Vörður - 11.09.1926, Blaðsíða 3

V Ö R Ð U R
3
V Ö R Ð U R
kemur út á laugardögum.
Ritstjórinn:
Kvistján Albertson, Túngötu 18.
Sími: 1961.
Afgreiðslan:
Laufásveg 25.
Opin 5—7 síðdegis. — Simi 1432.
Ve r ð: 8 kr. árg.
Gjalddagi 1. júlí.
Terið“, en tillaga þeirra Ivrist-
jáns á Brúsastöðum „styttri og
að því er þeim fanst gagnorð-
ari“,
Þegar gengið var til atkvæða
um tillögu meirihlutans greiddu
að eins þrír menn atkvæði á
móti henni, bændurnir Jón Jóns-
on í Stóradal og Þorsteinn Kon-
ráðsson á Eyjólfsstöðum og
sjera Björn. En með henni
greiddu atkvæði ault prófasts-
ins í Steinness- og Breiðaból-
staðar-prestaköllum, hreppstjör-
arnir Björn Árnason á Syðriey,
Eggert Leví á Ásum, sýslunefnd
armennirnir Hafsteinn Pjeturs-
son á Gunnsteinsstöðum, Jóna:
Björnsson á Hólabaki og bænd-
urnir Jón Sigurðsson á Hofi,
Jón Stefánsson á Kagaðarhóli,
Jónas Illugason í Brattahlíð —
alt mætir menn,-sem falin hafa
verið margsltonar trúnaðarstörf
hjer í hjeraðinu.
Hvernig keinur nú sjera
Birni til hugar að hann fái talið
almenningi trú um, að þessir
menn hafi daglangt rætt tvær
tillögur sama efnis, og svo loks
kosið þá sem lengri var og ver
orðuð?
Miklu fleiri menn voru boð-
aðir á þenna funa, er átt gátu
atkvæðisrjett sem fulltrúar.
Minnihlutamennirnir voru ó-
ánægðir yfir þessu; munu þeir
hafa gert sjer von um betri byr
utanlijeraðsfundar. Það varð
því að samkomulagi, að pró-
fastur sleit fundi um stund, svo
í«ð þeir gætu leitað atkvæða við-
Sem hún hafði eignast við „aft-
urhvarfið".— Aftur á móti varð
hún víst fyrir miklum vonbrigð-
um af starfi sínu hjer heima
síðast.
Á eftir sjálfri æfisögunni eru
ýmsir smákaflar prentaðir,
bæði eftir Ólafíu, útgefandann
o. II.
Bókin er ekki sinekkleg eða
skemtileg að ytra frágangi.
Pappír og brot fremur leiðinlegt
og villur margar. Jón Pjeturs-
son yfirdómari heitir Jens Pjet-
ursson, Rangheiður ólafsdóttir
í Engey er sögð Pjetursdóttir,
Gharles Fermaud er kallaður
Charles Fermand og vafalaust
er fleira skakt, og alt er þetta
tekið vel og vandlega upp í reg-
istrið aftan við bókina eins og
til þess að sýna, að þetta sjeu
ekki prentvillur, heldur hrein-
nr og ósviknar vitleysur! Er leitt
til þess að vita, að góðri bók sje
spilt með slíku.
En hvað sem því líður þá er
bókin fyrir það jafn merkileg
og talsvert sjerstök í okkar bók-
mentum.
Magnús Jónsson.
staddra manna um það, hvor
tillagan væri almenningi nær
skapi. Þetta gerðu þeir sjera
Björn. Þorri manna vildi ekki
greiða atkvæði. Af þeim tólf sem
það gerðu, urðu átta með til-
lögu meirihlutans.
Þannig hafnaði þá líka al-
menningur þeirri tillögunni, sem
Björn segir að hafi verið „styttri
og gagnorðari“!
Tillagan, sem fundurinn sain-
þykti, fer kurteisum orðum um
kver sjera Helga Hálfdánarson-
ar, og telur það hafa ýmsa góða
kosti. Þó sjeu ekki ástæðulaus-
ar þær raddir, sem fundið hafi
að því. Það sje nokkuð langt. f
því sem barnabók sje of mikil
áhersla lögð á trúfræði og guð-
fræðilegar sundurliðanir o. s. frv.
Þess vegna leggur fundurinn það
til, að nýtt kver verði samið.
Þetta stingur mjög í stúf við
ummæli og tillögur sjera Björns.
Hann segir að kver þetta sje
„algerlega ónothæft öðrum en
góðum kristindómsfræðara“.
Hann segir að það flytji „dauða-
dæmd fræði“. Engar ástæður eru
færðar fyrir þessum fullyrðing-
um. Þær eru sleggjudómur. —
Höfuðgallinn á kristindómsbók-
um vorum er, að Björns dómi,
aldurinn. Helga kver er meira
en 40 ára, Klaveness 20 ára,
sálmabókin fertug. Þetta eru
sannanir hans fyrir ónothæfi
þeirra! Það er merkilegur rit-
dómur. Passíusálmarnir eru þá
ekki mikils virði, svo gamlir
sem þeir eru orðnir.
Efnismunur tillagnanna var
mikill, enda margt og mikið,
sem meiri og minni hluta fund-
armanna bar á milli. Jeg skal
til þess að sýna þetta tilfæra
hjer eina litla smágrein úr
tillögum þeirra sjera Björns.
Leturbreytingin er mín; greinin
svona;
„Síðast í bólc þessari sje prent-
nð einfþld og skýr trúarjátning
á breiðum kristilequm qrund-
vclli“.
Frá því frelsarinn sjálfur tal-
aði um það efni, og fram á þenn-
an dag, hafa allir byggingameist-
arar lagt aðaláhersluna á það,
að grundvöllurinn væri traustur,
að bygt væri á hjargi, en ekki á
sandi. Nú koma þeir sjera Björn
og f jelagar hans og leggja áhersl-
una á að hann sje breiður, og
og náttúrlega langur að sama
skapi. Þá iná á hann koma nógu
mörgum hreysum. Þá getur hver
og einn bygt þar sinn kofa og
kumbalda og verið sinn eiginn
byggingameistari um leið. Þetta
sýnist mjög frjálslega talað, og
máske eru refarnir til þess
skornir. En hvernig halda menn
að þessi „borg“ líti út, og hve
vistlegt mundi þar inni verða?
Þetta var einmitt það sem á
milli bar á Blönduós-fundin»m.
Um það snerust umræðurnar
aðallega. Minni hlutinn vildi
helst enga kverkenslu hafa,
engan ákveðinn kristindóm láta
innræta börnunum framar. —
Kennurum átti að vera í sjálfs
vald sett, hvernig þeir skildu
heilaga ritningu og skýrðu hana.
Það áttu, með öðrum orðum, að
vera jafnmargar trúarskoðanir
á boðstólum og margir væru
kennararnir. — Grundvöllurinn
svo breiður, að hver gæti bygt
sinn kofa. — Þetta fyrirkomu-
lag væri, ef ekki ókristilegt þá
að minsta kosti ókirkjulegt. Og
það væri ómögulegt og óhafandi.
Þarf eklci annað en minna menn
á að börnin hafa oft sinn kenn-
ara hvert ár.
Og hver á að búa til þessa
„einföldu og skýru trúarjátn-
ingu“ sem sjera Björn talar um.
Og hvar á að talca efnið í hana
úr því að biblían er, að hans
dómi: „Bók eins og Korvins
postilla, löngu týnd og tröllum
gefin“.
Biblían er trúarbók allra krist-
inna þjóða. Það er bókin sem
geymir kenningu og lífssögu
frelsarans. Samt leyfir prestur
sjer að fara um hana þessum
orðum. Að eins hugsunarsnauð-
ir og þroskalausir vantrúar-
gasprarar geta lesið það án
gremju og fyrirlitningar. Það
er ekki vegsauki fyrir þetta land,
í augum kristins heims, að slíkt
skuli koma úr penna eins af
þjónum íslenskrar kirkju.
Síðast í grein sinni snýr sjera
Björn máli sínu að biskupi
landsins. Sá kafli er allur skrif-
aður í þeim „tón“ að hann er
óboðlegur og ómaklegur. Ekki
að eins sem skyldurækinn og
röggsamur kirkjuhöfðingi, held-
ur og sem ágætur vísindamaður
og rithöfundur á dr. Jón Helga-
son heimtingu á því, að vera á-
varpaður kurteyslega, þó ekki
væri um undirmann hans að
ræða. — Sjera Björn er með
dylgjur um utanferðir biskups,
og að hann hlusti þar á margt
vel hugsað og viturlegt, og mæl-
ist til að hann geri okkur, sem
heima sitjum, „eitthvað af því
arðberandi". Sjera Björn veit
vel, að biskup hefir skrifað
fróðlegar greinar um ferðir sín-
ar erlendis, að hann hefir flutt
þar mörg erindi til þess að auka
þekkingu Norðurlanda á landi
voru og þjóð, og að hann yfir-
leitt leggur fram mikilsverða
krafta sína og starfsþol sitt, til
þess að vinna að veg og sóma
íslendinga. Hann veit líka, að
biskup hefir sent okkur prest-
um, hvað eftir annað, ókeypis,
útlend blöð og tímarit, sem í eru,
auk margvíslegs annars fróð-
leiks, erindi sem hann hefir
flutt þar. Beiðni .sjera Björns
er því ekki hægt að skoða öðru-
vísi en sem „útbrot'Y skrifað
móti betri vitund.
Seinast í grein sinni kemst
sjera Björn svo að orði: „Við
vitum eins vel og biskup hvar
skórinn kreppir að“. Þetta eru
ekki hógværleg ummæli. Hver
veit best hvar skórinn kreppir
að í kirkjunnar málum. Eru lík-
ur til að einstakir prestar viti
það betur en biskup landsins?
I trúarlífi þjóðarinnar eru al-
varleg tímamót. Efans, leitar-
innar, fálmsins tímar standa
yfir. Öll verðum vjer að vona
það, að hún komist ósködduð
yfir þá tíma. En ekki styður
grein sjera Björns að því, að
það megi verða.
Brciðabólstað i Vesturhópi 23. ág. 1926.
Ludvig Knudsen.
Norskir veiðimenn á Jan Mayen.
Um miðjan ágústmánuð fóru
þrír Norðmenn frá Álasundi til
Jan Mayen og ætla að vera þar
í vetur við veiðiskap. Eru það
aðallega pólarrefir og ísbirnir
sem veiðast þar á vetrum.
Launakjör
embættismanna.
Á jafn strjálbygðu landi og
hjer er má naumast búast við
því, að laun embættismanna sjeu
mjög há, eða svipuð og hjá öðr-
um þjóðum, en hitt er líka var-
hugavert þegar þau fara að
verða svo lág, að nýtustu menn
þjóðarinnar ekki vilja líta við
embættunum heldur leita sjer
annarar atvinnu, og verst er þó
þegar þau samanborin hvort við
annað,< eru svo ranglát að það
hlýtur að vekja gremju allra
rjettsýnna manna.
Þá er nú fyrst að nefna ráð-
herralaunin 12 þús. lcrónur og
engar aukatekjur, nema smá-
sporstlur til ferðalaga. Ráðherr-
arnir eru æðstu embættismenn
ríkisins og sem mest riður á að
sjeu reglulega duglegir og ráð-
vandir menn í öllu, þeir fá lika
mest laun allra embættismanno
— en þó eru laun þeirra svo lág
að ósæmilegt er, þegar litið er
til ýmsra annara starfsmanna,
sem hafa máske tvöföld þessi
laun eða þreföld t. d. banka-
stjóra með 20—30 þús. króna
laun eða meira, forstjóra vin-
verzlunarinnar með 18 þús. kr.
fyrir utan aukatekjur o. s. frv.
Það er rangt að launa ýmsa
starfsmenn ríkisins, þó í trún-
aðarstöðum sjeu, með hærri
launum en æðstu embættismenn
þess. Annaðhvort verður að
hækka laun ráðherranna eða
lækka laun margra starfsmanna
ríkisins.
Svo skulum við líta á launa-
kjör hinna föstu, gömlu
embættismanna: sýslumanna,
lækna og presta, sem þurfa
mjög svipaðan tíma til náms
10—12 ár.
Föst laun' þessara embættis-
manna, að meðaltali, með dýr-
tiðaruppbót munu vera nálægt.
þessu:
sýslumanna . . kr. 7500.00
lækna .........—. 6000.00
presta......... — 4000.00
Aukatekjur sýslumanna eru
litlar en þeir fá aftur skrif-
stofukostnað greiddan að með-
altali alt að 5000 kr.
Aukatekjur lækna mun vera
að meðaltali nálægt kr. 4000.00
en presta tæpar 500.00 kr.
Sýslumenn fá þá í laun og
rekstrarkostnað embættisins kr.
12500,00, læknar nálægt kr.
10000.00 og prestar kr. 4500.00.
Nú mun kostnaður sýslu-
manna vera langmestur við em-
bættisfærsluna, svo líklega verða
laun þeirra sjálfra ekki meiri en
sem svara kr. 8000.00 að meðal-
tali. Kostnaður lækna er nokkur
t. d. fyrning á meðulum, en þó
naumast meiri en svo, að hrein-
ar aukatekjur neini 3000 Icr.
Verða þá árslaun þeirra að með-
altali kr. 9000.00. Prestar verða
af launum sínum að kosta all-
ar embættisferðir sínar, ritföng
og annað er þarf til rekstrar
síns embættis svo meðaltal
launa þeirra að því frádregnú
mun naumast ná 4000 kr. Árs-
laun lækna verða þá ca. 9000.00
kr., sýslumanna kr. 8000.00 og
presta kr. 4000.00 að meðaltali.
Af þessum þremur embættis-
mannastjettum eru þá læknar
best launaðir, og þó var þeim
veitt þetta nafnfræga lækna-
brennivínsleyfi til enn frekari
uppbótar.
Annaðhvort eru prestsembætt-
in svo lítilsvirði fyrir þjóðina, aS
prestum er ekki einu sinni borg-
andi 4000 kr. laun, eða þeim er
gjört hróplega rangt til, sam-
anborið við lækna og sýslumenn,
svo rangt, að það liggur nærri að
kasta bletti á löggjafarþing þjóð-
arinnar. Reyndar er þetta nokk-
uð sök prestanna sjálfra, þeir
kveinka sjer við að'heimta hærri
laun er þeir vita, að sjeð er eftir
hverjum eyri sem til þeirra fer,
— af gömlum vana, — en
gleyma því að það sem þjóðin
fær fyrir lítið telur hún lítils-
virði fyrir sig, svo þessi gungu-
skapur presta verður aftur til
þess að kasta rýrð á embætti
þeirra og sjálfa þá.
Hugðnæmara væri nú þjóð-
inni máske að lækka laun lækna
og sýslumanna, en hækka laun
prestanna, en þegar litið er á
fjárlögin fyrir 1927 og þau bera
með sjer, að þjóðin getur eytt
300 þús. kr. i ýmsa bitlinga,
þarfa og óþarfa, og ætluð eru
217 þús. kr. í ýms gjöld, sem
enginn veit hvað er eða verða
muni, aðeins fengið stjórninni til
útbýtingar eftir þörfum, þá virð-
ist ekki bein þörf að fara að
klípa af launum þessara gömlu
embættismanna, heldur mætti
hækka laun prestanna, svo þeir
væru fullsæmdir af eða fengju
sem svarar þriðjaparti hærri
föst laun en þeir fá nú, og
mundu þeir þó fá Y3—y4 minni
árslaun en lælcnar og sýslumenn,
en það munu fæstir þeirra hafa
uppúr búskap sínuin nú á dög-
um, enda öðrum embættismönn-
um heldur ekki ineinað að búa.
Laun starfsmanna í stjórnar-
ráðinu fara heldur ekki upp úr
öllu valdi, væri ekki hyggilegra
og hagkvæniara fyrir þá, að
lengdur yrði vinnutími þeirra
um Vc,—y4 og mönnum fækkað
að sama skapi, en laun þeirra
sem áfram væru hækkuð sem því
svarar, ef ríkið getur ekki borg-
að þeim sæmileg laun, sem hægt
sje að lifa af.
Launakjör kennara, einkum
farkennarar barna í sveitum eru
mjög bágborin. Að vísu kosta
þeir litlu til náms og það er bara
veturinn, sem þeir kenna, en
það er þó hart fyrir þá, að fá
ekki einu sinni 100 kr. á mánuði
auk fæðis, er útgerðarmenn
borga hverjum óvöldum manni
150—200 kr. á mánuði auk fæð-
is fyrir vertíðina. Það væri
landinu sæmilegra að skifta sjer
ekkert af fræðslu barna þar sem
engir skólar eru, en launa kensl-
una þar svo ömurlega, heldur
láta hvern hrepp hugsa um sig
og börn sín.
Öll launalögin eru í megnasta
ósamræmi og hlýtur það fyr eða
síðar að leiða til böls fyrir þjóð-
ina, ef ekki er lagfært í tíma,
ranglætið hefur áldrei góðar af-
leiðingar. Alþingi ætti því að
taka þau til yfirvegunar í einni
heild og reyna að reisa skorður
við óhæfilegri ásælni lækna
þeirra, sem hafa óhæfilega mikl-
ar tekjur, en bæta laun þeirra
embættismanna, sem vanborgað
er, eða afnema þau embætti ef
þau eru óþörf og engra Iauna
verð.
Guðmundur Einarsson pr.