Vörður - 02.10.1926, Page 4

4
V Ö R Ð U R
A F GREIÐSLA VARÐAR
er futt á Hverfisgötu 21 (hús Jóns sál. Magnússonar
forsætisráðherra). Inngangur um norðaustur dyr.
Afgreiðslan er eftirleiðis opin kl. 10—12 f. h. alla daga.
Kaupendur blaðsins eru beðnir að tilkynna bústaðaskifti
N Y B Ó K
VETRARBRAUT eftir Ásgeir Magnússon,
alþýðlegt rit um nýjar uppgötvanir og kenningar
í stjörnufræði, fæst hjá bóksölum.
ívarsson var þá onnum kafinn
í kafbátahernaði á hendur mjer
og þessi verslun í Stykkishólmi
var ekki sem arðvænlegust, for-
stöðukonan var illa haldin af á-
standinu og gat lítið greitt.
Jeg var krafinn um greiðslu
mjög alvarlega og það sem ein-
kennilegra var, að þessi skuld
var færð á K. B. Þar með mynd-
aðist því ennþá meiri mismun-
ur á viðskiftareikningum K. B.
og þessa firma, Fleming & Co.
í Glasgow, sem varan var frá.
Það varð því að jafna þetta á
einhvern hátt, og það tók jeg að
mjer persónulega. Þannig varð
hann til þessi reikningsmismun-
ur og alt það voðalega, sem J.
J. vill koma af stað í minn garð.
Er leitt, að einmitt hans fjelag
og nánustu vinir hafa beinlínis
orðið orsök þessa.
Það hefur á einhvei'n hátt at-
vikast svo, að jeg hefi á síðari
tímum átt AÚðskifti við ýmsa
menn, sem hafa þekt J. J. og
þessir menn hafa tjáð mjer að
J. J. hafi sjerstaklega varað þá
við mjer, þessum voðalega
hrekkjalóm, og hafa látið undr-
nn sína í Ijósi við mig yfir þess-
um hamförum, — en svona er
nú Jónas. Hann var ekki ánægð-
ur með að flæma mig frá Kaup-
fjelagi Borgfirðinga; þegar hann
sá að jeg gat unnið fyrir mjer
og mínum með sjálfstæðri at-
vinnu, vildi hann endilega reyna
að ganga alveg af mjer dapð-
um, eða sVo að jeg ætti ekki við-
reisnar voix framar, og öll stafa
þessi læti J. J. af því að jeg vildi
ekki vera skósveinn hans með-
an jeg var kaupfjelagsstjóri í
Borgarnesi. Það er vorkunn þótt
rnenn í lengstu lög veigri sjer
við að ganga í berhögg við svona
mann, sem verður því ægilegri
sem meira er hlaðið undir hann,
alt þar til hann tryllist. Svo hef-
ur mjer og farið hingað til, en
lengur hefi jeg elcki getað þolað
dylgjur og sakargiftir J. J., jafn-
vel þótt jeg sjái fram á að hann
muni ærast að mjer fyrir að
bera hönd fyrir höfuð mjer.
Sig. B. Runólfsson.
Frambjóöendurnir
og
Spánarmálið.
í síðasta blaði Tímans er J. J.
að reyna að koma því inn hjá
kjósendunx að Jón i Ysta-Felli
sje meiri og einlægari lxannmað-
ur en Jónas læknir á Sauðár-
króki. Færir hann þar til, að Jón
hafi verið á móti undanþágunni
frá bannlögunum, sem veitt var
með Spánarsamningnum. Er svo
að heyra sem þetta álit Jóns sje
í fullu samræmi við skoðanir
Framsóknarflokksins á þessu
' máli. Þykir rjett að rifja þetta
mál upp nú að nýju, svo að kjós-
endur geti dæmt um, hvers virði
þessi meðmæli eru.
Eins og kunnugt er, kom
Spánarmálið fyrst til umræðu á
þinginu 1922 og var borið fram
af viðskiftamálanefndum beggja
deilda sameiginlega. Spánverjar
voru þá að endurskoða alla
tollalöggjöf sína og höfðu sagt
upp verslunarsamningum við
aðrar þjóðir. Samkvæmt nýju
tollalöggjöfinni voru settar tvær
gjaldskrár fyrir innfluttar toll-
vörur, önnur gagnvart þeim ríkj-
um, sem samning gerðu um i-
vilnanir á spönskum vörum, hin
gagnvart þeim sem engan samn-
ing gerðu. Fisktollurinn var
hækkaður samkvæmt fyrri
skránni úr 24 pesetum upp í 32
á hver 100 kílo, en samkvæmt
siðari skránni fjórfaldaðist hann
þ. a. s. varð 96 pesetar á hver 100
kílo. Gengið á peseta var þá kr.
1.15 og innflutxxingur á íslensk-
unx saltfiski um 17.000 smá-
lestir. Var því mismunurinn á
bestu og lökustu tollkjörum fyr-
ir oss eins og þá stóð á um 12%
miljónir króna.
Alt var gert sem í voru valdi
stóð til þess að fá Spánverja til
þess að falla frá þessum kröf-
um sínum. Meðal annars voru
þeir sendir til Spánar Einar H.
Kvaran fyrverandi stórtemplari
og Sveinn Björnsson, til móts
við fulltrúa vorn á Spáni Gunn-
ar Egilson. Dettur engum í hpg
að væna þá menn þess, að þeir
hafi legið á liði sínu. En alt kom
fyrir ekki. Spánverjar vildu
hvergi slaka til á aðalkröfum
sínum. Vjer vorum heldur ekki
þeir einu, sem áttu í höggi við
Spánverja um þessar mundir.
Norðmenn höfðu nákvæmlega
sömu söguna að segja og fór þar
á söinu leið og hjer. En hjer stóð
svo á að í hlut átti sá atvinnu-
vegur, sem langmest lagði af
mörkum til opinberra þarfa.
Þessum atvinnuvegi var beinlin-
is stefnt í opinn dauðann með
því að neita að semja við Spán-
verja.
Þetta gerðu þingmenn sjer
líka ljóst og greiddu allir at-
kvæði með undanþágunni án
nokkurs tillits til skoðana þeirra
í bannmálinu, að undanteknum
þingmanni jafnaðarmanna, Jóni
Balldvinssyni. Allir þingmenn
Framsóknarflokksins greiddu
atkvæði með undanþágunni, þar
á meðal Sigurður heitinn ráð-
herra, faðir Jóns í Ysta-Felli.
J. J. varpar ómaklega skugga
á flokksbræður sina með þvi, að
gefa í skyn að þeir sjeu svo á-
byrgðarlausir, að þeir hafi vilj-
að stofna aðalatvinnuvegi lands-
ins í voða á neyðartimum. Að-
eins einn þingmaður Framsókn-
arflokksins greiddi atkvæði á
móti Spánarsamningunum þegar
þeir voru samþyktir endanlega á
þinginu 1923. Það var Jónas
frá Hriflu. Þeir jafnaðarmenn-
irnir Jón Baldvinsson og Jónas
eru einu mennirnir, sem með at-
kvæði sinu hafa sýnt, hve lítils
þeir meta efnalega afkomu
þjóðarinnar, og jafnvel þeim
verður sagt það til afsökunar, að
atkvæði þeirra gerðu hvorki til
eða frá. Það er ekki góðgjarn-
legt af J. J. að láta í veðri vaka
að Jón frá Ysta-Felli hefði með
atkvæði sínu á Alþingi viljað
stuðla að því að aðalatvinnuveg-
ur vor legðist í rústir. Þegar lit-
ið er á ástandið eins og það er
nú, verða þessi „meðmæli“
hreint og beint að illgirnisleg-
ustu getsökum. Því hvar ætli við
stæðuin ef við þyrftum að greiða
10—12 miljónum meira í toll af
fiskinuin en við gerum nú.
Svarið verður á þá leið, að það
eru hin óttalegustu „ineðmæli“
með þingmannsefni, ef honum
væri talið það til ágætis, að hann
hefði með atkvæði sínu stuðlað
að því ástandi.
J. J. segir að Jón likist föður
sínum um skoðanir og áhuga-
mál. Ef svo er mundi hann al-
drei hafa greitt atkvæði móti
Spáníirsamningnum.
ÖIl lýsing J. J. á Jóni i Felli
minnir á hestaprangara sem er
að reyna að kóma út óreyndum
fola. Meðinæli hans vegna skoð-
ana frambjóðandans í Spánar-
málinu eru raunar því líkust, að
einhver teldi það sjerstakt ágæti
á hesti að hann bæði ysi og
prjónaði. Og þegar Jóni er sjer-
staklega hælt fyrir það, að hann
sje meiri bindindisfrömuður en
Jónas læknir, er það líkast sem
prangarinn væri að telja vænt-
anlegum kaupanda trú um, að
klárhcsiurinn, sem hann hefði
á boðstólum, væri vakrari en
skciöhcstur keppinautsins. Hvað
sem annars er um Jón i Felli að
segja verður það aldrei fært
honum til ágætis fram yfir and-
stæðing hans, að hann fari hon-
um fremur á kostum í bindindis-
málunum.
Eflaust er Jón i Felli svo mik-
ill smekkmaður og greindur, að
honum þykir lítill slægur í
hlægilegu oflofi og raupi. En
ýmislegt i lýsingum Jónasar er
af þvi tægi. T. d. er íurðulegur
reyfarablær á frásögunni af
fundi einum fj’rir norðan, þeg-
ar Jón á að hafa lagt tíu „kaup-
mannasinna" að velli i einni lotu.
Slík ummæli vekja bros allra,
sein þau sjá, nema mannsins,
sem fyrir þeim verður.
Sleikir Jónas
hnífinn?
Jónas frá Hriflu semur sig
mjög að háttum heldri manna
upp á síðkastið. í fyrra sumar
dvaldi hann í Noregi í sumar-
fríi sinu. Nii í sumar dvaldi
hann í Frakklandi. Við þessum
ferðalögum er ekki nema gott
eitt að segja. Þjóðin getur vel sjeð
af honum nokkurra vikna tírna
og flokksmenn hans gera sjer
vonir um, að algerð hvíld frá
erli og illindum stjórnmálanna,
muni hafa góð áhrif á skaps-
muni hans og hugarfar.
Jónas er nýkominn heim frá
Frakklandi og tekinn að rita í
Tímann. Ein greinin i siðasta
blaði er um íhald og sparnað og
undirrituð „bóndi“. Greinin tal-
ar meðal annars um híbýli í-
haldsmanna, „þar eru stórar
stofur, mörg svefnherbergi, raf-
magnsljós og mörg þægindi, sem
okkur vantar heima á sveitabæj-
unum, og einnig eru þarna gljá-
andi gólfdúkar, flossetur, glæst
glugga- og dyratjöld, hljóðfæri
málverk og gull- og silfurlitað-
ir munir, sem við varla þekkjum
nöfn á.“
Ætlunin með þessu skrifi er
víst sú, að koma því inn hjá
bændum, að engir nema Ihalds-
menn búi í góðum húsakynnum
við mikil þægindi. Jónas og fje-
lagar hans verði hinsvegar að
hafast við í jarðhúsum eða hæsta
lagi rakri kjallaraholu, blessaðir
öðlingarnir. Aumingja Jónas,
sem altaf sveitist blóðinu fyrir
bændurna verður að húka bein-
-
loppinn á gamla koffortinu sínu
í karbættum buxnagörmum,
með sultarband um kviðinn, ask-
inn í kjöltunni, sleikjandi hníf-
inn og þurkandi sjer um munn-
inn á handarbakinu. Laun
heimsins er vanþakklæti. Þetta
lier hann þá úr býtum fvrir alt
sitt óeigin^jarna og guðsþakka-
verða starf í þágu bændastjett-
arinnar. Þannig er bændunum
ætlað að hugsa þegar þeir lesa
hugvekjuna. Og eflaust fyllast
þeir áhyggjum um tímanlega vel-
ferð foringjans.
En ástvinirnir um borg og
bygð geta huggast látið. Parisar-
farinn er ekki svo mjög illa hald-
inn. Hann býr í einhverri bestu
íbúðinni i höfuðstaðnum, hefir
miðstöðvarhitun og rafmagns-
1 jós og á góða húsmuni. Kunnug-
ur maður hefir sagt, að þessi
lýsing í Tímanum á húsakynn-
um höfðingjanna væri ágæt lýs-
ing á íbúð Jónasar og taldi
ekki ósennilegt, að „bóndi“
hefði haft þp íbúð fyrir augum
þegar hann skrifaði greinina.
Hann sagðist samt ekki muna
hvort nokkurt hljóðfæri yæri
þar, en að öðru leyti væri lýs-
ingin hin nákvæmasfa. Böse
Menschen haben keine Lieder —
segja Þjóðverjar, svo þetta get-
ur alt til sanns vegar færst.
Kl.
Minningarit.
Landssimi íslands hefir gefið
út rit til minningar um 20 ára
starfsemi simans. Hafði lands-
símastjóri skipað 3ja manna
nefnd til þess að sjá um útgáfu
ritsins og áttu sæti í henni Gisli
J. Ólafsson simastjóri, Andrés
G. Þormar, aðalgjaldkeri Lands-
símans og Guðmundur J. Heið-
dal verkfr. Efni ritsins er:
Símamálið og símasamningur-
inn eldri, eftir Klemens Jónsson
fyrverandi ráðherra.
Símalagningarnar 1906 og síð-
ari símalagningar eftir O. For-
berg landssímastjóra.
Starfræksla landssímans eftir
Gisla J. Ólafsson, símstjóra.
Bæjarsími Reykjavíkur eftir
Guðmund J. Hliðdal verkfræð-
ing.
Saga loftskcytanna á íslandi
eftir Friðbjörn Aðalsteinsson
loftskeytastjóra.
Starfsfólk símans og fjelags-
skapur eftir Andrés G. Þormar,
aðalgjaldlcera.
Símasamningurinn ngi eftir
Magnús Gnðmundsson ráðherra.
Aldamót eftir Árna Pálsson
bókavörð.
Ritið er hið vandaðasta að öll-
uin frágangi og verður nánar
minst hjer í blaðinu síðar.
Sláturfjelag Suðurlands.
Það fyllir 20. starfsár sitt um
næstu áramót. Fjelag þetta hefir
verið mjög affarasælt. Það hefir
reist frystihús, haft með hönd-
um niðursuðu o. fl. auk hinn-
ar venjulegu starfsemi slátur-
húsa. Ágús í Birtingaholti hefir
verið formaður fjelagsins frá
byrjun og alla tið síðan.
Atvinnuleysi í Reykjavík.
Svonefnd atvinnuleysisnefnd
var kosin af bæjarstjórn.
Reykjavíkur, til þess að skrá-
setja atvinnulausa nienn. Hafa
40S menn tjáð sig atvinnulausa
en engin kona. Búist er þó við að
innan skannns muni tala þessi
aukast að mikluni mun, því
margir eru ókomnir heim til sin
og ýms útistörf takast af með
vetrinum. — Til samanburðar
má geta þess að atvinnulausir
menn voru rúmlega 600 þegar
mest var árið 1923.
Barnaskóli Reykjavíkur
byrjar störf sin þessa dagana.
Neinendum fjölgar með ári
hverju og fer nú tala þeirra að
komast upp í 2000 — ef til vill á
þessuin vetri. Húsrúm skólans
er altaf hið sama og þarf all-
mikla hagsýni af hálfu skóla-
stjóra til þess að ekkert rekist á
í öllum þeim deildafjölda, sem
nú hefir kenslu í einu og sama
húsi. Bæjarstjórn Reykjavikur
hefir tekið þann kost að safna
til hinnar nýju byggingar í stað
þess að byggja alt í skuld, eins
og verið hefir tíska hjer í landi.
Kartöflusýki
hefir gert allmikið vart við sig
a Suðurlandi í sumai', einkum þó
i Vík í Mýrdal. Þar hefir upp-
skera brugðist algerlega í sumum
görðum, einkum moldargörðum
og er hinum miklu votviðrum
kent um þetta. Ragnar Ásgeirs-
son telur ensku kartöflurnar
„Kerrs Pink“, sein nýfarin er að
flytjast hingað, ómóttækilega
fyrir sýki þessa.
Þingmálafundir í Dalasýslu.
Um síðustu helgi fóru þeir
vestur í Dali Jón Þorláksson,
forsætisráðherra, Sigurður Egg-
erz, bankastjóri og Tryggvi Þór-
hallson, ritstjóri og hafa verið
Jiar á nokkrum fundum nú í
vikunni.
Bráðapest.
Nú í vikunni var stór rekstur
sláturfjár á leið hingað austan
úr sýslurn. Kom þá upp bráða-
pest í hópnum og drápust 50
kindur af 2000.
Grænlandsveiðarnar.
Utgerðarmenn hafa tekið Jiað
mál til meðferðar og haldið um
það tvo fundi. ókunnugt er
hvaða tillögur þeir gera í málinu.
Prentsiniöjan Gutenberg.