Vörður - 11.09.1926, Blaðsíða 2

V O R Ð U R
]ón Þórarinsson
fræöslumaöur.
2
allir hafa gengið í Ihaldsflokk-
inn, en það gerðu miklu fleiri
síðan og sjest það best á at-
kvæðamagninu við landskjörin
1922 og 1926. Samanburðurinn
við kosningarnar 1922 er því al-
veg rangur og villandi, enda sjálf-
sagt gerðar í þeiin tilgangi. Ef
reikna á út hversu marga lands-
kjörna menn íhaldsflokkurinn
eigi að eiga á þingi nú, þá er ekki
unt að fara eftir öðru en at-
kvæðamagni flokksins við lands-
kjörið í sumar og samkv. því og
reglunum um hlutfallskosningar
á hann að eiga 3 af 6, ef allir
væru kosnir í einu. Annars er
gersamlega þýðingarlaust að fást
við þetta, því að enginn er í vafa
um, að nú þegar kjósa á aðeins
einn, hlýtur hann að verða í-
haldsmaður og það jafnvel þótt
öllum hinuin flokkunuin yrði
hrært saman eins og graut í potti,
því að svo margir skerast áreið-
anlega úr leik og neita að hlýða
flokksaga, þar sem útilokað virð-
ist að hægt sje að finna þá þrí-
eining, sem fullnægi kröfum allra
andstöðuflokka íhaldsins.
Hið allra eftirtektaverðasta við
þessa aðstöðu „Tírnans" er þó
það, að hann býður socíalistum
bæjanna samvinnu við bændur
sveitanna. Þeim sem best þekkja
til kemur þetta þó ekki á óvart,
því að samvinna þeirra hefur
hingað til verið mjög náin og er
Jónas frá Hriflu þar tengiliður-
inn. „Tíminn“ hefur áður við ó-
tal tækifæri haldið því fram, að
hann vildi ekkert samneyti eiga
við öfgaflokkana til beggja hliða
og hefur hann þar átt við íhalds-
menn og Socíalista. En nú býður
hann socíalistum í faðm sjer og
vill láta eitt yfir báða ganga.
Sannast hjer það sem oft hefur
verið haldið fram af halfu íhalds-
manna, að í raun og veru eru eigi
til í landinu að eðlilegum hætti
nema tveir flokkar, íhaldsmenn
þ. e.: menn, sem vilja halda í
hið núverandi þjóðskipulag og
Socíalistar, sem vilja sundra því.
En Framsóknarflokkurinn stend-
ur í vegi fyrir þessari eðlilegu
flokkaskiftingu meðal annars
af því, að í honum eru bæði í-
haldsmenn og Socíalistar, en
það eru hinir siðastnefndu sem
ráða.
Ef svo fer í haust, að lands-
kjör þurfi fram að fara, þá vita
landsmenn allir, að það er af því,
að Framsóknarmenn og Socíal-
istar hafa gengið í eina sæng.
Sameinaðir eiga þeir þá að styðja
mann til landskjörs, sem verður
að vera beggja vinur og báðum
trúr. Hann verður að vera helm-
ingamaður flokkanna og ekki er
ólíklegt, að Socíalistar vilji eiga
„stærri helminginn“, ef reikna á
á „Tíma“-vísu.
Af hálfu íhaldsmanna er ekki
ástæða til þess að líta illu auga
samruna og samdrátt Framsókn-
ar og Socíalista, því að er stund-
ir líða verður þetta til þess að
losa fjölda sveitamanna úr
tengslum við Framsóknina, því
að samleið með Soc.íalistum geta
þeir aldrei átt.
Fari landskjör fram í haust eru
það áreiðanlega Framsóknar-
menn og engir aðrir, sem því
valda. íhaldsflokkurinn, lang-
stærsti flokkur landsins, lætur
þar vitaskuld ekki undan síga.
Hann rennur ekki af hólmi og
hann biður, ef til kemur, alla
hina mörgu fylgismenn sína
bæði til sjávar og sveita að sækja
kjörfund og kjósa sinn lista.
Með því er á viðeigandi hátt svar-
að hinni pólitísku trúlofunar-
opinberun Tímamanna og Socí-
alista.
Civis.
íþróttanámskeið í. S. í. og
U. M. F. í.
á að byrja hjer 1. nóvember
n. k. ef næg þátttaka fæst. Um-
sóknarfrestur hefir verið fram-
lengdur til 15. október, og er
þess vænst að sem flest fjelög
sendi menn á þetta námskeið.
Einn sit ég úti
á andnessgjögri;
seiða mig sólhvörf
sumar dægra;
út í eilífð
augum stari
eftir alförnunx
úrvals mönnum.
Margur mannskaði
á minni æfi
hefir hernumið
hjarta mitt.
Einn af öðrum
úr öndvegi
mætur mann-Baldur
mér er horfinn.
Vertu vel kvaddur,
vökuinaður,
næsta nákvæmur,
notinvirkur. —
Vertu velkominn
i Væringja sveit
handan við hvarfbaug
himinskauta.
Verður vandfylt rúm
vökumanns,
auga árvökru,
er eigi hlífði.
Menta og mannúðar
merkisberi,
hugsjón heitbundinn,
heill og sæll!
Vissi ég vökumann
vel og lengi
hlúa að hugtúnum
heim’alninga;
veitti viðleitni
og vilja manns
aðstoð einlæga,
ótilkvaddur.
Vissi ég vökumann
vel á lofti
halda og hampa
hreinum skildi;
hataði herneskju
mig langi í hana? Jeg ætla
heim!“ —
Hún dregur upp skarplegar
myndir af mörgu og mörgum.
„Frúin min“, sem hún kallar,
frú Sigríður Þórðardóttir, ekkja
Tómasar Sæmundssonar kona
Ólafs Stephensens í Viðey fær
ekki leiðinlegt eftirmæli. Jafn-
vel vinnukonunni austan úr
Skaftafellssýslu er snildarlega
lýst með því að segja frá ferð, er
hún fór í laugar og lenti í hlind-
byl, svo að efldur karlmaður var
sendur til þess að hjálpa henni
heim með þvottinn. En hann
kom einn heiin og þvottlaus, því
sú litla sagðist mundi vera eins
fær um að bera pokann sinn og
hann. Kom hún skömmu siðar
heim með þvottinn og spurði,
hvort þessi mannrola væri kom-
inn til skila. Hún skildi ekki í
öðru en hún gæti farið allra
sinna ferða fyrir veðrunum í
Reykjavík, þau væru ekki svo
agaleg.
En best er lýsingin á fóstru
hennar og móðursystur, Þor-
björgu Sveinsdóttur, og á Eng-
eyjarheimilinu, sjerstaklegú
Kristni í Engey. Sú lýsing er á-
gætlega rituð og gerir enginn
og hornagný,
lúðra látæði
og loddarabrag.
Vissi ég vökumann
vel og lengi
þjóna á þingi
þjóðfélagsheill,
þá voru þverbrestir
í þingliðsfari
eigi allmargir,
ekki stórvægir.
Þrifust þá eigi
á þingbekkjum
málrófsmenn
miðlungsháttar.
Höfðu handsöl
í hávegum
lögmenn liðtækir
í lögréttu.
Líta Iangsýnir
landsfrömuðir
heimilishamingj u
hilta við loft.
Litir Ijómandi
leika þar
yfir og umhverfis
óska lendu.
Lærdómslista
ljúflingar oft
sjá milli sælu —
svefns og vöku
bjargráð barngesku
í bættri ment.
Vel þér, viðleitni,
er vinnu býður.
Akur ársáinn
umbótíjinanns
úrvals ávexti
eigi skilar.
Þó er þakkaverð
þrautseigja öll,
sviti sáðmanns
og sjálfsafneitun.
Oft í andþófi
einir sitja
með svo einföldu og látlausu
móti nema sá sem er skáld.
Æfi hennar var, eftir að hún
varð fullorðin, nálega látlaus
ferðalög bæði hjer á landi í ýms-
um erindum og um fjölda mörg
lönd. Hefði hún án efa getað
gert af því öllu langar sögur, en
hún ininnist að eins á stöku at-
vik.
Og þetta stendur í sambandi
við það, að bókin hefir alt ann-
an höfuð-tilgang en þann, að
segja venjulega æfisögu. Hún
er nokkurs konar „confes-
siones", játningar. Sjest þetta
þegar af því, að hún nær ekki
nema til 1903, en það ár telur
hún afturhvarf sitt fullkomnað.
Nafnið á bókinni bendir og á
það sama.
Fyrst er hún las biblíusögur
varð hún svo hrifin af himna-
riki, að hún öfundaði þá sem
dóu. En svo tók hún að efast
um bókstaflegan sannleika ritn-
ingarinnar og fór í stað þess að
gagnrýna og Ieitast við að skilja
trúarsannindin.
í trúarefnum eru menn óend-
anlega margvislegir, og Ólafíu
reyndist þetta svo, að trúarlíf
hennar kulnaði. Um tírna varð
hún beinlínis andvíg trúar-
garpar gagndrepa,
er glúpna seint.
Hafa hálfdrætti
heim frá borði;
lifa á litlum
launum frumherjar.
Veifar vanmáttug
vængjastúfum
sál sjóndöpur
sólhvarfa nótt.
Horfi ég á haf
heimabundinn —
útsæ alda,
áttaviltur.
Blundar á beði
beggja dægra
sveipaður sæmdar-
silkivoðum
hógvær höfðingi
er handlaugar tók
ungur og aldinn
í óttudöggum.
Guðm. Friðjónsson.
Hallað rjettu
máli.
í 35. tbl. „Timans“ 24. júlí þ.
á. skrifar sjera Björn Stefáns-
son grein, sem hann kallar:
„Nýja kverið“.
Greinin er frásögn um hjer-
aðsfund, sem haldinn var á
Blönduósi 18.—19. apríl 1925.
En hann skýrir svo rangt frá,
að óhjákvæmilegt er að leið-
rjetta. Stendur mjer það nærri,
þar sem jeg var í „kvernefnd-
inni“ og framsögumaður meiri-
hluta hennar á fundinum.
Að prenta tillöguna sem feld
var, og segja rangt frá þeirri,
sem samþijkt var, er út af fyrir
sig, einkennileg aðferð af
frjettaritara. I rauninni mælti
ekkert með því að prenta til-
lögu ininnihlutans, síst eina,
nema þetta gamla, að „hverjum
þykir sinn fugl fagur“.
Sjera Björn segir að „efnis-
munur tillagnanna hafi enginn
brögðum. En það varð þó ekki
mjög lengi. Hún varð skeyting-
arlaus. Síðar komst hún eftir
nokkurs konar röksemdaleið,
sem hún rekur talsvert ná-
| kvæmlega, en þó einnig fyrir
einskonar „umvendan“ til trúar
á guð og kærleika til Krists, og
sáluhjálparvissu eignaðist hún,
sem gaf henni himneskan
fögnuð.
En þetta telur hún þó engan
veginn hafa verið það, sem skar
úr, heldur hitt, sem hún lýsir
nákvæinast, þegar hún öðlaðist
hina sterku syndarmeðvitund,
sem ætlar að ganga fram af
henni, en fær svo fullan frið
fyrir sannfæringuna um hjálp-
ræðið fyrir „Jesú blóð“.
Bókin er í raun og veru skrif-
uð fyrir þetta. Alt sjer hún frá
þessu sjónarmiði. Fram að því
er hún „trúlaus“, að eigin dómi
Og þegar hún minnist forns við-
burðar, er hún villist í kafalds
byl, en bjargaðist fyrir það, at
hún rakst á veg, þá varð fögn
uður hennar yfir því að finní
veginn eins og fyrirboði þesi
sama í andlegum efnum. —
Mörg ár eftir þetta starfað
frk. ólafía í Osló og bar star
hennar þar vott um þann krafi
Ólafía Jóhannsdóttir:
„Frá myrkri til ljóss“.
Frá því er jeg las, fyrir nokkr-
um árum, safn af sögum eftir
frk. Ólafíu Jóhannsdóttur, sem
hún ritaði á norsku og kallaði
„De elendigste“ (íslensk útgáfa
kom síðar: Aumastar allra) hef-
ir mig jafnan langað til þess að
lesa fleira af því tæi eftir hana.
Þar var farið svo fimlega með
pennan, að það er mikill skaði,
að höf. skyldi ekki rita fleira
af slíku. Nú er þessi gáfaða
kona látin, og gefur systir henn-
ar út þessar endurminningar
hennar. Hefir frk. Ólafía frum-
ritað þær á norsku og sjálf snú-
ið á íslensku fyrri parti þeirra,
en síðari partinn hafa aðrir þýtt,
sem ekki eru nefndir. Væri ósk-
andi að þeir hefðu þýtt alla bók-
ina, því frk. Ólafía sýnist ekki
hafa góð tök á islenskunni, mál-
ið verður fremur lingert og óvið-
kunnanlegt, en málið á síðari
partinum er kjarnmikið og
hreint.
Höfundurinn dregur upp
skýra og skemtilega mynd af
æsku heimili og heimilum sín-
um. Hún gengur í harnaskólann
hjer og lærir að skrifa illa en
annars fremur lítið.
Garðurinn við húsið hennar
var vel hirtur, og göturnar
gerðar svo hreinar og beðin
svo sljett, eins og kongurinn
ætti að skemta sjer við að horfa
á þau. Hún færði fólkinu í mó-
gröfunum mat, og skemti sjer
þá við að sitjá við Steinkudys
og skifta mógrafafólkinu í fylk-
ingar og láta það berjast til þess
að gefa líkamlega mynd þeim
bardaga, sem hún var þá nýbú-
in að lesa um í íslendingasögum.
— Miklu síðar lýsir hún átak-
anlega fögnuði sínum yfir því,
að hún átti bráðlega að fara
heim til íslands frá Osló, og
leiddist henni þó ekki. Hún seg-
ir meðal annars: Daginn sem
þetta var afráðið, var jeg svo
glöð, að fólk staði á mig, þegar
jeg gekk upp Albertsgötu .. ..
Hvað er þetta? sagði húsmóðir
hennar við hana, „hafið þjer ver-
ið sæmdar St. Ólafsorðunni?“
— „St. ólafsorðunni? Hvað ætli