Vörður - 21.08.1926, Qupperneq 4

4
V O R Ð U R
j3e$tu ^herry port-
víp eru frá firmariu
CONZÁLEZ BYÁSS & Co.
Jerez & Oporto.
Biðjið ætíð um þau.
V Ö R Ð U R
kemur út á laugardögum.
R i t s t j órinn:
Kvistján Albertson, Túngötu 18.
Sími: 1961.
A f g r e i ð s 1 a n:
Laufásveg 25.
Opin 5- -7 síðdegis. — Sími 1432.
Verð: 8 kr. árg.
Gjalddagi 1. júlí.
höfn fyrir mörgúm árum. Hún
var svona:
„Ödelæg kun ganske rolig
Deres Mave, Islandsk Bitter
gör den god igen“.
En þetta er alröng skoðun. Ef
vjer brjótum til muna í bág við
lögmál náttúrunnar, þá verðum
vjer fyrir árekstri í mynd sjúk-
dóma. Ef mikið kveður að þessu
og lengi, kemur hegningin fram
í úrkynjun og aldauða. Vjer
verðum að taka það 'til greina,
að sólin er hin mikla líf og orku-
lind alls jarðlífsins, og lifa sam-
kvæmt því. En þó líf mannanna
barna sje stutt, er leiðin villu-
gjörn. Oss hættir við því, að vill-
ast út úr ljósinu og birtunni út
í myrkrið, að velja skuggana í
stað sólskinsins. Vjer erum oft
glámskyggnir á hið sanna mann-
gildi. Vjer eltum hrævarelda tísk-
unnar í flestum greinum en af-
rækjum sól sannleikans. Fyrsta
sporið til afturhvarfs í þeim efn-
um, er að sjá hvert stefnir, og þá
er auðveldara að snúa við í
rjetta átt.
Ásrún.
Ferðapistlar.
Eftir Stein Emilsson.
II.
„Er ársólin skín
á skrúðgrænan völl
hraða jeg för minni
suður yfir fjöll“.
Það er hressandi, að vera á
ferð árla dags að sumarlagi i
mátulegum göngukalda. — Jeg
geng hratt inn fyrir Bugsmúla,
en hugur reikar víða, og fæst
við ýmsar rúnir, annars eðlis og
nokkru aflmeiri en t. d. hinar
fornu glímurúnir, er ristar voru
á surtarbrand:
,,Ginfaxi undir hæl,
Gapandi undir tá.
Styddu mig Kölski
því nú liggur mjer á!“ —
Jeg geng inn að Arnarhóli
þar sem Þórir viðleggur bjó,
beygi til hægri handar, og hlas-
ir þá við mjer Fróðárdalurinn.
Stefni jeg nú viti og reynslu
á fund saman, svo skynsamleg
rök geti orðið leidd að því, er
fyrir augu ber. Er nú mikið í
húfi, því vísindalegur sannleiki,
ekki alllítill, er falinn í þessum
lítt kunna víðavangi.
Skeljalagið með samskonar
fylgigrjóti og í Hrafnabjörgum,
fann jeg frammi í dalnum, og
kom það mjer ekki á óvart.
Fremst í dalnum, að vestan
verðu, er ljómandi fallegt
skeifumyndað dalverpi, lukt
háum klettum. Eru þeir á ýmsa
vegu hlaðnir upp úr strykbeinu
stuðlabergi. Foss fellur niður í
dalbotninn, — en hvelfingin
var himinblá.
Væri jeg kraftaskáld, Ásrún,
myndi jeg leiða þig inn i þessa
fjalladýrð, — þennan stirðn-
aða hörpusöng.
— Fróðárheiðin er ákaflega
grösug. Enn er hún lítt tekin
að grænka, en sinuflókinn
þjettur og fyrirferðarmikill, ber
vott um fagrar sumarengjar,
og ónotaða landkosti.
Jeg kom að ánni, þar sem
Björn Breiðvíkingakappi stökk
yfir, daginn sem Fróðárbónd-
inn gjörði honum fyrirsát, og
heitir þar enn í dag Björns-
hlaup.
Ofurhugar tuttugustu aldar
stökkva að vísu yfir gljúfrið,
en fæstir myndu leika það eftir
Birni í haustmyrkri. — Er frá
ánni frernur stutt upp í Kamhs-
skarð. En þá leið fór Björn
ætíð, er hann heimsótti hús-
freyjuna á Fróðá.
— Jeg gekk nú með smátöf-
um suður Fróðárheiðina, dvaldi
um hríð í sæluhúsinu, og ósk-
aði að fornum sið vegfarendum
árs og friðar. Ritfesti jeg þar
ýmislegt, er tæplega mun birt-
ast á íslensku í fyrsta sinni, og
hraðaði mjer siðan suður á
heiðarbrún .
Leit jeg þar snöggvast um
öxl og óskaði, að hin fagra
Fróðársveít gæti seitt til sín úr
sjávarþorpum víðsýna, starf-
sama og góða íslendinga.
2. Búðahraun og Breiðavík.
Búðahraun er fremu r ungt,
en er þó vafalaust gróðurríkast
allra íslenskra hrauna. — Það
vissi jeg reýndar fyr, þvi Helgi
heitinn grasa'fgræðingur hefir
mikið um gróður þess ritað, —
og lilýja hrosið sem ljek urn
andlit hans í hvert sinn er
hann mintist á hraunið, full-
vissaði mig um, að þar hefði
hann lifað marga indæla stund.
Jeg varð ekki fyrir vonbrigð-
um. Á hinni hægu göngu minni
gegnum hraunið í sólskini og
blíðviðri 31. maí, sá jeg hetur
en nokkurn tíma fyr, hve góð-
ur moldarstuðull íslenskt hraun-
grjót er.
Blómin voru að flýta sjer lit
i sólskinið. Björkin var húin að
fella brumhjálma, — en fiðr-
ildin og flugurnar höfðu ærið
að starfa.
Gekk jeg upp á búðaklett,
hvolfmyndaðan og mosavaxinn
gíg, og litaðist þaðan um.
Var útsjónin mjer mikill
skapbætir, því jeg skildi á auga-
bragði, að björkin er að ieggja
hraunið undir sig.
-— Það er athugavert, að í
hvert sinn er hið rjetthverfa
sköpunarafl sigrar, þroskast
fagurlyndi þeirra inanna, er
vita af baráttunni sem háð er.
I sjálfu hraungrjótinu glóa
hinir Jaukgrænu olivinkrist-
allar stórvaxnir og rjettskap-
aðir, og fleiri tegundir fagur-
steina getur bergrúnafróður
maður athugað þarna.
Og fuglasöngurinn var óvenju
margraddaður. Hefi jeg að
eins i Hornafirði sjeð fleiri
fuglategundir saman komnar.
Rjúpan var að hyrja að verpa.
Fann jeg þrjú hreiður, og var
eitt egg í hverju. — Stóri spói
með hogna nefið, álti þrjú egg
á þúfukolli, og har sig aumlega
er jeg beygði mig niður að þeim.
— Jeg fann mörg hreiður í
dag. — — Áður en langt um
líður, verður Breiðavíkin ein
hin hlómlegasta sveit á Snæ-
fellsnesi.
Rjett hugsun mun stofna til
nýræktar. Víðlendar og súrar
engjar verða ræstar fram og
þurkaðar.
Þá verður öldin önnur, og
með áhurð farið af meiru viti,
en gefið er í skyn í Rígsþulu,
Atlamálum, Njálu og skainma-
vísum Kónnáks.
Miður kjarngott inýrgresi
þokar fyrir þróttmiklum tún-
gróðri. Þá mun sá þykja bestur
hóndi, er mest veit um mold
sína, — og þá verður gaman að
líta heim að Kambi.
Meðan jeg gekk yfir Breiða-
víkurengjarnar, varð mjer tíð-
litið upp í Kambsskarð. Skildi
jeg til fulls óþreyju Breiðvík-
ingakappans og afsakaði haná.
Sá jeg þá fyrir mjer glæsimenni,
hetju og góðan dreng. —
Líparít kemur í ljós í Axlar-
hyrnu vestanverðri (Egilsskarði,
sjá Eyrbyggju), Tunguhyrnu,
neðri hluta Hestfjalls og neð-
arlega í Kamhsskarði, er það
smákornótt og bleikrautt að
lit.
Breiðuvíkina takmarkar að
vestan Hnausahraun, eða álma
úr því er Klifhraun nefnist. Er
Hnausahraun að því leyti ein-
kennilegt, að undan því koma
allvatnsmiklar ár (Torfá, Þrí-
fyssa o. fl.). Eigi eru þær skol-
lilaðar þó þær komi frá jökl-
inum. — Hraunið er að gróa
upp. —
Frækinn landi.
„Heimskringla“ frá 21. júlí
segir svo frá:
Enn eitt bankaránið var reynt
að fremja hjer í Winnipeg á(
föstudaginn var. Kl. 11 fyrir há-
degi komu þrír vopnaðir ræn-
ingjar inn í útibú Royal bank-
ans á horninu á Portage Ave.
og Good St. Óð einn þeirra að
gjaldkeranum og skipaði hon-
uin að rjetta upp hendurnar og
snúa sjer að veggnum, meðan
að þeir fjelagar ljetu greipar
sópa. Hinir tveir gerðu útibús-
stjóra og bókhaldara sömu kosti.
Hlýddu þeir allir umsvifalaust.
En ræningjarnir höfðu ekki
reiknað með Islending, Jóni Mat-
heson húsamálara, sem stadd-
ur var i bankanum til þess að
taka út peninga. Jafnskjótt og
ræningjarnir litu af honum eitt
augnablik, rjeðist hann á þann,
sem stóð fyrir framan gjald-
keraborðið. Ræninginn skaut
strax og til ryskinganna kom og
kom kúlan í smáþarmana á Jóni.
Samt varð ræningjanum laus
skammbyssan, og kom svo mik-
ið fát á hann og íjelaga hans
við þessa óvæntu mótstöðu, að
þeir flýðu jafnskjótt án þess að
hafa náð nokkru af peningun-
um. En aðrir viðstaddir voru
hvorki eins snarráðir nje fífl-
djarfir eins og Jón, og komust
ræningjarnir því í bílinn, er þeir
höfðu komið j og óku í brott á
fljúgandi ferð, og höfðu allir
mist sjónar á þeim, er lögregl-
an kom á vettvang fáum mínút-
um síðar. Bílinn fann lögreglan
síðar um daginn, en ræningjarn-
ir auðvitað allir á bak og hurt,
og hefir ekkert spurst til þeirra
síðan.
Jón mæddi þegar blórás, og
var hann fluttur á almenna
sjúkrahúsið. Lá hann þar með-
vitundarlaus í meira en sólar-
hring og var talinn af. Þó
hrestist hann, fjekk rænu og ei
nú talinn úr hættu að miklu eða
öllu leyti. Vonar „Heimskringla“
að hann komist heill á fætur, og
liljóti makleg verðlaun karl-
mensku sinnar.
Jón Matheson er sonur Matthí-
asar kapteins Þórðarsonar frá
Selkirk og hefir sjálfur verið
lengi í siglingum um öll höf.
Það er efalaust að tiltæki hans
var fífldjarft. En karlmannlega
var það afráðið engu að síður,
og' ekki hefir sá maður úrgangs-
negg í hrjósti, er svo fer að. Mað-
ur sagði, er hann heyrði, að Jón
væri íslendingur: „Það lá að,
svo óskelfdir eru ekki aðrir en
vitfirringar og íslendingar.
Skijli Guðjónsson læknir
hefir nýlega verið skipaður
aðstoðarmaður prófessorsins í
heilbrigðisfræði við Kaupmanna-
hafnarháskóla. Verður starf
lians að kenna alla verklega og
nokkurn hluta bóklegrar heil-
brigðisfræði. Margir læknar
sóttu um starfann, en Skúli
fjekk hann fyrir meðmæli
læknafjelagsins í Kaupmanna-
höfn.
Danskir læknar virðast
kunna að ineta betur hæfileika
Skúla og kunnáttu en emhætt-
isbræður þeirra hjer á landi
Hefir tvívegis verið gerð tilraun
til þess á alþingi að fá lítilshátt-
ar styrk úr ríkissjóði til þess að
gera honum kleyft að vinna að
heilbrigðismálum hjer á landi,
en verið felt í hvorttveggja skift-
ið. Er ekki kunnugt um, að
læknar hjer hafi hreyft hönd
eða fót Skúla til hjálpar. Upp-
haflega fjekk Skúli styrk úr rilc-
issjóði til þess að leggja sjer-
staka stund á heilbrigðisfræði,
fyrir atbeina og meðmæli lækna-
deildar háskólans. Er tómlæti
læknanna því einkennilegra
þegar þessa er gætt, því Skúli
rækti nám sitt með stökum á-
huga og hefir þegar vakið eftir-
tekt á sjer sem efnilegum vís-
indamanni. Læknar töldu þörf
á heilhrigðisfræðingi árið 1923.
Nú var völ á manninum, en þá
vildu þeir ekki við honum líta.
Lík síra Eggerts Pálssonar
var flutt hingað á „Guílfossi“
nú í vikunni. Jarðarförin fer
fram að Breiðahólstað fimtu-
daginn 26. þ. m.
Einar Mikkelsen,
danski landkönnuðurinn al-
þekti, kom hingað frá Scoresby-
sundi á Grænlandi i vikunni sem
leið með franska hafrannsókn-
arskipinu „Pourqouipas“. Hefur
Mikkelsen látið í tje ýmsar mik-
ilvægar upplýsingar um fiski-
veiðar við Grænland, og er það
mál gert að uintalsefni annar-
staðar í hlaðinu. Hann fór heim
með íslandi á miðvikudagskvöld.
Doetor Charcot,
vísindamaðurinn franski, sem
er foringi rannsóknarfararinnar
með „Pourqouipas", sýndl liif-
andi myndir í Nýja Bíó á mið-
vikud. af förinni. Fór sýning-
in fram að tilhlutun Alliance
francaise, aðgangur ókeypis.
Að myndasýningunni lokinni
hafði Alliance francaise hoð inni
í bústað franslca ræðismannsins
hjer, fyrir yfirmenn skipsins og
ýmsa bæjarbúa.
Jarðskjálftar
hafa verið tíðir á Reykjanesi
nú undanfarið, hafa þeir stund-
um verið allsnarpir, en þó eigi
svo, að til tjóns hafi leitt.
Minningarrit
hefur Kaupfjelag Eyfirðinga
gefið út nú er 40 ár eru liðin frá
stofnun þess. Rilið er myndum
prýtt og hið vandaðasta að ytra
frágangi. Höfundur er Jónas
Þorbergsson, ritstjóri á Akur-
eyri. »
Nýtt dilkakjöt
er selt.hjer í bænum um þess-
ar mundir á kringum 3 kr. tvi-
jmndið. Fryst kindakjöt frá
fyrra ári er selt á 1.70.
Bjarni Sæmundsson,
fiskifræðingur, er nýkominn
heim úr visindaleiðangri með
rannsóknarskipinu „Dana“. Fór
skipið hjeðan 21. júní, var um
skeið við rannsóknir hjer við
Faxaflóa, en hjelt síðan norður
fyrir land. Allan júlímánuð var
skipið á flökti fyrir norðan land
og komst alla leið norður að
Kolbeinsey, sem er á 67° n. br.
Aðalverkefni var að rannsaka
lifnaðarhætti sildar. Bjarni segir
sjávarhita liafa verið óvenjumik-
inn fyr.ri hluta mánaðarins, svo
nam alt að 4—5° frá því sem
venja er til.
Prentsmiðjan Gutenberg.