
kalt var, sátu bæði börn og
kennarar vafin ábreiðum, en á
málum var farið í hús og matast
í veglegum gildaskála. Milli