Vörður - 14.08.1926, Blaðsíða 4

4
V Ö R Ð U R
ftestu sherry o£ port-
vírf eru frá firmaau
GOMALEZ BYA8S & Co.
Jerez & Oporto.
Biðjið ætíð um |>au.
Gagnfræöakenslu
hefja undirritaðir aptur 1. október í haust og verður að þpssu sinní
kent í tveimur bekkjuin, fyrsta og öðrum. ^
Námsgreinar og stundafjöldi hinn sami og í sömu bekkjum
hins Almenna mentaskóla (íslenska, danska, enska, sagnfræði,
stærðfræði, landafræði, náttúrusaga, dráttlist og eðlisfræði) og
verður alt miðað við það, að nemendurnir verði færir um að ná
gagnfræðaprófi við þann skóia.
Kensla stendur til 30. maí, og verða próf haldin um miðjan
vetur og í lok lcenslutímans.
Til kenslu verða teknir piltar og stúlkur á hæfilegum ahlri,
sem hafa venjulega barnaskólaþekkingu, eru heilbrigð, og setja
tryggingu fyrir greiðslu kenslukaupsins kr. 35.00 á mánuði er
greiðist fyrir fram við hver mánaðamót.
Þeir, sem kynnu að vilja setjast í annan bekk sýni auk þess,
að þeir hafi næga þekkingu í fyrsta bekkjar námsgreinum.
Menn gefi sig fram. við meðundirritaðann Guðbrand Jónsson,
Lindargötu 20 B.
Guðbr. Jónsson. Sigfús Sigurhjartarson.
Lciðrjetting.
Eitt af því, sem veldur kyrr-
stöðu í meltingarfærunum og
þar af leiðandi rotnun í ristlin-
um, er ónóg hreyfing eða kyrr-
setur. Það, að rnenn hafa ekki
nægilegt líkamlegt erfiði úti
undir beru lofti, eða eru ekki
nægilega mikið á hreyfingu eða
við starf háðir áhrifum lofts og
sólar. Starf og hreyfing úti und-
ir beru lofti örfar efnaskifti lík-
amans, til þess að leysa starf
sitt betur af hendi. Menn anda
dýpra, melta betur, hafa örari
hægðir og losna fljótar við öll
þau eiturefni, sem lífsbruninn
framleiðir, ef menn eru iðulega
háðir áhrifum lofts, sólar og lík-
amlegs erfiðis. Fjöldinn allur af
kvennfólki hjer á landi, og ekki
síst húsmæður lifa kyrsetulífi
í húsum inni. Er ekki ólíklegt
að þetta kyrsetulíf, oft í ljeleg-
um húsakynnum hafi haft veikl-
andi áhrif á þjóðina. Berkla-
veikin er tíðari í konum en körl-
um hjer á landi. Það stafar efa-
laust mest af því, að kvennfólk-
ið hefur meiri kyrsetur strax
frá barnsaldri i lcöldum og sól-
arlitlum húsakynnum.
Islensk
kornmylna.
Mjólkurfjelag Reykjavikur
hefir komið upp stórri korn-
mylnu af fullkomnustu gerð.
Mylnan er knúin með 22
hestafla rafmótor sem fær
straum frá bæjarrafveitunni.
Hún getur malað ca 1 smálest
af rúgmjöli á klukkustund, eða
rúinar 200 tunnur á sólarhring.
Mylnusteinarnir vega 2% smál.
Er hún svo afkastamikil, að
fjárhirðingu á vetrum; það er
ekki langt síðan að 4 menn
urðu úti við það starf sama dag-
inn, og fyrir rúmu ári varð
kona úti við fjárhirðingu.
• Lögin tryggja að engu leyti
afkomu eftirlifandi vanda-
manna þessa fólks, eftir að það
hefur orðið að leggjast til sinn-
ar hinstu hvílu iiti á hjarninu,
við það að gera tilraun til að
bjarga því, sem í mörgum ■ til-
fellum var aleigan, og verða
þeir atburðir þó að teljast al-
varlegri, en þó að svo illa takist
til, að maður stingi sig í fingur
við fiskverkun, og gangi með
hendi í fatla noltkra daga, eða
jafnvel vikur.
Fleiri slík dæmi mætti telja,
en jeg læt þetta nægja að sinni.
Þetta tryggingarmál er stórt
siðferðis- og menningarmál,
sem verðskuldar betri úrlausn
en það fjekk hjá hinu háa al-
þingi árið 1925.
Jeg álít, að í stað þessara
sjerstöku iðntrygginga, þá eigi
að stofna almennar •slysatrygg-
ingar, sem nái til allra verkfærra
manna og kvenna i landinu, án
tillits til stjettaskipunar. Sú
stofnun ætti að tryggja menn
fyrir öllum slysum, hvernig sem
þau atvikuðust, án tillits til
þess hvort nokkuð sjerstakt
starf væri orsök þeirra, enda
verða afleiðingarnar þær sömu.
hún gæti meira en komist yfir
að mala alt rúgmjöl og alt
maismjöl, sem notað er i land-
inu.
Þó Mjólkurfjelagið ætli sjer
ekki að mala alt korn, sem til
landsins flytst , þá er mjög hag-
kvæmt að hafa mylnuna svona
stóra, því þess ódýrari verður
mölunin. Mylnan vinnur
alt verkið sjálf. í stóra korn-
byrðu, sem er á neðra gólfi, er
látið í einu 4—500 kg. af ómöl-
uðu korni. Þaðan flytst kornið
eftir lóðrjettum ferstrendum
trjestokk upp í turn, sem hygð-
ur er upp úr þaki hússins, en
þaðan fellur það í mylnuna sem
er á efsta lofti. Það sem flytur
kornið upp trjestokkinn, er ó-
tal ausur, sem festar eru á
breiða reim, en sú reim snýst
altaf meðan vjelarnar eru í
gangi. Ef of mikið flyst af korni
til mylnunnar, fellur það eftir
öðrum trjestokk aftur til korn-
byrðunnar. Mjölið, sem frá
mylnunni kemur, fellur niður í
samskonar lyftu og þá sem flyt-
ur upp kornið, en frá þessari
lyftu fellur það inn i sigti, sem
aðskilur hið fullmalaða rúgmjöl.
Kemur það frá sigtinu niðúr i
pokann, og er þá ekki annað
eftir, en að vigta hann og binda
fyrir. Það mjöl sem er of gróft
malað, kemur aftur frá sigtinu
og fellur saman við hið órnal-
aða korn, og malast aftur. Alt
rusl og þessháttar, hreinsar
mylnan frá og skilur i sjer-
stakan poka. Þar sem allar þess-
ar vjelar eru svona haganlega
útbúnar, að geta unnið verkið
sjálfar, þá er það aðeins eins
manns verk að stjórna öllum
vjelunum og ganga frá mjölinu
í afvigtuðum pokum.
Það hefir oft verið talað um
þá nauðsyn að koma upp öfl-
ugri kornmylnu hjer á landi, en
hingað til hafa það aðeins ver-
Gjöldunum mætti jafna niður
og innheimta þau á sama hátt
og ellistyrktarsjóðsgjöldin.
Ríkissjóður ætti að styrkja
stofnunina, og það sjerstaklega
vel á meðan hún væri ung, og
meðan henni væri að safnast fje.
Útgerðarmenn ættu að greiða
sinn hluta inn í ríkissjóð með
hækkuðum lestargjöldum, þó
mætti halda slysat'ryggingu sjó-
manna alveg sjerstakri, ef það
virtist heppilegra.
Það, sem við þetta myndi
vinnast er þá þetta:
I. Það myndi tryggja öllum
bætur, sem yrðu fyrir slysum.
II. Það myndi bæta úr því mis-
rjetti, sem framið er með því,
að slengja allri kostnaðarbyrð-
inni við þessa stofnun, að mestu,
á herðar einni stjett í landinu,
og það þeirri stjett, sem rekur
þá atvinnu, útgerðina, sem eru
mesta fjárhættuspilið af öllum
þeim atvinnugreinum, sem þar
eru reknar.
III. Það myndi spara inn-
heimtulaun.
IV. Það myndi spara stórfje
í prentun og pappír, sem öllu
þessu skýrslu- og skriffinsku-
fargani fylgir.
V. Þaðimyndi vonandi spara
þinginu fje og fyrirhöfn, við
það að taka lögin til athugunar,
ef til vill á hverju ári, og gera
við þau sífeldar hreytingar, og
ið ráðagerðir, þangað til nú að
Mjólkurfjelagið er, öllum að ó-
vörum, búið að koma upp þess-
ari fyrirmyndar-mylnu. Eyjólf-
ur Jóhannsson framkvæmdar-
stjóri Mjólkurfjelagsins mun
hafa kýnt sjer all-rækilega
þennan iðnað s. 1. vetur í Dan-
mörk, Noregi og Þýskalandi.
Vonandi verður þetta fyrirtæki
öllum til góðs. Er þess að
vænta, að kaupmenn og kaup-
fjelög versli með hið innlenda
mjöl öðru fremur, því ekki mun
standa á bændum eða öðrum
kaupenduin að nota hið is-
lenska mjöl fremur en erlent.
enda er mönnum i fernsku
minni sá niikli munur sem var
á heima-möluðu rúgmjöli og
þvi sem fengist hefur í verslun-
um undanfarið.
Veiðar
við Grænland
Hafa verið tregar fyrra hlut
veiðitímans.
Nýr floti gerður út.
Norðínenn hafa sent skip til
fiskveiða vestur fyrir Grænland
í vor. Eitt þessara skipa kom
aftur til Noregs fyrir miðjan
Júlímánuð. Hafði veiðin verið
treg. — Nú sakir þess, að ís-
lendingum er nauðsyn að vita
sem gerst, hversu til hagar um
veiðarnar þar vestra, þá viljum
vjer skýra nokkru nánara frá
ferðum skips þessa.
Einn skipsmanna segir frá á
þessa leið:
„Vjer tókum kol til fararinn-
breytingar við breytingar, á
hreytingum.
Það myndi gefa nokkuð til-
efni til að íhuga, hvort eðlilegra
og rjettara sje, að stíla slíkar
kröfur á aðra eða sjálfa sig.
Undanþegnir tryggingarskyldu
ættu þeir að vera, sem trygðir
eru, annaðhvort hjá sjerstökum
stofnunuin, eða öðrum lífs-
ábyrgðarfjelögum.
Hvað sem mönnum kann að
sýnast um þessa grein, þá þyk-
ist jeg hafa með línum þessum
gefið nokkurt tilefni til þess,
að menn fari að hugsa rækilega
um þetta tryggingarmál yfir-
leitt, gæti svo árangurinn orðið
sá, að við það fyndist heppilegri
leið, málinu til framkvæmdar,
þá er tilganginum náð, þvi jeg
óska þess og vænti, að þessu
mikla máli verði sem fyrst ráð-
ið til farsældlegra lykta.
Aths. Vörður hefir ekki vilj-
að synja höfundi greinar þess-
arar um rúm í blaðinu, þótt
nokkurs misskilnings kenni all-
víða. Mun birtast hjer í blaðinu
grein um slysatryggingar inn-
an skams og verður hún að
nokkru svar við þessari grein.
Ritstj.
ar í Björgvin, svo mikið, sem
skipið tók og bættum við í Fær-
eyjum. Vjer komum vestur í
Davis-sund (milli Grænlands og
Hellulands-óbygða) 28. mai, en
gátum ekki byrjað veiðar fyrr en
30. maí, sakir þoku og ísreks.
Fengum vjer síðan veiðiveður í
níu daga til 19. júní. Þann dag
var veðrið hest, og öfluðum við
þá sex smálestir af spröku. En
nú voru kolin svo að þrotum
komin, að vjer urðum að hahla
á braut; höfðum vjer þá fengið
alls einar 23 smálestir.
Vjer stefndum til Hull, en
seinkaði sökum andviðra, og
urðum að i'ara til Shields. Feng-
um vjer þar kol með mestu
nauðung, kostaði smálestin 54
skildinga. Aflann seldum vjer í
Hull fyrir krónu ldlo til jafnað-
ar. Þótti oss verðið lágt, en
fiskurinn var mest svartaspraka
og hefir lítið gengi í Englandi.
Skipshöfnin var 20 manns, þar
af 13 fiskimenn. Árangurinn var
því harla Ijelegur. Vjer kippum
oss þó ekki upp, þótt svona gangi
stundum. Svipul er sjávargjöf.
Þessar veiðifarir vor Norðmanna
eru aðeins til rcijnslu, enn sem
komið er. Enginn ber kensl á
fiskigrunnin og aflamiðin. Verð-
ur því að leita fyrir sjer um alt
Davis-sund. / annan stað komum
vjer að minsta lcosti hálfum
mánuði of sncmma.
Á heimleiðinni mættum vjer
tveimur skipum við Hvarf. Ann-
að var stórt vjelskip frá Ála-
sundi, hitt færeysk skúta.
Nú er mikill floti að búast
vestur, stærri en nokkru sinni
áður. Skipin eru ensk, en sigla
undir norskum fána. Formaður
fararinnar er Baldersheim í Nið-
arósi. Öll útgerðin kostar nær
Fyrirsögn greinarinnar í síð-
asta blaði: Til umsækjenda, átti
að vera: Til umsækjenda (á
íjósmæðraskólann í Reykjavík),
svo sem efni greinarinnar og.
ber með sjer.
tveimur miljónum króna, enskt
og norskt fje.
Grænlandsfiski verður eigi
rekin nema á stórskipuin vegna
kola. Vjer urðum að hverfa
heim einmitt þegar aflinn hófst,,
sakir kolaleysis.
ísrek er nú með mesta móti í
Davissundi, cn engu að síður
heldur flotinn vestur.“
Af þessu sjest, að Norðinenn
eru ekki af baki dottnir, þótt
ekki verði allar ferðir til fjár.
Skip þau hin ensku, sem hjer
er getið um, munu hafa farið
vestur um miðjan júlímánuð.
Fregnir þessar staðfesta það,.
sem áður var ætlan manna, að
best sje að hefja veiðar í júní-
lok. Veiðitíminn verður þá í júlí
og ágúst, og líklega öndverðan
september. — Eins sjest af því,
sem hjer segir, hver stórbagi er
að því, að hafa ekki frjálst at-
hvarf í Grænlandi sjálfu, hafnir
til kolageymslu og lendingar
afla, hvar sem vill. Firðirnir
sjálfir eru og ónotaðir með öllu,
en þar mætti einatt stunda veiði,
þá cr ísar og stormar hamla
veiðuin í hafinu.
Útlendar frjettir
bíða næsta blaðs.
Prentsmiðjan Gutenberg.