Vörður


Vörður - 23.10.1926, Side 4

Vörður - 23.10.1926, Side 4
4 V Ö R Ð U R fræði, en tillögurnar gáfu ekki tifefnið. Af uraræðunum virtist mega ráða, að fleiri fundar- irienn væru fylgjandi hinni „yngri“ stefnu. Jeg man ekki eft- ir öðrum formælendum „gömlu“ stefnunnar en síra Ludvig, og ef til vill öðrum fundarmanni til. Síra Ludvig flaggar þó met nöfnum ýmsra góðra manna, er samþyktu tillögu hans, en um sum þeirra er mjer persónulega kunnugt, að þeir eru andstæð- ingar gamallar guðfræðistefnu, enda kom það fram í ræðum þeirra á fundinum. Tillaga sira Ludvigs var litlaus i þeim efn- um, og var það auðvitað hyggi- legt af síra Ludvig, að orða hana þannig, fyrst honum var svo hugleikið að fá með henni ineiri- hlutann. Það sem einkum aflaði til- lögu meirihlutans fylgis á fund- inum var það, að þar var gert ráð fyrir tveim kenslubókum í kristnum fræðum, kveri og biblíusögum eins og nú tíðkast, en í tillögu okkar Kristjáns er aðeins um eina hók að ræða, sem ætlast er til að geti komið i stað hinna beggja. Tillaga síra Ludvigs er því í tveim liðum. Fyrri liðurinn er um kverið, sem á að vera „í líku sniði') og kver Helga Hálf- dánarsonar að því er trúfræði og siðfræði snertir“. Um þetta man jeg' ekki eftir að neinar deilur yrðu á fundinum. þvi þó sira Ludvig ineð þessu orðalagi hafi ef til vill meint, að í nýja kverinu skyldi stranglega fýlgt dogmum kirkjunnar, þá skildu menn það ekki svo á fundinum. Geta fundarmenn borið um það. Síðar í tillögunni er Jíka beint ýriisum aðfinslum að Helga kveri: Of mikil áhersla lögð á guðfræðilegar skýringar og sundurliðanir, t. d. náðarverk heilags anda, þrefalt embætti frelsarans, náðarmeðulin o. fl. Efni sumra kafla t. d. 4. og 12. kafla likar höf. ekki vel, vill fá eitthvað annað í staðinn. Of lítil áhersla lögð á orð og athafn- ir frelsarans og ýmislegt tínt til, sem ein barnalærdómsbók þyrfti að hafa til að bera. Undir þetta gátu vitanlcga allir skrifað og kom þetta ekki bága við tillögu okkar Ivristjáns á Brúsastöðum. Þá er siðari hluti tillögunnar uin aðra kenslubók í biblíusög- um, þar sem „saman sje safnað fegurstu frásögnum biblíunnar og innan um þær ofið fögrum og göfgandi andlegum versum og sálmum. Áhersla lögð á að hún sje gerð aðlaðandi fyrir ungdóminn, t. d. með fögrum myndum“. Þessi síðari hluti er mjög skyldur tillögu okkar Kristjáns, sem talar aðeins um „eina kenslubók á fögru og einföldu ináli, þar sem sjeu úrvalskafl- ar úr ritningunni, einkum Nýja Testamentinu, úrvalser- indi úr krislilegum kveðskap, ásamt völdum sögum kristilegs efnis, helstu atriðum kristnisög- unnar og hest marina hennar. Þá á þar að vera trúarjátning og faðir vor, svo og biblíumynd- ir. Munurinn á tillögunum var ekki meiri en það, að mikið va: rætt um að sameina þær i eina, fella niður seinni hlutann af til- lögu meirihlutans, en setja til- lögu okkar Ivristjáns í staðinn. Þetta veit jeg að fundarmenn hljóta að muna. Sýnir það m. a., að þeim hefur ekki fundist efnismunur tillagnanna ýkja- mikill. Að ekki varð af þessu strandaði aðallega á því, að inn í tillögu meirihlutans hafði síra Ludvig skotið meinloku, sem okkur minnihliitairiönnum fanst við ekki geta verið þektir fyrir að samþykkja. Meinlokan var sú, að skipað yrði með lögum, að kver það, er síra Ludvig vill semja láta, sje það eina er nota megi til fermingarundirbúnings. Ivom það skýrt fram í umræð- unum hjá síra Ludvig, að til- gangurinn með því að löggilda aðeins þessa einu kenslubók var sá, að enga bók aðra yrði leyft að nota til fermingarundirbún- ings, en það verður nokkuð saina og að lögskipa aðeins eina og banna aðra. Út af þessari einokunar og einveldisstefnu sira Ludvigs urðu nokkrar hnippingar, og hennar vegna var það, sem jeg greiddi atkvæði móti tillögu hans. Þelta atriði vanst ekki tíirii til að ræða nógu rækilega og stóð það ekki nógu ljóst fyrir mönnum, hvað átt væri við. Að vísu var mjer það vel ljóst, að þetta ákvæði tiííögunnar inundi engin áhrif hafa á kirkjustjórn- ina eða byskup. En mjer fanst það heldur minkunn fyrir fund- inn, að íáta frá sjer fara tillögu með svo fávíslegum fleyg. Enn hefur ekki þröngsýninni gefist það valdsvið hjer á landi síðan lögtrygt var fullkomið trúar- og skoðanafrelsi, að hún hafi getað lögskipað vissar kenslu bækur 1 kristnuin fræðum, en bannað aðrar, enda væri það ekki í góðu sainræmi við að ferming er ekki lögskipuð. Og eflaust er prestum heimilt að ferma börn, enda þótt þeir noti enga aðra bók til undirbúnings en biblíuna. En eftir skoðun síra L.udvigs má það nú ekki lengur. Bækur þær sem notaðar hafa verið fram að þessu eru aðains Yógleijfðar. Við minnihlutá menn lýstum því yfir, að við hefðum ekkert á móti að kver eins og síra Lud- vig talar um, yrði samið og lög- leyft,, en samhliða hinum eldri kvérum Við vildum ekki ein- skorða við þá hók. Við vilduiu að menn hefðu þar frjálsar hendur og við lögðum áherslu á, að þeir sein kysu að vera lausir við kverkensluna, gætu átt kost á því og látið ferma börn sín eigi að síður. Þess vegna vildum við að bók eins tillaga okkar ræðir um yrði lögleijfð til fermíngar þeim, jafnhliða hin- um öðrumriögleyfðu kenslubók- um. Skoðun okkar var og er sú, að heppilegt sje að menn hafi um fleiri en eina bók að velja, því ekki ber að dyljast þess, að skoðanirnar eru skiftar í trúar- efnum, sem öðrum málum, þó síra Ludvig vildi ef til vill helst, að allir væru á einu og sama spyrðubandi. Það er hugarstefna miðalda- guðfræðinga, sein gægist fram i tillögu síra Ludvigs, að allir þeir, sem ekki játa í öllum atr- iðuin hina lögvernduðu trú rík- iskirkjunnar og játningarrit- anna sjeu villutrúarinenn og vargar i vjeum, sem engan rjett eigi á sjer innan kirkjunnar. Nauðugum viljugum vill hann láta þröngva þeim inn í hinn þrönga og loftlága kirkjukumb- alda bókstafsins og kennisetn- inganna. Frh. Björn Stefánsson. Meðal annara orða —. íslensk siðferðisvitund. í ritdómi um Nýja sáttmála í l. hefti tímaritsins Vöku minn- ist Ölafur Lárusson prófessor á „illgresið í stjórnmálaakrinum“ hér á landi, og kveður m. a. svo að orði, að það þyki „jafnvel vænlegást til gróðrar að tala til lægstu tilfinninga manna, að ala upp hatur og tortryggni með ósannindum og hræsni“. Kveð- ur hann suma stjórnmálamenn vora hafa unnið sér til fullrar ó- helgi, en bætir því við, að þó sé góðs viti, „hve ákveðið og al- ment menn hneijxlast hér á hneyxlunum“. (Auðkent hjer). Það væri mikið fagnaðarefni, ef treysta mætti þessum dómi Ól. L. En margir virðast veikari en hann í trúnni á það, að sið- ferðisvitund þjóðarinnar sé svo óspilt, glögg og vakandi, sem hann gerir ráð fyrir. Því hvort myndi þá viðurkendum flokks- foringjum haldast það uppi, að gera það að aðaliðju sinni árum saman, að bera augljósar blekk- ingar og beiriar lygar á borð'fýr- ir þjóðina? Árni Pálsson bókavörður rit- ar snjalla grein í sama hefti Vöku, og nefnir hana Þingrseð- ið á glapstigum. Hann segir m. a.: „En hitt er sannast að segja, að mér er óskiljanlegt, hver á að umbæta hina pólitísku bardaga- aðferð hér á landi, ef þjóðin ger- ir það ekki sjálf. Enginb laga- bókstafur getur gert það, þar verður siðferðisleg gremja þjóð- arinnar að köma til skjalanna. Nú er svo komið um sumá, sem teljast þjóðleiðlogar, að einskis er örvænt úm þá. Það virðist al- veg undir hendingu komið, hvort þeir fara með satt mál eða log- ið, þeir rangfæra orð og gerðir andstæðinga, ranghverfa mála- vöxtuin og ljúga jafrivel heilsu- leysi á inenn, ef svo býður við að horfa. Nú þykir það undrum sæta uin þvert og endilangt ís- land, ef einhver gerist til þess að | segja sannleikann hlífðarlaust, hver sem í hlut á, en lygar og rógburður óhlutvandra manna eru daglegt brauð, sém mjög mörgum virðist falla vel og telja hina hestu næringu. (Auðkent hér). Þetta maitti sanna með grevpilega mörgum dæmum úr stjórnmáJasögu hinna siðari ára, en þess er ekki kostur hér að þessu sinni. En ef svo verður stefnt lengi, þá er ekki gott að segja, hvar vér lendum um sið- ir“. Á. P. heldur þvi fram, að sið- ferðilegur sljófleiki ahnennings, kjósendanna, sé í fylsta máta samsekur þeim mönnum, sem ó- drengilegast hafast að i íslenskri stjórriinálabaráttu: „Það sætir furðu og mun lengi verða í minnum haft“, segir hann, „hvað íslenskir kjósendur hafa látið suma leiðtoga hjóða sér á þessum síðustu tímum. Engin lygi virðist geta verið svo heimskuleg eða hroðaleg, að ekki fáist einhver meiri eða minni hluti kjósenda til þess að gefa hénni líf með því að trúa henni . . . . Ef kjósendur hefðu sýnt hæði i orði og gcrð, að þeim stæði ekki á sama, hvað borið væri á borð fgrir þá, þá mundi margur forliertur stjórnmála- Iggari hafa haft betri gát á tungu sinni og penna“. (Auð- kent hér). Hér skal að þessu sinni eng- inn dómur á það lagður, hvort bjartsýni ól. L. eða bölsýni Á. P. eigi sterkari stoð í veruleik- anum. En hitt er svo bert sem mest má verða, að surnir þeirra manna, sem nú sækjast kapp- samlegast eftir völdum í þessu landi, eru í hjarta sínu eindreg- ið samiriála Á. P. um, að „mjög mörgúm“ falli vel að nærast á lygum og rógburði. Þessir menn eru allreyndir stjórnmálamenn. Maður skyldi ætla að bardagaáðferð þeirra væri mótuð af talsverðri þekk- ingu á íslenskri þjóð og nokk- urri fyrirhyggju. Maður skyldi halda, að þeir vissu hvað þeir gera, þégar þeir Ijúga og níða. Hinn ágæti prófessor hefir ef til vilí ekki atliugað það, að það stappar nærri fullri móðgun við þessa leiðtoga, að halda því fram, að menn hneyxlist hér ákveðið og álmennt á hneyxlun- um. Hann frýr þessum leiðtogum vits. Hann sakar þá um að vaða í villu og svima um skapgerð þjóðar vorrar. Hann segir, að iðja þeirra beri ekki tilætlaðan árangur — að þeir kunni ekki að berjast til vakla á íslandi. En hvort sem Ól. L. hefir rétt fyrir sér eða ekki — vel sér hon- um fyrir bjartsýni hans á heil- brigði íslenskrar lundar! Til þess að geta haldið það út, að lifa í þessu landi á vorum dög- um, þurfum vcr á sem mestu af jiessu bjartsýni að halda. Vaka 1. hefti af nýja tímaritinu „Vöku“ kom lit á þriðjudagiriri. Agúst Bjarnason skrifar þar um „Sjálfstæði íslands“, Ölafur Lár- usson um „Lög og landslýð" og um „Nýja sáttmála", Sigurður Nordal um „Rafstöðvar á sveita- bæju'r", um „Samlagning" (þ. e. um hina nýju stefnu, sem gætir bæði í sltólamálum og öðrum, að „mæla“ hæfileika inanna) og um „Hundrað hugvekjur til kvÖld- Ieslra“, eftir íslenska kenni- menn. ÁsgeÍr Ásgeirsson skrif- ar um „Gengi“. Guðmundur Finnbogason birtir ritgerð sem hann kállar: „Helgar tilgangur- inn tækin?“, Árni Pálsson aðra sem nelnist: „Þingræðið á glap- stigum“. Davið Stefánsson birtir kvæði um Hallfreð vandræða- skáld. Guðm. G. Bárðarson ritar um hið mikla rit Bjarna Sæ- mundssonar um „Fiskana“. Nýjar bækur. Fjórða og síðasta bindi hins mikla verks Páls E. Ólasonar prófessors, Menn og méntir siðaskiftaaldarinnar á íslandi, er komið út. Er það um rithöfunda þeirra tíma, og meginkaflarnir urii Arngrím lærða og Guðbrand biskup. -— Jafnaðarmsffinafélag íslands hefir gefið út Rök jafn- aðarstefnunnar eftir Fred Hcnd- erson. —- Árni Árnason lælcnir i Dölum hefir gefið út lítið kver sem nefnist Fjórtán dagar hjá afa. Flytur það hreinlætis- og; hollustureglur handa börnum, i mjög aðgengilegum og laðandi búningi. — Þá er og komin út hin fyrsta islenska leynilög- reglusaga, Húsið við Norðurá eftir Einar skálaglam, sérpvent- un úr Alþýðublaðinu. Dánarfregn. Egill Jacobsen kaupmaður andaðist hjer í bæ á fimtudag. Var fráfall hans riijög sviplcgt. Meiddist hann á höfði við lik- ainsæfingar og mun blæðing í heilann hafa orðið honum að bana. Hann var danskur að ætt. en kom hingað til lands 1902, 22 ára að aldri. Vann hann vin- sæll maður og duglegur og ev að honum mikil eftirsjá. Frá Vestmannaeyjum er simað: Byrjað er á lagn- ingu vegar úr kaupstaðnum suð- ur í Stórhöfða. Ríkissjóður leggur 15,000 krónur til vega- lagningarinnar þetta ár. — Kola- legsið horfir lil vandræða fyrir bæjarbúa. Eina vonin, að Reykjavik eða hiriir kaupstað- irnir geti miðlað Vestmannaeyj- um kolum. — Heilsufar er gott í Eyjum. Frá Seyðisfirði er símað 14 þ. m.: Jón Krist- jánsson frá Skálanesi andaðist í nótt. — Vcðrátta er vetrarleg. Hefir snjóað hér síðan um helgi. — Síldarvart hefir verið hér þar til um hélgina síðustu, en ekki á suðurfjörðunum. —- Þorskvciði er nokkur á Austfjörðum, þeg- ar gæftir eru. — Slátrun er iokið að mestu. Mun mega teljast i meðállagi eða svipað og í fyrra. Frá fsal'irði er símað l(i. þ. m.: Þingmaður Norður-lsfirðinga hélt þjóðmála- fund í Bolungarvík í fyrradag. Gerðu fundarmenn eindregið góðan róm að máli hans. Á fund- inúin voru samþykt mótmæli gegn útgerðarleyfi Færeyinga til ítala. Taugaveiki er enn komin upp hér á Isafirði og hafa tveir veikst nýlega og grunur liggur á um að fleiri hafi veikst. — Smokkvciði er talsverð i Djúpinu og þorskafli ágætur þegar gefur á sjó. — Iíjötverð er hér kr. 1.10 kg. til 1.20 kg. —- Unglingaskólinn á ísafirði var settur í gær, og eru báðar deild- ir fullskipaðar og aðsókn meiri að skólanum en hægt er að sinna. Landsmálafundir. allmargir hafa verið haldnir , hjer í bæ og i nærsveitum undan- I farið. Austur yfir fjall hafa m. a. farið af hálfu íhaldsmanna ráðherrarnir báðir, Einar Arn- | órsson próf.ssor Árni Jónsson frá Miila alþm. og Magnús Jóns- son alþm. Anðkent af mjer. B. St. Prentsmiðjan Gutenberg.

x

Vörður

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Vörður
https://timarit.is/publication/375

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.