Vörður - 24.07.1926, Qupperneq 1
SSeykJavík 24. 'íúlí 102ft.
38. blaö.
AígreiðsJu- og inn-
heimtumaður
Ásgeir Magnússotí
kennari.
t*.
Síjórnarskifti í Frakklandi
Bjarni jónsson
frá Vogi.
í síðasta blaði var minst á
hin vaxandi f járhagsvandræði
Frakka og þær vonir sem menn
gerðu sjer um að Caillaux tæk-
ist að ráða fram úr þeim, koma
jafnvægi á þjóðarbúskapinn,
Briand.
stöðva fall frankans o. s. frv.
Þær -vonir eru nú að engu orðn-
ar. CailJaux er fallinn.
1 vikunni sem leið ræddi full-
trúaþingið fjármáJastefnu Iians
og er því við brugðið hve meist-
aralega hann hafi gert grein
fyrir fjárhag ríkisins og hve
mikilla yfirburða hafi gætt í
vörn hans fyrir skattamála-
stefnu sinni. Sætti hún aðal-
Iega árásum frá jafnaðarmönn-
um, en orð fyrir þeim hafði
í^ringi þeirra Léon Blum.
Leon Blum.
Franslía þingið þarf að auka
teltjur sínar á þessu ári uin 2%
—3 miljarða franka til þess að
jafnvægi náist við útgjöldin.
Sjerfræðinganefndin og Caillaux
halda því fram, að nýir óbein-
ir skattar sjeu heppilegasta og
öruggasta leiðin til þess að afla
rikinu þessarar upphæðar
undir eins á næstu mánuðum.
Meö óbeinum sköttum sje enn-
freinur sjeð fyrir því, að ef
frankinn haldi áfram að falla
það sem eftir er ársins, þá
aukist tekjur ríkisins að sama
skapi, því verðfall hans Jeiði
til verðhækkunar á þeim vörum,
sem skattarnir sjeu lagðir á.
Jafnaðarmenn krefjast hins
vegar að skattar af mikilli fjár-
eign ög háum tekjum verði
hækkaðir stórum. Caillaux hjelt
því fram að slíkar ráðstafanir
myndu óhjákvæmilega leiða til
þess, að sparifje þjóðarinnar
streymdi yfir landamærin og
leitaði varðveislu í erlendum
bönkum, enn örar og óheilla-
vænlegar en þegar væri orðið.
Umræðunum um fjárlögin
lauk svo, að stjórnin fjekk
traustsyfirlýsingu með 22 at-
kvæða meiri hluta, og þótti sem
tæpar mætti ekki standa fyrir
henni.
Svo sem Caillaux hafði boðað,
lagði hann því næst fyrir þing-
ið lagafrumvarp um að stjórn-
inni væri heimilt á næsta hálfa
ári að gera hverja þá ráðstöfun
sem henni þætti nauðsynleg til
Herriot.
þess að tekjur og gjöld gætu
staðist á og til þess að verðfesta
frankann. Fjárhagsnefnd full-
trúaþingsins lagði þegar á móti
frumvarpinu. Caillaux hjelt því
til streitu og kvað nauðsynlegt
að stjórnin fengi í bili einræði
í fjármálum.
Frumvarpið fjell á mánudag-
inn var. Foringi róttæka flokks-
ins, Herriot, varaði þingið ein-
dregið við því að afsala sjer
rjettindum sínum sem æðsta
[ vald i fjármálum. Briand varði
frumvarpið og kvað það ein-
göngu sprottið af umhyggju
fyrir þjóðarheill. Fljótar fram-
kvæmdir yrðu nauðsynlegar ef
bjarga ætti hag ríkisins. Stjórn-
in yrði eins og á stæði að fá i
hendur ótakmarkað vald til
fjárhagsráðstafana.
Þegar eftir fall stjórnarinnar
virðist óhugur hafa gripið
frönsku þjóðina. Frankinn stór-
fjell að nýju og leiddi það til
æsinga og óeirða á kauphöllinni
í París. Lögreglan varð hvað
eftir annað að dreifa mann-
fjöldanum, sem safnaðist um-
hverfis hana. Um miðja viku
er símað um miklar æsingar
víðsvegar um landið og"' sagt að
allviða hafi verið ráðist á er-
Sveinn Björnsson
hæstarjettarlögmaður fer utan
með Gullfossi á mánudag til
þess að taka við embættinu
sem sendiherra íslands i Kaup-
mannahöfn.
lenda ferðamenn, sem auðvitað
lifa hátt í Frakklandi um þess-
ar mundir, sökum þess hve
frankinn er ódýr (hann kostar
nú um 10 ísl. aura).
Herriot reyndi þegar eftir
fall ráðuneytisins að mynda
nýja stjórn. Hægri flokkarnir
neituðu þátttöku, jafnaðarmenn
sömuleiðis. Hinir síðarnefndu
lofuðu þó róttækri stjórn undir
forustu Herriots skilyrðisbundnu
fylgi. Nýja stjórnin er nú mynd-
uð. Herriot er forsætis- og utan-
rikisráðherra, de Monzie er fjár-
málaráðherra, Painlevé her-
málaráðherra og Loucheur versl-
unarráðherra. Gert er ráð fyrir
að f jármálatillögur stjórnar-
innar fari fram á háa eigna-
skatta sem höfuðbjargráð út úr
ógöngunum, en talið er ósenni-
legt að þingið fallist á þá. Bú-
ist er við að stjórnin siti
skamma stund í sessi og því
jafnvel lleygt þegar, að innan
hennar ríki ósamkomulag um
mikilvæg slefnuatriði.
Eftir að þetta var ritað, barst
svolátandi skeyti:
Símað er frá París, að stjórn-
in sje fallin. Þingið feldi
traustsyfirlýsingu til stjórnar-
innar, þegar Herriot hafði skýrt
frá áformum hennar um eigna-
skatta. — FrakkJandsbanki
kveðst líklega tilneyðast að
neita ríkinu um frekari lán, þar
sem seðlaforðinn sje á þrotum.
— Poincaré reynir að mynda
stjórn.
Amundsen.
Amundsen og förunautum
hans var tekið með kostum og
kynjtim, er þeir komu til Osló í
3ok síðustuviku.Fjöldiborgarbúa
hafði safnast saman til þess að
taka á móti þeim. Meðal mót-
takendanna voru þingmenn all-
ir og stjórnin. Konungur veitti
Amundsen áheyrn, skömmu eft-
ir að hann kom.
Hann Ijest á heiinili sínu hjer
Reykjavik kl. 8 á sunnudags-
kvöldið 18. júlí eftir langvint
heilsuleysi og langa, þunga legu.
Bjarni var fæddur i Miðmörk
i Stóradalsþingum 13. okt. 1863.
Hann var sonur Jóns prests
Bjarnasonar, er siðar fluttist að
Vogb í Skarðsþingum. Þar ólst
Bjarni upp með föður sínum
og kendi sig siðan við bæinn i
Vogi. Hann kom i latinuskólann
haustið 1883 og settist þá i 3.
bekk. Vorið 1888 útskrifaðist
hann með einni af hæstu eink-
unnunum, sein við skólann voru
gefnar. Við Hafnarháskóla
stundaði hann gömlu málin,
latínu og grisku og tók magister
próf í þeim 1894. Þá kom hann
heim og gerðist kennari við
latínuskólann, og gengdi þvi
starfi til 1905. Eftir 1909 var
hann um stund erindreki ís-
lands erlendis, hvarf svo heim
aftur og gengdi aðallega kenslu-
störfum, og var síðast dócent
í grísku við Háskólann.
Hvíti skjöldurinn.
Bjarni frá Vogi var kennari
við latínuskólann til 1905, hann
var þá eins og vikingarnir fornu
með hvítan skjöld, þegar þeir
fóru með friði, og laðaði læri-
sveinana svo að sjer, að enginn
kennari mun hafg notið meira
fylgis og velvildar en hann, eft-
ir að Gísla Magnússon leið. —
Hann var fyrirtaks kennari í
þýsku, og allir hans nemendur
töluðu þýsku eftir námið. Hann
unni latínu og íslensku mest
allra mála, því þau mál kendu
að hugsa rjett. Hann var nokk-
uð einstrengingslegur islensku-
maður framan af, og það haml-
aði honum oft að taka áheyr-
endurna þeim tökum, sem ræðan
átti skilið. Til þess að hafa sem
mest áhrif á þá, sem til ræðu-
mannsins heyra, verður hann að
tala eins og þeir, þegar þeir kom-
ast i geðshræringu, eins og mað-
ur sem er að biðja sjer stúlku,
eða eins og maðurinn sem hjal-
ar inni í baðstofunni við kunn-
ingja sinn. Forníslenskan er
köld eins og vetrarnótt, og hrein
eins og nýfallinn snjór. Hún
gleður eyrað og er dásömuð af
smeknum, en gengur ekki til
hjartans. Bjarni gerði margar
þýðingar og surnar hinar erfið-
ustu og vandasömustu eins og
Haugtussa og fyrri partinn af
Goethes Faust. Siðari partinn
ætlaði hann að þýða. Honum
Ijetu Ijóð eins og lesmál, sem
bendir á yfirburða hagleik í
skáldlegri merkingu.
Rauði skjöldurinn.
Honurn var vikið frá ómerk-
ustu kennarastöðunni við Lat-
inuskólann 1905. Það mun liafa
verið gert eftir tillögum frá þá-
verandi rektor, sem kendi
Bjarna frá Vogi um óöldina
sem þá var að koma upp í Lat-
inuskólanum, og áleit að hann
stæði þar bak við og bljesi að kol-
unum. Áburðurinn var ósannur,
en við hann var látið standa.
Þá brá Bjarni frá Vogi upp hin-
um rauða skildi, sem viking-
arnir ljetu bera fyrir sjer, þeg-
ar þeir „fóru herskildi“ yfir
hjeruð eða strandir. Hann var
þá orðinn landvarnarmaður í
hinu pólitiska lífi voru, og tal-
aði hátt og skýrt sinu máli.