Vörður


Vörður - 09.10.1926, Síða 2

Vörður - 09.10.1926, Síða 2
2 V O R Ð U R á stjórnmálaflokkinn, sem berst með hnúum og hnefum fyrir því að koma að mönnum til þess að drepa aðaláhugamál sín. Og margir brostu í kainp í sumar þegar Magnús Iíristjánsson lagði af stað norður um land til þess, meðal annars, með andróðri gegn stýfingunni að afla sjer lcjörfylg- is, og Tr. Þórhallsson fer um svipað leyti sunnan um land til þess að afla sama M. Kr. kjör- fylgis meðal annars með því að gylla stýfinguna. Menn sáu fljótt hið hlægilega í þessu, en sann- leikurinn er ,að hefðu Tíma- menn haft til landskjörsfram- boðs hollvin stýfingar mundu þeir aldrei hafa komið honum að. En hvað er þá stýfing gjald- eyrisins? Hvað þýðir það, að lögbjóða að 100 seðil aurar skuli jafngilda t. d. 60 gull-aurum? Það þýðir gjaídþrot þess ríkis, sem um er að ræða. Með þessum einum hætti geta ríkin gefið sig upp sem gjaldlþrota. En til eru tvenns konar gjaldþrot, svik- samleg gjaldþrot og rjettmæt gjahlþrot. Rjettmæt gjaldþrot eru þau, er skuldunautur getur alls ekki fullnægt skuldbinding- um sínum. En órjettmæt þau gjaldþrot er skuldunautur með einhverju móti fær goldið þaí^er gjalda skal. Það skiftir ekki máli þótt skuldunautur eigi erf- itt með greislu þótt hann verði að sigrast á ýmsum erfiðleikum. Það er einmitt skylda hans. Ef þessi meginregla gilti ekki í heiminum væru öll viðskifti ó- inöguleg. Skuldunautur getur ekki koinið til lánardrottins og sagt: Jeg á erfitt með að borga, jeg vil fá eftirgjöf. Aftur á móti getur hann sagt ef satt er: Jeg get ekki borgað, þó að jeg væri allur af vilja gerður, þú verð- úr að gefa eftir af skuld þinni. Þessar eru meginreglur við- skiftalífsins og þessar reglur getur ekkert ríki virt að vettugi. Þá fyrst eru gjaldþrot heimil þegar ómögulegt er að fullnægja skuldbindingunum, fyr ekki. Allir vita hvað sagt mundi verða um þann mann, sem lent hefir í skuldum, getur borgað þær á nokkrum tíma, en gefst upp og heimtar eftirgjöf af því að hann þárf að leggja að sjer lil þess að borga. Og hver mundi þora að hafa viðskifti við hann á eftir? Svo er þetta um einstakling- ana, og hið sama gildir um þjóð- irnar. Stýfing getur því ekki komið til mála nema þegar engin önn- ur ráð eru fyrir hendi. En það er mjög langt frá að svo sje komið hjer á landi. Steinþór. A fyrsta vetrardag. Spurningin, sem bændur landsins eiga að svara fyrsta vetrardag, við landskjörið, er þessi: Eigum við að fylgja þeim Reykvíkingunum Tryggva og Jónasi, ritstjórum „Tímans“ út í stjórnmálasamvinnuna við jafnaðarmenn ? Eigum við að hlaða undir jafnaðarmenskuna, sem hefur það höfuðatriði á sinni stefnu- skrá, að „þjóðnýta“ öll fram- leiðslutæki, þ. e.: gjöra þau upp- tæk, taka þau með valdi af eig- endum þeirra? Þjóðnýting jarðanna í sveit- unum er nú komin til umiaeðu fyrir alvöru i aðalmálgagni jafnaðarinanna, Alþýðublaðinu. Blaðið ber ekkert á móti því, að flokkurinn stefni að „þjóðnýt- ingu“ jarðanna. Blaðið segir bara, að þessi þáttur þjóðnýting- arinnar skifti svo sem engu máli,. af því að svo sárafáir bændur eigi sjálfir jarðir sínar! Forvígismenn landbúnaðarins utan þings og innan, með núver- andi landsstjórn í broddi, hafa tekið höndum saman uin hið mikilvægasta verkefni, sem nú liggur fyrir þjóðinni, viðreisn landbúnaðarins. Þessir forvígis- menn byggja starf sitt fyrst og fremst á gruridvelli sjálfseignar og sjálfsábúðar. Þeir vilja að sem flestir bændur eigi eða eignist á- býli sín. Þeir vilja eftir fremstu getu þjóðfjelagsins, styðja og hvetja hvern einstakan bónda til þess að bæta sitt eigið býli, sjálf- um sjer, börnurn sínum og þjóð- fjelaginu til hagsbóta. Þegar þetta þýðingamesta nú- tiðarstarf þjóðarinnar er svo að segja nýbyrjað, brestur sain- heldnin. Valdavonirnar verða sterkari en áhuginn fyrir við- reisn landbúnaðarins hjá sjálf- um formanni Búnaðarfjelags Is- Iands, Tryggva Þórhallssyni. Hinn landfleygi rógur hans um Ræktunarsjóðinn var aðeins fyr- irboði stærri tíðinda. Ræktunar- sjóðurinn er fyrst og fremst handa sjálfseignarbænd- um landsins í niitíð og framtíð. Tilraunirnar til að vekja van- traust á þeirri lánsstofnun eru auðvitað alveg í anda jafnaðar- menskunnar, sem er beinlínis fjandsamleg allri sjálfseign. Stóru tíðindin fullgjörðust svo með samningum þeim, sem AI- þýðublaðið hefir skýrt frá, um samvinnu milli Framsóknar- flokksins og jafnaðarmanna við Iandskjörið. Jafnaðarmenn eiga að greiða lista Framsóknar at- kvæði, en í staðinn eiga þeir að fá góða áheyrn sinna mála hjá yfir á að fara. Ferðín gengur einkennilega vel — best að láta hestinn eiga sig sem mest. Þeg- ar upp er komið blasir við skrúð- grænt dalverpi. Glitrandi á bugð- ast eftir dalnum. Bæjirnir standa á víð og dreif og girt túnin um- hverfis. En nú breytist lands- lagið. Farið er um hraunbreiður með ægilegum hraundröngum til beggja handa, eða stríðar ár og stórgrýttar. Þá fá hestarnir tæki- færi til að sýna hvað þeir eru fót- vísir. Að kvöldi dags er lolts kornið á áfangastað og þá eru menn orðnir banhungraðir og taka vel til matar sins. Vera má, að fyrrum hafi hreinlæti á islenslcúm sveita- bæjum verið nokkuð ábótavant — en það er langt síðan þetta var. Nú er ekki kostur á hrein- legri umgengni né betri og vin- gjarnlegri móttökum en á slík- um stað. Á ferðainannaleiðum eru nú allsstaðar bæjir, sem veita gistingu og beina gegn lítilfjör- legri borgun. Rúmin eru góð, silungurinn Jjósrauður, hangi- kjötið og saltreyðin fyrirtak, að ógleymdu íslenska skyrinu í eft- irmat. Dætur bóndans ganga um beina, sjálfur sjer hann um hest- ana með húskörlum sínum. Morguninn eftir er gestum bor- ið kaffi með heimabökuðum kökum, og þegar haldið er af stað stendur heimilisfólkið og Framsóknarflokknum á Alþingi. Nánar er ekki frá loforðunum sagt. Samkvæmt stefnuskrá jafn- aðarmanna hljóta allar þeirra óskir að verða alveg andstæðar þeim tilraunum til viðreisnar landbúnaðinum, sem byggjast á sjálfseign og sjálfsábúð. Meiri hlutinn í miðstjórn Framsókn- arflökksins, með Tr. Þ. í broddi hefir metið vonina um eins at- kvæðis liðsauka í þinginu næstu 4 ár svo mikíls, að hann gerir samkomulag við andstæðinga sjálfseignarinnar í landinu og lofar þeim atkvæðum flokks- manna sinna á þingi. Valdavonir hafa oft áður leitt valdasjúka ménn á villigötur, en þó er þetta hingað til eins dæmi í olckar sögu. Auðvitað eru kjósendur Fram- sóknarflokksiiis í sveitum lands- ins algjörlega óblandnir af þessu hálfgerða leynimakki. Þeir hafa ekkert verið um það spurðir. Mesta áhugamál þeirra lang- flestra er viðreisn landbúnaðar- ins, eins og íhaldsmanna. Allur þorri þeirra mun standa á grundvelli sjálfseignar og sjálfs- ábúðar, eins og íhaldsmenn. Kjósendur Frsfl. í bændastjett verða nú að taka í taumana, og leiða forkólfa sína aftur á rjetta braut. Jón á Ysta-Felli má ekki ná kosningu með stuðningi jafn- aðarmanria, því að þá kemur til efnda á loforðunum til jafnaðar- manna. Falli hann, þá er samn- ingurinn þar með dauður, og þá fá forkólíar flokksins jafnframt áminningu, sem þeim er nauð- synleg, um að lofast ekki aftur þeim flokki, seni er andstæður sjálfum grundvellinuin undir viðreisn landbúnaðarins. Rjettlætiskrafan. Ákvæði stjórnarskrárinnar um það, að landskjör skuli fram fara eftir hlutfallskosninga-að- ferð, og að varamenn skuli kosnir jafnframt aðalmönnum, eru sett til þess að tryggja svo sem unt er, að hver floltkur fái við þessar kosningar þá tölu þingsæta, sem honum ber eftir atkvæðamagni, og haldi þeirri tölu til loka kjörtímabilsins. Eftir þessari grundvallarhugs- un á íhaldsflokkurinn rjettlætis- kröfu til þess þingsætis, sem kjósa á í við landskjörið 1. vetr- ardag. Fyrst vegna þess, að sæt- ið var frá upphafi skipað Ihalds- manni, og átti að vera það til loíca kjörtímabilsins, þ. e. til 1930. í öðru lagi vegna þess, að engin sú breyting hefir orðið á flokkaskipuninni síðan 1922, sem rjettlæti það, að íhalds- flokkurinn missi þetta sæti. Þetta sjest greinilega af at- kvæðatölunum, sem fram komu við landskjörið i vor. Ef 6 þing- sætum er skift milli flokkanna eftir reglunum um hlutfalls- kosningar, og eftir atkvæðatöl- unum frá í vor, verður útkom- an þessi: 1. sæti Íhaldsfl. 5501 atkv. 2. — Framsfl. .. 3481 — 3. — Alþfl. . ... 3164 — 1, — íhaldsfl. .. 2750V2— 5. — íhaklsfl. . . 1833%—- 6. — Framsfl. . . 1740y2— Ef landskjörnu þingmennirn- ir væru fleiri en 6, þá stæði næstur (í 7. sæti) annar maður á lista Alþýðufl. með 1582 atkv. Útreikningur þessi er gerður samkvæmt þeirri reglu láganna um hlutfallskosningar, • 2. sæti á listanum fær hálfa at- kvæðatölu listans, og þriðja sæt- ið þriðjung hennar. 'lsland sem ferðamannaiand. Effir Cai Schaffalit/.ky de Muckadell. F'erðamannastraumurinn nú í sumar hefir mest beinst til Frakklands. Lággengi frankans hefir valdið því, að löndum vorum (Dönum) hefir fundist þeir vera eins og Krösus sálugi konungur og nánustu ættingjar hans. En frankinn nær sjer sennilega á næstu misserum og þá beinist ferðamannastraumur- inn í aðrar áttir. Allir hlutir þurfa undirbún- ings við — sumarferðir ekki síð- ur en annað — svo það er varla of snemt, að mönnum sje þeg- ar á það bent, að eitt fyrirheitna land ferðamanna, ísland, er ekki nema 5 sólarhringa sjóleið frá Danmörku. Mikið hefir verið talað um náttúrufegurð fslands, snævi- þakta tinda, græn dalverpi, glitr- andi jökulbungur og dynjandi fossaföll. Slík náttúrufegurð er að vísu víðar í heiminum — þótt óvíða sje jafnmikilfengleg. En allsstaðar annarsstaðar er að- sóknin til óþæginda og leiðinda. Hvergi nema á íslandi eiga menn því að fagna að ferðast um land- ið með heila lest af reiðhestum og áburðarhestum. Slík ferðalög eru svo yndisleg, að enginn fær skilið, nema sá sem reynt hefir. Það er svolítið annað en venju- lega ferðalagið með eimlestun- um. — Allar ferðir um landið, sem nokkurs er um vert, eru farnar á hestbaki. íslensku hestarnir eru alls lofs maklegir. Þeir ganga dálitið álútir og ígrund- andi en jafnvel óvanur ferða- maður getur hæglega farið eina 50 km. á dag, þótt farið sje á hægu skeiði. Eftir fyrsta daginn finna menn til ofurlítilla eymsla, cn það fer strax af. Menn þurfa að hal'a sjeð slika lest til að skilja töfra ferðalifs- ins til hlítar. Hópur ferðamanna bíður ferðbúiun. Alt í kring eru r áburðarhestar til þess að flytja á farangurinn, í koffortum eða klifsöðlum. FýJgdarmennirnir eru að ljúka við að búa upp á hestana og hughreysta þann, sem kann að kvarta yfir því að Iiafa fengið slaanan reiðskjóta. Svo er lagt af stað eftir götu- slóðanuin, sein liggur frá bæn- um, sem gist var á. Ofurlítil þokuslæða er enn í dalbotninum, en fjallstindarnir sindra í sólar- ljómanum. Vegurinn liggur yfir heiði, ýmist inilli svartra hraun- gnípa, eða grænna þúfna. Rjúp- ur, lóur og spóar sitja á þúfna- kollunum og skima i allar áttir. 1 fjarska sjest fjallsskarðið, sem yeifar höndum í kveðjuskyni. Þannig er ferðast á sumrum, hvort heldur sem er að Mývatni, Geysi eða Ölfusá. Gneggið i hestunum, marrið í ferðakof- forturium, hrópin í fylgdarmönn- unum, þegar þeir kaila til lausu hestanna, útsýnið dýrðlega, notaleg þreytan eftir dagleiðina og loks kvöldmaturinn að leiðar lokum — alt þetta rennur sam- an í endurminningu ferða- mannsins sem einn af stórvið- burðum æfi lians. Menn munu segja, að slíkar ferðir sjeu dýrar. Það fer eftir því við hvað iniðað er. Ef ferðin væri undifbúin af einhverri af ferðaSkrifstofum vorum, ætti kastnaðurinn að vera kleifur. Hvað greiða menn ekki fyrir ferð til Svisslands eða Italíu, þótt þeir verði að hafast við í lokuðum eimlestarklefa helm- inginn af tímanum? Og hvað verða menn að greiða á gisti- húsunum, sem allsstaðar eru á vegi manns á þeirri leið? Is- landsferð verður tæplega dýrari — en þó svo væri, þá er sú ferð sá viðburður, að fáum ferða- mönnum gefst kostur á slíkum nú á dögurn. Viðkynningin við íslensku þjóðina gerir viðburð- inn enn áhrifameiri. Danir þekkja of litið til islensku þjóð- arinnar, og mundu hafa hana í miklu ineiri metum, ef þeir væri henni kunnugri. Auk þess gætum við — og það er ef til vill mest um vert — komist til betri skilnings á þessari þjócS með því að kynnast íslenskri náttúru, auðnunum miklu, strjálbýlinu og óblíðum æfilcjörum. Mundi þctta verða mikilsvarðandi fyr- ir samstarfið, sem altaf er að eflast og við eigum allir að leggjast á eitt um að efla. Einar Þorkelsson: Ferfætlingar. Reykjavík 1926. Þetta eru fimm sögur af hús- dýrum eftir Einar fyrv. skrif- stofustjóra Alþingis. I bókinni eru margar ágætar myndir eftir Rikarð listamann Jónsson. Ein- ungis ein af sögum þessum „Skjóna“ hefir áður birst á prenti; hinar hafa víst eigi kom- ið út fyr en nú. Bók þessi er ágætt verk, frá hverri hlið spm á hana er litið. I henni er með snilli sameinað tvennt: „sannreyndir og skáld- skapur“. Þar fylgist að bæði djúpsær skilningur sálfræðings- ins á fyrirbæri náttúrunnar í blíðu og stríðu. Fyrsta sagan segir frá gæða-

x

Vörður

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Vörður
https://timarit.is/publication/375

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.