Vörður - 09.10.1926, Qupperneq 1

0
Utgefandi
IV. ár.
Áburöarmáliö
og afsetningin.
Fyrir fáum vikum síðan birti
stjórn Búnaðarfjelags íslands
greinargerð um „áburðarmálið"
og frávikningu búnaðarmála-
stjóra. Hafði formaður Búnaðar-
fjelagsins samið greinargerðina
að mestu og var hún prentuð
Jjaiði i Tímanum og hjer í blað-
inu. Segir svo í inngangi grein-
argerðarinnar að Búnaðarfje-
lagsstjórnin muni ekki taka þátt
i frekari umræðum um málið,
heldur leggja gögn sin fyrir bún-
aðarþingið og landbúnaðar-
nefndir Alþingis.
Nú hefir sannleikspostulinn
frá Hriílu notað sjer fjarveru
ritstjórans og hafið umræður um
málið. Er hætt við að formaður
Búnaðarfjelagsins sem jáfn-
framt er ritstjóri Tímans, kunni
honum litlar þakkir fyrir til-
tækið. Grein þessi er með þeim
endemum að jónasareðlið nýtur
sín þar til fullnustu. Öllu snú-
ið öfugt, alt rangfært, hvergi
satt orð í allri greininni. Ekki
er tilætlunin með linuin þessum
að sundra öllum þeim snjáða vef
rógs og blekkinga. Aðallega verð-
ur lijer stuttlega minst á ásak-
anir greinarhpfundarins á með-
ferð landbúnaðarnefndár, á í-
haldsflokkinn og þann er þetta
ritar. v
Postulinn skrifar, að Jón Þor-
láksson og Magnús Guðmunds-
son hafi notað „hin ósjálfstæðu
verkfæri sin í landbúnaðar-
nefnd“ okkur Jón á Reynistað
til að óvirða Sigurð forseta sem
mest í þingskjali, en Framsókn-
armönnum hafi tekist að draga ;
nokkuð úr ákafa okkar.
Þegar áburðarmálið var til |
meðferðar í landbúnaðarnefnd
Neðri deildar, var kosin undir-
nefnd til þess að semja nefnd-
arálit og koma fram með tillög-
ur. í þessari undirnefnd áttu
sæti, Jón á Rcijnistað, sem kos-
inn var framsögumaður nefnd-
arinnar og Jörundur Brynjólfs-
son. Þeir höfðu gert uppkast að
nefndaráliti, sem þannig var
orðað að jeg' vildi ekki skrifa
undir það. Raunar var þar ekk-
ert annað tilfært en það, sem
bygðist á upplýsingum frá Bún-
aðarfjelagsstjórninni og fyrst og
fremst Trijggva Þórhallssyni.
Mjer fanst samt sem áður óvið-
kunnanlegt og óþarft að hafa
slík unnnæli í þingskjali og í
sama strenginn tók samþingis-
maður minn, Halldór Sicfáns-
son. Á þenna hátt tókst okkur
„að draga nokkuð úr ákafa“
þeirra, sem uppkastið gerðu að
nefndarálitinu. Hjer er satl og
rjett frá þessu atriði skýrt, og
.IeS get óhræddur skotið þessuin
ummæluin mínum til samnefnd-
armanna minna, sem lijer eiga
hlut að máli í fullri vissu þess,
að þeir muni staðfesta þau. Jeg'
skora á Jónas frá Hriflu að fá yf-
irlýsingu flokksmanna sinna,
Jörundar Brynjólfssonar og
Halldórs Stcfánssonar viðvíkj-
andi þessu atriði. Ef þeir bera
það, að jeg fari hjer með rangt
inál verð jeg að sætta mig við
að'vera nefndur það, sem Jónas
frá Hriflu hefir verið kallaður,
bæði í blöðum og á Alþingi.
Næst talar Jónas um kosningu
stjórnarnefndarmannsins í Bún-
aðarfjelagsstjprnina. Er þar alt
á sömu bókina lært. Fyrst segir
hann að Jón Þorláksson og Mag-
nús Guðmundsson hafi rekið
Valtý Stefánsson úr stjórn Bún-
aðarfjelagsins. Þetta eru helber
ósannindi.
Snenuna á þingi komu báðir
þingkjörnu fulltrúarnir, Tryggvi
Þórhallsson og Valtýr Stefáns-
son á fund landbúnaðarnefndar
og tilkyntu henni, að vegna
breytinga á lögum Búnaðarfje-
lagsins teldu þeir kjörtímabil
sitt útrunnið og vildu leggja um-
boð sitt í hendur landbúnaðar-
nefndar. Lá mál þetta svo niðri
alt þar til komið var að þingíok-
um. Þá kom kpsningin aftur á
dagskrá.
Eins og kunnugt er, eru þing-
kjörnu fulltrúarnir í stjórn Bún-
aðarfjelagsins kosnir af land-
búnaðarnefndum beggja deihla
sameiginlega. í landbúnaðar-
nefnd neðri deildar eiga fimm
menn sæti, en í efri deildar
nefndinni þrír. Þessir áttu sæti í
landbúnaðarnefnd neðri deild-
ar: Árni Jónsson, Hákon Kristó-
fcrsson og Jón Sigurðsson kosn-
ir af Ihaldsfloltknum og Halldór
Stefánsson og Jörundur Bryn-
jólfsson kosnir af Framsóknar-
flokknum. I efri deildar nefnd-
inni áttu sæti: Ágúst Helgason,
kosinn af Framsóknarflokknum,
Eggert Pálsson og G'unnar Úl-
afsson, kosnir af íhaldsflokkn-
um.
A1 þessum átta mönnum sem
fjalla áttu um kosninguna hafði
íhaldsflokkurinn þannig finnn
fulltrúa, en Framsóknarflokkur-
inn þrjá.
Postulinn skrifar: „Og í stað-
inn (þ. e. a. s. fyrir V. St.) setti
stjórnarfloklcurinn mann, sem
allir vissu að bar sjerstakan ó-
vildarhug til Sigurðar forseta“.
Þegar til kosninga kom, varð
það Ijóst, að ihaldsflokkurinn
var skiftur. Þrir íhaldsmenn, Á.
J„ E. P. og G. Ó. vildu endur-
kjósa Valtý Stefánsson. En tveir
vildu heldur Magnús Þorláksson
á Blikastöðum. íhaldsmennirnir
þrír sem nefndir voru, fóru fram
: Miðstjórn íhaldsflokksins.
Reykjavík ». okt. 11)2«.
á að höfð væri lilutfallskosning
eins og tíðkast hafði. Var gengið
tii atkvæða um það og tillagan
feld með 4 atkv. gegn 3. Einn
nefndannannanna H. St. greiddi
ekki atkvæði. Var síðan gengið
til skriflegrar kosningar. Á. J. og
E. P. viku þá af fundi, en þriðji
maðurinn, G. Ó., skilaði auðum
seðli. Síðan var Magnús á Blika-
stöðum kosinn í stjórnina með
finnn sainhlj. atkvæðum, Fram-
sóknarfulltrúanna þriggja og í-
haldsfulltrúanna tveggja.
Jónas fullyrðir, að Magnús
hafi verið kosinn í stjórnina til
þess að koma Sigurði búnaðar-
málastjóra frá. Ekkerl get jeg
um það sagt, hvað fyrir þeim
vakti, sem að kosningu hans
stóðu. En hafi svo verið þá getur
Jónas fyrst og fremst kent það
fulltrúum Framsóknarflokksins
í landbúnaðarnefndum. Þeir
stóðu þar allir sem einn maður.
Með þeim var kosningin hreint
flokksmál. Hinsvegar studdu aö-
eins tveir íhaldsmenn af fimm
kosningu þessa manns, sem
Jónas segir að allir hafi vitað,
að borið hafi „sjerstakan óvild-
arhug“ til búnaðarmálastjóra.
En hvað er um Tryggva Þór-
hallsson? Hann er kosinn af öll-
um sömu mönnum og Magnús á
Blikastöðum. Ef þessir menn
hafa viljað Sigurð feigan í stöð-
unni og kosið Magnús til þess að
koma frain vilja sínum, er þá
Hklegt að þeir hafi í sömu and-
ránni kosið Tr. Þ. í stjórnina til
þess að halda hlífiskildi yfir Sig-
urði? khiguin heilvita manni
dettur það í hug.
Tr. Þ. hafði búið þær ákærur á
hendur Sig., sem landbúnaðar-
nefnd bygði álit sitt á. Allar
þessar úkærur hefir Tr. Þ. end-
urtekið í greinargerð Búnaðar-
fjelagsstjórnarinnar. Ákærurnar
uin ofsókn á hendur búnaðar-
málastjóranum lenda þessvegna
fyrst og fremst á Tr. Þ.
Annað mál eu það, að Tr. Þ.
var í sumar orðið kunnugt um,
að málið mundi mælast illa fyr-
ir. Þá gerir hann tilraun til þess
að hlaupa frá afleiðingum gerða
sinna, með því að skjóta máli
sínu lil Búnaðarþings.
Með þessum undanbrögðum
bregst Tr. Þ. umboði, sein meiri-
hluti landbúnaðarnefnda Al-
þingis höfðu falið honum í stjórn
Búnaðarfjelagsins. Með jarð-
ræktarræktarlögunum var gert
ráð fyrir stórlega auknum fram-
lögum úr ríkissjóði til landbún-
aðarins. Vegna þessarar auknu
framlaga vildi Alþingi tryggja
sjer meiri áhrif í stjórn Búnað-
arfjelagsins. Þessvegna var það
ákveðið, að framvegis skyldu
tveir af stjórnendum fjelagsins
skipaðir samkvæmt, tillögum
landbúnaðarnefnda Álþingis.
Meðan lögin voru til meðferðar
í neðri deild var Búnaðarþing
haldið. Stóð þá í nokkru stappi
milli Búnaðarþingsins og land-
búnaðarnefndar um veitingavald
búnaðarmálastjórastöðunnar.
Búnaðarþingið vildi fá veitinga-
valdið í sinar hendur í stað þess
að jarðræktarlögin mæla svo fyr-
ir, að stjórn Búnaðarfjelagsins
veiti stöðuna. Þetta atriði var
ítarlega rætt á fundum Búnað-
arþingsins og var landbúnaðar-
nefndin kvödd til þeirra funda.
En nefndin slóð íost á því, að
slaka ekki til í þessu atriði. Varð
það loks að samkomulagi að á-
kvæði þetta skyldi standa ó-
breytt. Siðan hefir ekki verið
við því haggað. Með því að
skjóta máli sínu til búnaðar-
þings fer Tr. Þ. því í bág við vf-
irlýstan vilja umbjóðanda síns,
Alþingis, og afsalar þeim rjett-
indum sem Alþingi hefir áskil-
ið sjer til íhlutunar um málefni
Búnaðarfjelagsins.
Það er fáheyrt ódrengskapar-
bragð af Jónasi að nota sjer það,
að honum er trúað fyrir bíaðinu
í fjarveru ritstjórans til þess að
koma með ákærur sem honum
er vitanlegt um, að fyrst og
fremst hlutu að lenda á ritstjór-
anuni sjálfum. Menn bíða þess
með óþreyju að Tr. Þ. taki af-
stöðu til þessarar greinar Jón-
asar. Honum gefst óvenjulega
gott tækifæri til að sýna hver
manndómur er eftir með honum.
Á. J.
........
Stýfing.
Það er alkunna, að ritstjóri
Tímans, Tryggvi Þórhallsson,
bar á síðasta þingi injög fyrir
brjósti stýfing hinnar íslensku
krónu. Hann lýsti því þá yfir oft
og hátíðlega, að stýfingin væri
aðalmál þingsins og að alt ann-
að, sem fyrir þinginu lægi væri
hjegómamál i samanburði við
þetta meginmál. Honuin hepnað-
ist að fá með sjer allan Fram-
sóknarflokkinn í þessu máli, að
undanskildum tengdaföður sín-
uin, Klemens Jónssyni, og
Sveinn í Firði mun hafa verið
veikur í trúnni.
Skoðun sína í stýfingármálinu
kvaðst ritstjórinn einkum byggja
á áliti eiiendra þjóðmegunar-
fræðinga, fyrst og fremst Cassels
hins sænska. En hann varaðist
eins og heitan eld að geta um
álit þeirra manna, sem fást við
peningamálin í hinu raunveru-
lega lífi bankamannanna og
stjórnmálamannanna.
í Sviþjóð höfðu stjórnmála-
mennirnir og bankastjórarnir
að engu kenningar Cassels liín
stýfingu. Þeir viðurkendu ýmsar
atliuganir hans og færðu sjer í
nyt sumar aðvaranir hans, en
stýfingu vildu þeir alls ekki. Og
nú hefir Sviþjóð búið lengi við
gullgengi peninga sinna og hrós-
ar happi yfir að vera kominn yfir
þenna iirðuga en óhjákvæmi-
lega lijalla.
43. blaA.
Frá Danmörku er svipaða
sögu að segja að öðru leyti en
því, að það er ekki fyr en fyrir
örskömmum tima, að danska
krónan hefur náð gullgengi. Þar
í landi voru 3 stærstu stjórn-
•málaflokkarnir samhuga um
hækkun krónunnar í gullgengi.
Bændaflokkurinn danski, vinstri
mennirnir, sem mest svipar til
íhaldsflokksins lijer á landi,
stóð sainan um hækkunina, svo
að segja sem einn maður með
foringja sinn Niels Neergaard i
hroddi fylkingar.
1 Noreg'i hefir hugmyndinni
um stýfingu verið vísað á búg og
aðaláherslan lögð á að forðast
stórar sveiflur á genginu, sjer-
staklega niður á við. Er þetta
gert með það fyrir augum að
láta verðlag i landinu ná að laga
sig eftir hækkun þeirri á krón-
unui sem varð á síðastliðnu ári
og undirbúa þannig nýja hækk-
un.
Á Englandi er gullgildi pen-
inga komið á fyrir löngu. Hinn
geysimikli íhaldsflokkur þar tók
þá mikilsverðu ákvörðun á önd-
verðri stjórnartíð sinni, án veru-
legra andmæla af hálfu hinna
flokkanna. Þeir Baldwin, Cham-
berlain og Churchill litu svo á,
að hjá þessu yrði ekki komist
þrátt fyrir ýmsa örðugleika, sem
því mundu fylgja.
Á Frakklandi hafa nú flestir
stjórnmálaflokkar tekið hönd-
um saman og myndað stjórn
sjerstaklega með það fyrir aug-
um að hefja viðreisn franltans,
sem nú er svo fallinn, að nærri
lætur, að gullgildi hans sje 1/10
þess er var fyrir stfíð. Stýfing
hefir þar engan byr.
Svona líta stórþjóðirnar á
málið. En hjer úti á íslandi eru
s.tjórnvitringar tveir er nefnast
Tryggvi og Jónas, og þeir þykj-
ast þekkja allt þetta betur en
viðurkendustu stjórnmálamenn
álfunnar eins og Baldwin, Bri-
and, Poincaré, Chamberlain,
Churchill o. fl. o. fl. En hvort
mundi vera heppilegra, að trúa
þeim tveimur eða hinum heims-
kunnu stjórnmálamönnum? Um
það er varla að efast, að þeir
Jónas og Tryggvi verða að lúta
þar í lægra haldi, þrátt fyrir guð-
fræðisnám óg barnakenslubæk-
ur.
Einkennilegt er það, að þrátt
fyrir allar vfirlýsingar þeirra
Tímamanna um mikilvægi stýf-
ingarinnar, þá völdu þeir ákveð-
inn andstæðing stýfingar, Mag-
nús Kristjánsson, efstan á lands-
kjörslista sinn í sumar .Vissulega
er þetta talandi vottur um
stefnufestu og alvöru i stýfing-
armálinu. Þeir lýsa því yfir, að
stýfingin sje mesta velferðarmál-
ið, cn velja svo úr sinum hópi á-
kveðinn andstæðing þessa i-
myndaða velferðarmáls. Hvilík
samkvæmni!! Hvílík alvara!!
Það er ekki að furða þó að kjós-
endum landsins lítist miður vel