Vörður - 03.07.1926, Qupperneq 1

IV. ár.
Iteyhjavik 3. júlí 1026.
Útgefandi: Miðstjórn íhaldsflokksins.
Afgreiðslu- og inn-
heimtumaður
Ásgeir Magnússoií
kennarí.
28. blaö.
Atkvæði seld í heildsölu.
Híkisráðsíundurinn í Reykjavík 15. júní 1026.
Á myndinni sjást, talið frá vinstri til hægri: Jón Þorláksson, Jón Magnússon, Kristján kon-
ungar X., Magnús Guðmundsson og Jón Sveinbjörnsson konungsritari.
Fyrir hálfum mánuöi bar jeg
það á jafnaðarmennina í bæj-
arstjórn Reykjavíkur, í grein
sem jeg nefndi ,,Hva8 fá þeir
fyrir?“, að þeir hefðu gert samn-
ing við Lárus Jáhannesson lög-
mann, um að greiða atkvæði
með því, að honum yrði veitt
leyfi til þess að reka kvikmynda-
hús. Fyrir þessa þjónkun jafn-
aðarmannanna við hið væntan-
lega gróðafyrírtæki átti L. J.
að útvega Alþýðuflokknum 150
þús. kr. lán til húsbyggingar.
Skyidi það standa afborgunar-
laust í 8 ár, greiðast síðan á
20 árum, en vextir vera 6%.
Jeg sagði frá þessu dylgju-
laust og afdráttarlaust, af því
að jeg vissi fullar sönnur á frá-
sögn mína, cn vildi elöki ræða
málið frekar fyr en Alþýðu-
blaðinu hefði gefist kostur á
að flytja skýringar og varnir
í þvi.
Eftir þessa grein mína komu
4 tbl. út af Alþýðubl., án þess
ininst væri á sakargiftir mín-
ar í garð jafnaðarmannanna
í bæjarstjórn. Blaðið ætlaði
bersýnilega að steinþegja um
málið og treysta því, að verka-
lýðurinn hjer í Reykjavík
læsi ekki alment Vörð og að hin
blöðin legðust á eitt með þvi
um að leyna þeirri óhæfu, sein
flett hafði verið ofan af. Þótt
furðulegt megi heita, þá rættist
von Alþ.bl. um hin blöðin, —
en samt mistókst að leyna
verkalýðinn frásögn Varðar.
Fimtudagskvöldið 24. júní
kvaddi Árni Pálsson bókavörður
sjer hljóðs á kosningafundi,
sem Alþýðuflokkurinn hafði
hoðað til í Bárubúð, sagði frá
grein Varðar um samning al-
þýðuforingjanna við Lárus Jó-
hannesson og bað þess að skýrt
væri frá því, hvort blaðið hall-
aði í nokkru rjettu máli. Kvað
hann það hafa komið fyrir oft
og tíðum, að grunur hcfði lcikið
á um að einstakir fulltrúar í
bæjarstjórn eða á þingi hefðu
verslað með fylgi sitt, en þetta
myndi vera í fyrsta sinni sem
,,atkvæði væru seld í heildsölu“.
Segja sjónarvottar að fundar-
ménn hafi setið undir ræðunni
slegnir undrun og dauðakyrð
verið í salnum meðan Á. P.
talaði.
Ólafur Friðriksson, sem sæti
á í bæjarstjórninni, tók nú til
rnáls, andmælti ekki frásögn
Varðar, cn fór að tala um út-
varpsmálið o. fl. og ráðlagði
Á. p. að reyna að grafast fyrir
um hvort Lárus Jóhannesson
hefði ekki mútað fleirum en
Alþýðufiokknum! Árni Pálsson
sagði að ef fundarmenn hefðu
ekki vitað það fyr, þá ætti
þeim að vera það full ljóst nú,
að Ól. Fr. væri alls óhæfur til
þátttöku í stjórnmálum —
maður sem ætlaði að afsaka
flokk sinn af að hafa látið
múta sjer, með því að dylgja um
að sami maður, sem bar fje á
ílokkinn, hafi ef til vill mútað
fleirum!
Eftir þenna fund gat Alþ.bl.
ekki lengur þagað um málið.
Það var óhjákvæmilegt, að það
yrði að umtalsefni meðal verka-
manna.
A föstudag flytur blaðið frá-
sögn af fundinum kvöldið áður.
Segir þar að Árni Pálsson hafi
notað málírelsi sitt „til að bera
á borð fyrir fundarmenn hina
óþokkalegu kosningaflugu, sem
sendi hafi verið út í „Verði“, en
rekin er aftur ofan í ritstjóra
hans á öðrum stað hér í blað-
inu“. En „Ólafur Friðriksson
og Jón Baldvinsson sáu fyrir
flugunni með nokkrum vel völd-
um orðum, og er hún úr sög-
unni“.
Þessi fundarskýrsla hlýtur að
hafa vakið furðu allra þeirra,
sem ekki höfðu verið á fundin-
um, en kunnir voru sakargift-
uin þeim, er bornar höfðu ver-
ið á bæjarfulltrúa Alþýðuflokks-
ins. Því skprar Alþ.bl. ekki á
Vörð að sanna sakburð sinn —
í stað þess að vona að „þessi
fluga sé nú úr sögunni"! Hvað
sögðu þeir Ól. Fr. og J. Bald.,
hverju svöruðu þeír Á. P. og
Verði — mótmæltu þeir, að
rélt væri herint frá leynisamn-
ingnum við L. Jóh.? Því skýrir
blaðið ekki frá með einu orði.
Þeir „sáu fyrir“ flugunni „með
nokkrum vel völdum orðum“
— það er alt og sumt, sem mað-
ur fær að vita um ræður
þeirra!
í þessari fundarfrásögn heyr-
ist i hverju orði vandræða-
hreimurinn i rödd heiguls og
klaufa, sem stamandi af feimni
og rauður út undir eyru er að
reyna að leyna því, hvað fram
hafi komið á fundinum — og
teksrþað hörmulega. Því fund-
arskýrsla hins sakbitna flokks-
manns ber það greinilega með
sér, að hvorugur þeirra Ól. Fr.
og J. Bald. hafa borið það við
að andmæla neinu í grein Varð-
ar um samninginn við L. Jóh.
í sama tbl. Al.þbl. birtist svo
einskonar svar til Varðar, sem
virðist helst benda lil þess, að
blaðið ætli hvorki að gangast við
sannleikanum nje heldur að
þræta fyrir hann, og þykir rjett
að birta það hjer í heilu lagi.
„Eitt „siðbótar“-afrekið enn.
Vandlætarinn um islenska
blaðamensku, ritstjóri „Varðar“,
Kristján Albertsson cand. phil.,
hefir sjeð sjer leik á borði að
veitast í blaði þvi, cr hann ber á-
bijrgð á, að fulltrúum Alþýðu-
flokksins í bæjarlaganefnd bæj-
arstjórnarinnar, meðan þeir eru
staddir i öðrum landsf jórðungi,
fgrir afstöðu þeirra gagnvart
legfisbeiðni Lárusar hæstarjett-
armálaflutningsmanns Jóhann-
essonar til kvikmgndasýninga.
Er gefið í skgn, að afstaða þeirra
sje háð (eða kegpt með) góðum
lánskjörum, er Lárus útvegi, þó
ckki þcim til handa
sjálfum, heldur alþýðusam-
tökunum. Það hefir cin-
hvern veginn ekki komist fgrir
í höfðinn á grcinarhöfundinum,
þótt einfall mál sé, að það þarf
ekki að vera neinn svartagaldur
að komast að sæmilegum kjör-
um fgrir þann, scm á ráð á
lóð á ágætum stað og gctur lát-
ið i té aðgang að henni til arð-
vænlegs atvinnurekstrar. Þrátt
fgrir þctta má vel vera, að rit-
stjóra „Varðar“ geti aldrei skil-
ist, að unt sje að komast að
sæmilegum kjörum fjármuna-
lega með öðrum hætti en þcim
að selja sál og sannfæringu. Að-
búðin mótar aumingjann“.
Er til í þessu landi svo sálar-
blindur maður, að hann sjái
ekki flóttasvip hins seka í hverri
línu í þessu svari?
Blaðið kvartar undan því, að
IJjeðinn Valdimarsson og Stefán
Jóhann Stefánsson sjeu ekki í
bænum — þeir sjeu meira að
segja í „öðrum landsfjórðungi"
meðan jeg hafi sjeð mjer leik á
borði að veitast að þeim! En
hvar hefi jeg veist sjerstaklega
að þessum tveim mönnum? Jeg
hefi haldið því fram, að jafnað-
armenn í bæjarstjórninni hafi
allir sem einn gengið að samn-
ingnum við L. Jóh. — og því
skyldi t. d. þeir Ól. Fr. eða Hall-
björn Halldórsson ekki geta
svarað mjer, þó að H. Vald. og
St. J. St. sjeu fjarverandi?
Blaðið segir, að jeg hafi „gefið
í skyn“ að afstaða H. Vald. og
St. J. St. til umsóknar L. Jóh.
um leyfi til þess að reka kvik-
myndahús sje „háð (eða keypt
með) góðum lánskjörum“ o. s.
frv. Jeg hefi ekkert gefið i skyn
— jeg hei’i fullgrt. Og jeg hefi
ekki mælt eitt orð um afstöðu
þeirra H. Vald. og St. J. St. sjer-
staklega. H. Vald. talaði í grein
sinni í Alþ.bl. fyrir munn allra
fulltrúa jafnaðarmanna í bæjar-
stjórninni — og jeg gerði afstöðu
flokksins í heild sinni að um-
talsefni i minni grein.
Þá kemur hið eiginlega svar
Alþ.bl. Blaðið ber ekki við að
afneita samningnum við L. Jóh.
— en það dylgjar um, að
vildarlánskjör þau, sem Alþýðu-
flokkurinn eigi von á, sjeu því
að þakka, að hann eigi „ráð á
lóð á ágætum stað og geti látið
í tje aðgang að henni til arðvæn-
legs atvinnurekstrar“. Með þess-
um uinmælum segir blaðið frá
þvi, sem reyndar áður var kunn-
ugt, að gert er ráð fyrir því, að
.L Jóh. leigi sal til kvikmynda-
sýninga í hinu nýja húsi Alþýðu-
flokksins, sem hann ætlar að út-
vega fje til að reisa.
En nú er mjer spurn: Hvaða
gagn má L. Jóh. verða að þvi, að
fá aðgang að húsi á ágætum
stað til arðvænlegs atvinnu-
rekstrar — ef hann fær ekki
jafnframt legfi til þessa at-
vinnurekstrar? Það er nóg til af
lóðum í Reykjavíkurbæ — en
leyfi til þess að reka kvikmynda-
hús hefur hins vegar ekki ver-
ið auðfengið á síðari árum, og
það ekki hvað síst fyrir and-
spyrnu jafnaðarmanna. Og þess
vegna er það, að Alþýðuflokkn-
um hefur tekist að komast að
svo góðum lánskjörum til hús-
byggingar, að slíks munu fá
eða engin dæmi á seinustu ár-
um, nema þá milli vildarvina.
En L. Jóh. og jafnaðarmennirn-
ir hafa ekki verið vildarvinir
fram að þessu. Það er ekki ýkja-
langt síðan L. Jóh. var í kjöri
hjer við kösningar al' liálfu and-
stöðuflokka jafnaðarmanna.
Nei, — það er augljóst mál, að
L. Jóh. hefur ekki farið að út-
vega jafnaðarmönnum stór fje
til húsbyggingar gegn því lof-
orði einu, að hann skyldi fá
leigðan sal þar ef honum tæk-
ist að fá leyfi til kvikmynda-
sýninga. Öll fyrirætlun L. Jóh.
veltur einmitt á þessu leyfi og
því hlýtur Ioforð hans um lán
til Alþýðuflokksins að vera
bundin því sldlyrði, að hann
rjetti upp hendina með því að
leyfið verði veitt. Lánstilboðið
er bundið því skilgrði.
Alþ.bl. endar svar sitt á brígsl-
yrðuin í minn garð. Jeg var auð-
vitað við öllu slíku búinn, þegar
jeg ljóstraði upp um leynisamn-
inginn. En ritstj. Alþ.bl. má vera
þess fullviss, að hver órökstudd
svívirðing, sem hann ber á mig
i hefndarskyni fyrir hve bersög-
ull jeg hefi gerst í þessu máli,
vitnar gegn honum sem lítil-
menni og talar hátt um sektarvit-
und hans og fjelaga hans í
bæjarstjórninni.
— Jeg læt mjer að þessu sinni
nægja að sýna fram á, hverjar
játningar felast í skrifum Alþ,-
bl. um atkvæðasöluna, og mun
i