Vörður


Vörður - 14.08.1926, Blaðsíða 1

Vörður - 14.08.1926, Blaðsíða 1
IV. ár. , f Eggert Pálsson prófastur, alþingismaöur. Fæddur 6. október 1864. Dáinn 6. ágúst 1926. 1 síðasla blaði var getið and- láts síra Eggerts Pálssonar. Hafði hann farið utan í siðastl. júnímánuði sjer til lækningar. Var skorinn upp á sjúkrahúsi í Khöfn, en fjekk enga bót meina sinna. Hann andaðist 6. þ. m. Andlátsfregn síra Eggerts kemur þeim, sem kunnugir voru heilsufari hans, ekki mjög á ó- hann vorið 1888 og hlaut lofleg- an vitnisburð. Hann vigðist að Breiðaból- stað í Fljótshlíð 1889 og var þar síðan prestur til dauðadags. Prófastur var hann frá árinu 1918. Kvæntur var hann Guðrúnu Hermannsdóttur, E. Johnsons sýslumanns, og áttu þau eina vart. Raunar höfðu menn ekki búist við, að dauðann bæri svo bráðan að, en hitt vissu menn, að sjúlcdómur hans var með þeim hætti, að naumast var bata að vænta. Síra Eggert hafði ver- ið maður lieilsuhraustur þar til nú á síðasta þingi, að hann kendi sjúkdóms þess,“ scm nú hefir bundið enda á æfi hans. Gerði hann sjer sjálfur ekki neinar tálvonir um bata, en bar veikindin svo sem sómdi karl- menni og skapfestumanni. Síra Eggert Pálsson fæddist 6. október 1864 að Meðalfelli i Kjós. Voru foreldrar hans Páll Einarsson gullsmiður og bóndi, prests á Meðalfelli, siðan að Sogni í Kjós, og kona hans Guð- rún Magnúsdóttir, Jónssonar Waage, aðalsbónda í Stóruvog- um. Síra Eggert gekk í Latínu- skólann haustið 1880 og útskrif- aðist þaðan vorið 1886. Af prestaskólanum útskrifaðist dóttur barna, Guðrúnu að nafni, sem gift er Óskari Thor- arensen, bónda á Breiðabólstað. Auk þess ólu þau upp fóstur- dóttur. Síra Eggert var talinn mjög góður prestur og var A’insæll af sóknarbörnum sínum. Fremur mun hann hafa verið íhaldssam- ur í trúarefnum og lítt aðhjdst hinar nýrri stefnur. En auk þess sem hann rækti embætti sitt með alúð og sam- viskusemi, var liann jafnframt forgöngumaður þar eystra á ýmsum verklegum sviðum. Fet- aði hann þar trúlega í fótspor þeirra presta, sem manna mest liafa unnið fyrir íslenska sveita- menningu. Jafnframt því sem þeir hafa með kenningu sinni vakið safnaðarmenn sina til andlegs lífs, cins og embættis- skyldan bauð þeim, hafa þeir og margir hverjir verið helstu brautryðjendur verklegra fram- kvæmda og fyrirmynd sóknar- Meýk|avík 14. ágú§t 1926. barna sinna í dugnaði, hag- sýni og ráðdeild. Einn slíkra presta var síra Eggert. Hann. var búsýslumaður hinn mesti. Breiðabólstaður í Fljóts- hlíð er mikil jörð, en fremur hafði verið lítið gert þar til um- bóta fyrir tíð síra Eggerts. Tún var þar mikið, en kargaþýft og ógirt. Síra Eggert girti það alt rammbyggilega og sljettaði svo tugum dagslátta nam. Auk þess bygði hann jörðina upp að nýju, heyhlöður, fjós, penings- hús og íbúðarhús. Síra Eggert breytti fyrstur manna, austur þar, um búnað- arhætti. Framan af búskap sín- um bjó hann með þeim hætti, er þá tíðkaðist hvarvetna í sveit- um hjer á landi. Aðaláherslan lögð á sauðfjárbúskapinn, hvað sem leið landkostum eða mark- aðs skilyrðum. En eftir nokk- urra ára reýnslu komst hann að raun um, að sauðfjárbúskapur svaraði illa kostnaði. Breytti hann því til um aldamótin og hefir siðan rekið kúabú sem meginþátt í búskap sínum. Það er eftirtektarvert, að hann skyldi verða fyrstur manna til þess að koma auga á þetta og sýnir hve hagsýnn og framsýnn búmaður síra Eggert var. Nú eru allar l'ramtiðarvonir manna um blómabú á Suðurláglendinu bundnar við nautfjárrækt. Það gefur að skilja, að maður með hæfileikum og mentun sira Eggerts muni ekki hafa setið auðum höndum. Enda var það svo að hann mun hafa gegnt flestum þeim trúnaðarstörfum, sem hægt er að hlaða á einn mann. Hann var hreppsnefndar- maður og um skeið oddviti, sýslunefndarmaður og auk þess löngum í stjórn Sláturfjelags Suðurlands. Kunnastur er hann þó alþjóð manna fyrir hinn langa stjórnmálaferil sinn. Var hann þingmaður Rangæinga ó- slitið frá 1902, þegar undan er skilið tímabilið 1919—1923. Fylgdi hann framan af Heima- stjórnarmönnum að málum, en var einn af stofnendum íhalds- flokksins á þinginu 1924 og ein- hver álcveðnasti og öruggasti stuðningsmaður þess flolcks upp ?rá því. Síra Eggert var atkvæðamað- ur á þingi, starfsmaður ágætur, fljótur að átta sig á málum og harðfylginn sjer. Hann gegndi oft hinum vandasömustu þing- störfum, var t.d. framsögumaður fjárveitinganefndar á mörgum þingum. Prestástjettinni var hann hinn þarfasti maður á þingi. En þó munu hagsmunir bændastjettarinnar hafa legið honum einna þyngst á hjarta. Fylgdi hann hverju því máli er fram kom landbúnaðinum til viðreisnar með festu og dugn- aði. Hann var framsögumaður landbúnaðarnefndar Efrideildar á þinginu 1925 þegar login um Ræktunarsjóðinn voru til úm- ræðu. Taldi hann það merkasta mál þess þings. Hjelt hann hið besta á málinu og sýndi skilning sinn á þörfum landbúnaðarins og trú sína á framtíð hans. Járnbrautarmálið var heitasta áhugamál hans nú, enda var járnbrautin, að hans áliti, sú framkvæmd, sem mesta og heillavænlegasta þýðingu hefði fyrir íslensltan landbúnað. Síra Eggert var vel máli far- inn. Hann talaði hægt og var fastmæltur. Laus var hann við hugaróra og mælgi. Hverju orði fylgdi þungi og alvara. Ræður hans höfðu þvi ávalt nokkur á- hrif. Síra Eggert var mikill maður vexti, karhnenni að burðum og traustur í spori. Manna höfðing- legastur ásýndum og snyrti- menni i klæðaburði og fram- komu allri. Fremur var hann þungur undir brún, enda ljett- úðarlaus að luhdarfari. Hann var starfhæfur, liagsýnn og framkvæmdasamur alvörumað- ur. Gaspur og flysjungsháttur var honum fjarri skapi. Undan- hald í skoðunum þekti hann ekki. Hann var glöggskygn fremur en víðsýnn, en slíkt er einatt merki hinna traustustu kjarnmenna í hverju þjóðfje- lagi. Þjóðin á bak að sjá rammís- lenskum atorkumanni. Ihalds- flokkurinn hefir mist einn af sinum gegnustu mönnum. Hvað skilur? ii. Nú skal minst nokkrum orð- um á Ræktunarsjóðinn. Stofnun hans er stærsta sporið, sem stig- ið hefir verið enn, til eflingar landbúnaðinum. Af viðhorfi manna til þeirrar stofnunar, má nokkuð marka hug þeirra til ís- lensks landbúnaðar og trú á fraintíð hans. Mál þetta var borið fram af stjórninni á þinginu 1925. Hafði verið skipuð nefnd sjerfróðra og áhugasamra manna til þess að undirbúa það. Áttu sæti í þeirri nefnd Halldór Vilhjálmsson, skólastjóri á Hvanneyri, Sigurð- ur Sigurðsson, þáv. lninaðarmála- stjóri og Thor Jensen, útgerðar- jnaður. Á tillögum þessara manna bygði stjórnin frumvarp sitt. Að visu gekk stjórnarfrum- varpið nokkru skemmra en frum varp það, er nefndin hafði undir- búið, um það, að efla fjármagn sjóðsins, þegar í byrjun, en það var alls ekki sþrottið að andiið við fyrirtækið. Til þess lágu aðrar orsakir. Tr. Þ. bar fram frumvarp nefndarinnar óbreytt og voru tekin ýms ákvæði lir þvi inn í stjórnarfrv., í meðferð þingsins. Mikinn og almennan fögnuð vakti það um land alt, er mál þetta kom fram í þinginu. Menn 34. blað. t» höfðu svo lengi hrópað á sjer- staka lánssiofnun landbúnaðin- um til handa. Hjer kom hún þá. Þingið gekk svo frá málinu, að ef bændur færðu sjer í nyt alla þá möguleika, sem stofnun þessi býður, mundi það valda stórfeld- ari framförum í íslenskum landbúnaði enn þekst hefir á sið- ari öldum. Fyrst framan af þinginu bar ekki á öðru enn að Framsókn- arflolckurinn fylgdi máli þessu með hinum mesta áhuga. Þá var boginn spentur hátt. Kröfurnar ákveðnar um styrka stofnun og mikið f jármagn. Þá var talað fag- urlega. Var tilgangurinn sá, að vera nú svo kröfuharður land- búnaðinum til handa, að íhalds- menn drægi sig í hlje. En íhalds- mönnum var alvara með þessa sjóðstofnun. Og þá fór að sljákka í hinum. Bæði Tr. Þ. og Sveinn í Firði stofnuðu málinu í voða á siðasía augnabliki með tillögum, sem sumpart voru aló- þarfar, sumpart fjarstæðar. Jónas tók ekki til máls um sjálfan Ræktunarsjóðinn, en hann talaði þegar frv. um út- flutningsgjald, sem borið var fram samhliða ræktunarsjóðs- frumvarpinu, var til umræðu í Efri deikl. Sú ræða er ein af perlunum í höfuðdjásni þess göfuga bændaleiðtoga. Tryggyi talaði aftur á móti mikið í sjálfu Ræktunarsjóðs- málinu. Meðal annars lýsti hann því mjög skorinort yfir, að þing- ið, eins og það var þá skipað, væri sjerstaklega vel skipað til þess að hrinda áfram áhugamál- um landbúnaðarins. Bjóst Tr. Þ. tæplega við, að nokkurt þing í framtiðinni, yrði betur skipað í þessu ei'ni. Þessi ummæli Tr. Þ. eru mjög eftirtektarverð þegar tekið er tillit til þess, að íhalds- floltkurinn var í meiri hluta, en Framsókn í stórum minni liluta. Þau eru eftirtektarverð þegar vitað er, að trú Tr. Þ., hins bjartsýna manns, er sú, að flokk- ur hans eigi eftir að komast i meiri hluta innan skamms. Og þau eru ekki síst eftirtektarverð, þegar þau eru borin saman við ummæli þessa sama manns síðar, um íhaldsflokkinn og afstöðu hans til landbúnaðarins. Nú gætu forkólfar Framsókn- arflokksins skýrt framkomu sína á þinginu 1925 með því að þeir hafi aðeins viljað koma andstöðu flokknum í bobba. Og sennilega hefði þeim tekist að telja þjóðinni trú um, að þeir liefðu borið góðan hug til þessa máls, ef þeir hefði getað setið á strák sínum síðan. En því er ekki að heilsa. Öll við- leitni þeirra hefir gengið í þá átt, að draga úr trausti bænda á þessari stofnun, draga úr fram- kvæmdaþrá þeirra og fögnuðin- um yfir því að landbúnaðurinn hefði fengið lánsstofnun. Jafn- framt grobba þeir þó og stæra sig endalaust af því að þessi^til- 0

x

Vörður

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Vörður
https://timarit.is/publication/375

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.