Vörður - 28.08.1926, Blaðsíða 4

4
V O R Ð U R

Gjalddagi ,Varöar‘
var 1. júlí og eru umboðsmenn blaðsins vinsamlega
beðnir að minnast þess, og gera oss skil við fyrstu hentug-
leika, einkum þeir, sem eigi hafa enn gert skil fyrir eldri
árgöngum blaðsins. —- Sömuleiðis eru einstakir kaupend-
ur, sem eigi vita af neinum umboðsmanni í nánd við sig,
vinsamlega beðnir að gera oss skil hið fyrsta, sjerstak-
lega þeir, sem eiga ógreidda marga árganga.
Nokkrir menn, sem hafa verið beðnir að annast inn-
heimtu á andvirði blaðsins í sinni sveit, hafa enn eigi
svarað brjefum vorum er þar að lúta, og er þess vænst
að þeir geri það hið allra fyrsta.
Öllum fyrirspurnum, sem lúta að greiðslu eldri ár-
ganga blaðsins er svarað viðstöðulaust. Sömuleiðis er
bætt úr vanskilum og er æskilegt að menn tilkynni þau;
einkum ef mildl brögð eru að.
AFGREIÐSLAN.
Söðlasmíðabúðin
S L E I P N I R.
Agætir erfiðisvagnar, ásamt vönduðum aktýgjum, ódýrara en
áður. Hin margeftirspurðu handvagnahjól komin aftur. Reiðtýgi og
alt tilheyrandi. Lækkað verð. Pantanir afgreiddar út um land. —
Beislisstangir, ístöð keyrslumjel og reiðbeislamjel (gúmmí og
selst ódýrt í heildsölu og smásölu.
Símnefni: „SLEIPNIR“. Laugaveg 74. Sími 646.
Tilkynning.
Neðangreindir menn og fjelag hafa fengið leyfi til þess að
selja útvarpsviðtæki: —
Martinius Simson, ljósmyndari, Isafirði.
Sigurður DaA'íðsson, Hvammstanga.
Gunnar Bachmann, símritari, Reykjavík.
Elektro Co., Akureyri.
Almenningur er hjer með varaður við, að kaupa útvarpsvið-
tæki annarsstaðar en á ofangreinduin sölustöðum, eða hjá okkur, og
jafnframt að gæta þess, að áhöldin beri stofngjaldsmiða fjelagsins
með áletruninni: H/F. Útvarp — Stofngjald greitt; að öðrum kosti
verða eigendurnir sjálfir krafðir um stofngjaldið.
Reykjavik, 13. ágúst 1926.
H/F. ÚTVARP.
Gagnfræðakenslu
hefja undirritaðir aptur 1. október í haust og verður að þessu sinni
kent í tveimur bekkjum, fyrsta og öðrum.
Námsgreinar og stundafjöldi hinn sami og í sömu bekkjum
hins Almenna mentaskóla (íslenska, danska, enska, sagnfræði,
stærðfræði, landafræði, náttúrusaga, dráttlist og eðlisfræði) og
verður alt miðað við það, að nemendurnir verði færir um að ná
gagnfræðaprófi við þann skóla.
Kensla stendur til 30. maí, og verða próf haldin um miðjan
vetur og í lok kenslutímans.
Til kenslu verða teknir piltar og stúlkur á hæfilegum aldri,
sem hafa venjulega barnaskólaþekkingu, eru heilbrigð, og setja
tryggingu fyrir greiðslu kenslukaupsins kr. 35.00 á mánuði er
greiðist fyrir fram við hver mánaðamót.
Þeir, sem kynnu að vilja setjast í annan bekk sýni auk þess,
að þeir hafi næga þekkingu í fyrsta bekkjar námsgreinum.
Menn gefi sig fram við meðundirritaðann Guðbrand Jónsson,
Lindargötu 20 B.
Guðbr. Jónsson. Sigfús Sigurhjartarson.
kvæmt ályktun Búnaðarþings, að
Búnaðarfjelagið fengi einkasölu
á Noregssaltpjetri árið 1926 og
óskaði eftir tilboði í 400 smá-
lestir. Svar við því skeyti var það
að þetta gæti Búnaðarfjelagið
ekki fengið því að firmað Nathan
& Olsen væri orðið einkasali á
áburðinum og bæri að snúa sjer
til þess.
I)t af þessum tíðindum voru
gerðar eftirfarandi ráðstafanir.
1. í samráÍii við aðra stjórnar-
nefndarmenn ritaði formaður
Norsk Hydro rækilegt brjef um
málið. Sagði sögu málsins og á-
lyktanir Búnaðarþings. Lýsti að-
stöðu Búnaðarfjelags íslands.
Gat þess að fulltrúi kæmi frá fje-
laginu til viðtals um málið og
nýrra samninga ef unt væri.
2. Það kom mjög til tals að ein-
hver stjórnarnefndarmanna færi
utan til þess ef unt væri að
kippa málinu í lag, en það gat
þó ekki orðið. í stað þess var á-
kveðið að Pálmi Einarsson ráðu-
nautur, sem var á förum utan í
öðrum erindum rannsakaði
málið jafnframt, með því að
tala við Norsk Hydro og gæfi
skýrslu um það. Jafnframt fjekk
hann umboð til að reyna að ná
samböndum um áþurð af fje-
lagsins hálfu.
3. Út af yfirlýsingu búnaðar-
málastjóra, að hann hefði prívat
haft viðskiftin við Norsk Hydro,
sendi Vigfús Einarson fyrir-
spurnarskeyti um það og fjekk
31. des. eftirfarandi svar:
„Kun Búnaðarfjelag íslands
indehadde vor eneforhandling
indtil Nathan—Olsen overtok
agenturet februar 1925“.
(Á íslensku: Aðeins Búnaðarfjelag
íslands hafði á hendi einkasölu fyrir
oss, hangað til Nathan & Olsen tóku
við umboðinu í febrúar 1925).
4. Loks skrifaði formaður, og
ljet hina stjórnarnefndarmenn-
ina og búnaðarmálastjóra vita
um það, öllum búnaðarþings-
mönnum um málið, þeim, er
hann náði til og gerði ekki ráð
fyrir að ná til munnlega, og
beiddist umsagna þeirra og til-
lagna.
Frh.
Nýtískuheimili
í Lundúnum.
Nýtískuheimili í Lundúnum.
Það er víðar en á íslandi, sem
heimilin eru orðin „manneskju-
Iaust“. Bretar hafa jafnan sótst
eftir mörgum þjónum sjer til
handa, bæði körlum og konum,
en styrjöldin mikla, með öllum
sinum margþættu afleiðingum,
hefir fært þeim heim sanninn
um að nýir timar krefjast þess
að breyting verði gerð.
Fjölskyldur hinnar nýju
stefnu leggja alla stund á að
efla sjálfstæði sitt. En til þess
þarf húsalag og alt heimilishald
að gerhreytast frá því sem er.
Lundúnaborg hefir öld eftir
öld lagt undir sig lönd á lönd
ofan og ekkert hefir staðist við.
Skógar, akrar og engi: alt hefir
farið sömu leið. Alt hefir lagst
í auðn, en múrsteinn og jarðbik
hefir komið þess í stað.
Götur á þessum stöðvum bera
svip af djúpum gjám. Botninn
er steinmóða, svört og sljett, en
beggja vegna háir hamraveggir.
Það eru húsabákn hinna miklu
byggingarfjelaga, og þar hafast
við miljónir leigenda, sem al-
drei geta hugsað svo hátt að
eignast þak yfir höfuð sitt.
Nú byggjast aftur á móti stór
hverfi á útjöðrum Lundúna-
borgar, sem hafa alt annað
skipulag. Þar standa húsin eigi
í beinum fylkingum, líkt og áð-
ur var. Styrjöldin gerði menn
leiða á þeim. Sambyggingar eru
engar, heldur garðar og grasflet-
ir húsa í milum. Hús þessi eru
lítil og hvert með sínum svip.
Eyðimeijtursvipurinn og stór-
iðjusvipurinn er horfinn, en
hugvit og geðþótti mannanna
sjálfra hefir fengið lausan taum.
Húsin fá því margvísleg einstak-
lings einkenni, sem stórgróða-
fjelögin ná eigi og hirða eigi
um að ná.
Hús þessi keppast menn við
að eignasts jálfir og vilja þá
hafa alt sem minst: húsin,
fjölskylduna og kostnaðinn.
Heimilisstörf öll eru gerð svo
óbrotin sem mest má verða, svo
að hvorki þurfi þjóna, vinnu-
konur nje barnfóstrur. Ibúðin
er að eins 2—3 herbergi, og hef-
ir mikið verið til þess reynt, að
sameina eldhús og borðstofu, en
þó eigi tekist. Alt sem útheimtir
mikla hreinsun, alt skraut og
allur hjegómi er útilokaður. Stig-
ar eru steinlagðir og gólfin dúk-
lögð. Baðklefi er í hverju húsi
og þvottaáhöld öll í honum.
Klæðaskápur er múraður í vegg
og jafnvel fleiri húsgögn. Hag-
lega gerð barnarúm koma í stað
barnfóstru. Rafmagn er alstaðar
og maturinn geymir sin, svo eigi
þurfi að standa yfir pottinum.
ÖIl áhöld eru svo handhæg sem
unt er, en öllum óþarfa, sem
kostar fje og umhirðu, er varp-
að burt.
Gestastofur, gestarúm og silf-
urkönnur fara sömu leiðina. En
„radio“ er í hverju húsi, og er
það sagt í góðu lagi. Konan tel-
ur það heimili fullkomnast sem
krefur minstrar vinnu, og hún
hefir komist á þá skoðun, að
dauðir hlutir, þó skrautlegir
sjeu, veiti mönnum litla lífsgleði.
Heimili þessi telja margir
hina mestu fyrirmynd. Þau eru
út af fyrir sig. Þau hafa öll
þægindi. Störfin eru lítil og
ljett. Ekkert er gert til að sýn-
ast. Alt er gert til að lifa ekki
um efni fram, en njóta þó gæða
lífsins. Eigi þykir þó minst um
vert, að mörg hundruð ára stríð
millum frúa og vinnukvenna,
hafa heimili þessi til lykta leitt,
og endar það með skilnaði. Þyk-
ir báðum sú úrlausn góð.
Á. M.
Kirkjudeilan í Mexico.
I Meksikó er nú sem stendur
háð harðvítug barátta milli
kirkjunnar og veraldlega valds-
ins. Á baráttan rót sína að rekja
til þess, að katólskir menn þar
í landi hafa ekki viljað viður-
kenna stjórnarskrá ríkisins. En
í stjórnarskránni eru meðal
annars ákvæði, sem banna
guðsþjónustur undir berum
himni. Nýlega hafi katólskir
menn sagt stjórninni stríð á
hendur. En stjórnin svaraði
með því að fylgja miklu fast-
ar enn áður fram ákvæðum lag-
anna gegn kirkjunni. Er talið
að forsetinn, Calles, hafa alla
stjórnmálaflokka í landinu á
sínu bandi gegn kirkjunni. All-
ar guðsþjónustur undir berum
himni voru nú stranglega bann-
aðar og aðskilnaður ríkis og
kirkju framkvæmdur með harðri
hendi. Meðal annars var ákvæði
því, sem bannar kirkjunni að
eiga jarðeignir, beitt vægðar-
laust. Kirkjan svaraði með því,
að lýsa Mesíkó í bann og með
því að sneiða hjá viðskiRum
við alla þá, sem ekki játuðu
katólska trú. Ekkert vopn bítur
eins á sanntrúaðan katólskan
mann eins og bannfæringin. Hún
þýðir, að ekkert prestsverk verð-
ur framkvæmt, ekkert barn
skírt, engin hjón gefin saman af
presti, ekkert lík jarðað í vígð-
um reit.
Vitanlega stendur hin æðri
klerkastjett, erkibiskupar og
biskupar, fremst í deilunni gegn
veraldlega 1 valdinu og fylgir
þeim að málum heill herskari af
prestum og munkum. Eru í
Mesíkó 30 biskupar og 7 af
þeim erkibiskupar. Erkibiskup-
inn í Meksikóborg er foringi
klerkastjettarinnar.
Brjefkafli
úr Rangárvallasýslu
24. þ. mán.
Mikill söknuður finnst okkur
hjer að fráfalli hinna þjóðkunnu
og þjóðnýtu starfsmanna, hins
fámenna rikis vors, þeirra Jóns
Magnússonar forsætisráðherra,
Kristjáns Jónssonar dómstjóra,
Jóns Þórarinssonar fræðslumála-
stjóra, Bjarna Jónsson frá Vogi
og síðast en ekki síst, að fráfalli
sira Eggerts Pálssonar, sem eins
og kunnugt er, hefur um langan
aldur verið hjer sannkallaður
hjeraðshöfðingi. Var hann um
langt skeið alþingismaður okkar,
prófastur, auk ýmsra annara
starfa, sem á hann hlóðust, og
hann rækti með hinni mestu
samviskusemi og gætni, svo sem
kunnugt er. Er hjer því skarð
fyrir skildi í ýmsum greinum,
þar sem hann áður sat, og er það
skarð vandfylt. En sýslubúar
munu undir slíkum kringum-
stæðum taka sjer í munn þessi
þjóðfrægu orð: „Grátum ekki —
söfnum heldur Iiði“, með það fyr-
ir augum að skipa sæti hins
fallna höfðingja vors, nýtum
og góðum mönnum með jafn
notasælar skoðanir á hjeraðsmál-
um og þjóðmálum og hann
hafði. Vonum við margir hjer,
að sýslubúar beri gæfu til þess,
nú á næstkomandi hausti, við
val sitt í hið auða þingsæti.
Margir eru hjer ungir efnilegir
menn innan sýslu, og líklegir til
þess að verða sýslunni til sóma
ef hún sendi þá á þing. Mætti
meðal máske margra annara
nefna þá bændurna Skúla Thor-
arensen á Móeiðarhvoli og Guð-
mund Erlendsson á Núpi, sem
báðir virðast mjög efnilegir til
þingsstarfa, ekki síst við fengna
frekari lifsreynslu. Þó munu
þeir enn ekki hafa nærri eins
mikið fylgi og hinn gamli og vin-
sæli þingmaður okkar, Einar
bóndi á Geldingalæk, því svo
virðist, sem hann hafi fylgi yfir-
gnæfandi meirihluta sýslubúa,
enda er nú sagt að hann, ætli að
gefa kost á sjer til þingsetu við
kosningu þá er í hönd fer. Er það
gleðiefni, öllum þeim er kunna
að meta góðan dreng og stefnu-
fastan samfara bestu greind.
Mikla óánægju vakti það hjer
um slóðir, er landlæknir Guðm.
Björnsson reið hjer um og tók
með sjer hjeraðslækni okkar í 8
daga ferðalag án þess, að mönn-
um va?ri á nokkurn hátt gert að-
vart um slíkt, eða annar fenginn
til þess að, gegna embættinu á
meðan. Ekki svo mikið gert, sem
það, að biðja Ólaf lækni ísleifs-
son í Þjórsártúni að fresta ferð
sinni í Jökulgil á ineðan.
Grasspretta er hjer með besta
móti og heyfengur mikill, en
]iví miður ekki að sama skapi
góður, því töður skemdust all
víða áður þerri gerði. En óhætt
mun að fullyrða, að verði tíð
góð, það sem eftir er sláttarins,
þá verði þetta sumar eitthvert
hið hesta sem hjer hefur komið,
hvað heyafla snertir. — Máske
meira bráðlega.
Síðasta vetrardag.
Tr. Þ. vill að aukakosningarn-
ar fari fram siðasta vetrardag.
Heimtar jafnframt, að þær sjeu
auglýstar strax. Ekki er ráð
nema i „Tíma“ sje tekið.
Prenlsmiðjan Gutenberg.