Vörður - 30.10.1926, Side 3

V Ö R Ð U R
3
ur k’igkúrulegur að framan,
vegna þess að hann hafði nú
enga Ioftskeytastöng á fram-
toppi; hana hristi hann af sjer
í ofviðrinu mikla i desember i
fyrra, á leið frá ,,Hala“ til Vest-
fjarða, en fer nú allra sinna
ferða án hennar, sendir jafnvel
frá sjer loftskeyti eins vel og
áður.
Dóttir mín skildi nú við okk-
ur, en við „krusuðum" ýnisar
krókateiðir, þurar þó milli stórra
og smárra stöðupolla, út á skip.
-— Ragnar hafði þegar flutt
pjönkur minar um borð og hver
maður, „við sinn keip“. Var því
ekki heðið hoðanna, heldur
gengið rakleiðis upp i ,,brú“
(stýrishús), eg til þess að koma
dóti minu fyrir, en skipstjóri
lil þess aö gefa þessar fáu skip-
anir, sem með þurfti til þess að
losa skipið úr tengslum og stýra
þvi út í höfnina, í kringum hinn
nýja farartámla, garðinn mikla,
og nú var hann ekki i'vafa um,
hver endinn átti að fara á und-
an, því að hann hafði verið á
sjótrjánum, en ekki í sveita-
vinnu undanfarna mánuði.
Þegar komið var fvrir Akur-
eyjarrifið tókum við stefnu á
Bollasvið, því að þar átti að
„bera niður" og sjá hvað þar
væri fyrir. Fengum við snarp-
an NA-vind, með 5° hita, vestur á
Sviðið ()g vorum komnir þangað
kl. 9y2. Var kastað undir eins,
og varpan dregin tvisvar, fram
til miðnættis, en aflinn var frem-
ur lítill, poki i fyrra skiftið og
slöttungur í síðara skiftið.
Þriðjungurinn var þorskur, hitt
mést smáýsa og kurlýsa( tvæ-
vetur, þriggja og fjögurra vetra)
og svo nokkuð al' stórum stein-
iiít. í þorskinum var veturgam-
alt og tvæveturt sandsíli, sem aft-
ur var troðið af rauðátu.
um útvarpið og blöðin, um eftir-
launamál hlaðamanna, sjerment-
un blaðamanna o. fl. Hið merk-
asta mál sem »ætt var, var af-
staða blaðanna lil norrænnar
samvinnu, hvernig þau best gætu
unnið að efling hennar.
Fyr á tímum var jafnan fjand-
skapur með Norðurlandaþjóð-
ununi og oft hafa þær borist á
banaspjótum. Fjarri fer þvi að
vinátta þeirra sje enn orðin svo
traust, sem skyldleiki og sameig-
inlegir hagsmunir gefa von um,
að orðið . geti. Forvígismenn
þeirra hafa því á síðustu öld
Jieitt sjer fyrir því að efla
kynning þjóðanna og eyða fornri
óvild. Verður ekki annað sagt,
en að það stárf hafi borið rikan
ávöxt, þó að þeim enn liætti við
að óvirða hvor aðra, hvenær
sem eitthvað ber á milli, og má
i því sambandi vitna í ýms sær-
andi ummæli, sem fallið hafa út
af deilu Norðmanna og Dana um
íinenland.
Augljóst er að blöðin geta átt
sterkan þátt í því að sætta þjóðir
eða egna þær saman, og er því
norræn samvinna sjálfkjörið höf-
uðmál á dagslu'á norræns blaða-
mannaþings. Svíinn Harald
Sohhnan hóf umræður um þessi
mál og varpaði fram þeirri
-spúrningu, hvernig hlöðin fehgju
hest styrkt samvinnu og vináttu-
bönd með Norðurlandaþjóðun-
nnum. Talaði hann rólega og
skipulega, en varaðist að koma
Skipstjóra líkaði ekki aflinn,
enda þótt honum þætti ýsu-
mergðin óvenjumikil og var
kærkomin til soðs á skipinu, og
var þvi haldið af stað aftur og
suðut' fyl'ir land. Sofnaði jeg út
at' Garðskaga og vissi hvorki í
þennan heiin nje annan, fyrri en
jeg vaknaði kl. 5 uin morguninn
austarlega í Grindavíkursjó, á
vanalegri skipaleið austur fyrir
Jand. Var ekki sumarlegt að líta
til landsins, því að öll fjöll voru
hvít af hinum nýfallna snjó.
Fengum við snarpan NA. vind í
Eyrarbakkabugnum, en um há-
degi fórum við framhjá Vést-
mannaeyjujn. Þar var logn — í
skjólinu af Eyjafjallajökli og
svo var það austur með, austur
undir Mýrdalinn, og sló jafnvel
fyrir hafgolu, en auðsjáanlega
hvass NA-vindur fram af fjöll-
únum; virtist svo sent hafræn-
an væri afturkast vegna loft-
þynningar framan undir fjalla-
brúnunum. Snjórinn var farinn
að mestu úr fjöllutn hjer og eins
ú*' Eyjum.
Strjálingur var af enskum og
þýskum togurum út af Eyja-
l'jöllum og 25, flestir þýskir, út
af Vík, úr því var latt eða ekkert
af togurum. Um fimm-leytið vor-
um við út af Kötlutanga, sand-
oddanunt, sem Kötlugosið skol-
aði frarn 1918, og er í svipinn
syðsti oddi landsins, þar sem
hann nær 2 krn. lengra suður en
Dyrhólaey. Af fuglum var dálít-
ið slangur austur með söndun-
um, helst svartfugl, súla og
skútnur. Sigldum við svona allan
daginn og næstu nótt, og vorum
kl. 8 að morgni hins 13. í miðri
Lónsvík.
Frh.
að viðkvæinum atriðum í skift-
um þjóðanna. Hið markverðasta
nýmæli, sent hann ósltaði að
rætt yrði, var sú tillaga, að öll
höfuðblöð á Norðurlöndum
skyldi mánaðlega flytja yfirlits-
greinar um helstu viðburði, sem
gerðust með hinum þjóðum,
merkustu mál og lireyfingar, sem
þar værti á dagskrá -— og að
þessar greinar skyldu birtast á
tungu þeirrar þjóðar, sem um
væri að ræða. Á þennan hátt
myndu t. d. Danir smám saman
venjast því að lesa í mánuði
hverjum nokkrar greinar á
sænsku, og Svíar á dönsku. Og
þegar öllum almenningi væri
orðið það ljóst, með hve litilli
fyrirhöfn þcir gætu lesið mál
hinna Norðurlandaþjóðanna, þá
myndi hann smánt satnan l'ara
að lesa blöð og bókmentir þeirra,
en þetta myndi stórum efla
kynni þjóðanna og vináttú
þeirra. \7ar þessari tillögu tekið
ágætlega af flestum ræðumönn-
um, og kvað t. d. Fröisland, höf-
uðritstjóri Aftcnposten í Osló sig
i'úsan á að birta í blaði sijiu,
greinar á hinum norrænu tungr
unum, er flytti eitthvað mark-
vert al' frændþjóðum Norð-
manna.
Þegar Sohlman hafði lokið
ræðu sinni, kvaddi sjer hljóðs
einn af kunnustu blaðamönnum
Norðmanna, Nils Vogt og fiutti
harða og berorða ádeilu á til-
raunir einstakra blaða í Noregi
Á tæpu vaöi.
Svar til sjera L. Knudsens.
III.
Sr. L. hneyxlast mjög á því,
að i tillögu okkar minni hluta
manna, er óskað eftir að i vænt-
anlegri nýrri kenslubók í kristn-
um fræðum verði prentuð „ein-
föld og skýr trúarjátning á
breiðum grundvelli“. Gefur
hann það í skyn, að þetta hafi
verið það sem greindi tillögurn-
ar efnislega og um það hafi ver-
ið barist á fundindum. Þarna
hlýtur sr. Ludvig að halla rjettu
máli, því í tillögunni, sem borin
var upp á fundinum stóð aðeins:
einföld og skýr trúarjátning, en |
orðin „á hreiðum lcristilegum
grundvelli“, stóðu í uppkasti
mínu til tillögunnar og af því
mér fanst þau ekki mega miss-
ast tók eg þau aftur upp með-
sainþykki hins tiílögumannsins,
Kristjáns á Brúastöðum, en m jer
hafði láðst að gera athugasemd
um þetta í grein minni í „Tím-
anum“. Ef efnismunur tillagn-
anna hefir aðallega legið í þess-
um orðum, þá gat ekki verið um
hann barist á fundinum. Ákæra
sr. L. um að jeg hafi skýrt
rangt l'rá Blönduósfundinum, fer
því að verða á litlum rökum
bygð. Eg hef nú skýrt frá efni
beggja tillagnanna og getur þvi
hver sem vili dæmt um, hvor
okkar sr. L. fer með réttara mál.
Jeg gat þess í grein minni, að
mikill skoðanamunur hefði
komið fram á fundinum, en að
hann hefði ekki komið fram i
tillögunum, og það stendur enn
óhrakið. Atkvæðagreiðslan um
tillögurnar sannaði ekkert um,
live margii' væru skoðanabræður
sr. Lúðvígs á fundinum og við
tillögumenn minnihlutans ljet-
og Danmörku, til þess að ala á
tortrygni og óvild milli þjóðanna
i báðum lönduni:
„Samuel Johnson sagði einu
sinni, að siðasta úrræði þorpara
væri að gerast eldheitur ættjarð-
arvinur“, sagði V.ogt. „Þessi orð
hafa rcynst sönn á ýmsum tím-
um og með ýmsum þjóðum. Þó
að þau eigi siðúr við á Norður-
löndum cn vlða annarsstaðar, þá
er samt of mikið i norrænum
blöðum af eitruðum títuprjóns-
stungum til nábúanna, af rang-
færslum, ýkjum og óheiðarleg-
um frásögnum uin það sem sagt
er, hugsað og gert með frænd-
þjóðunum. Svo jeg nefni dærni,
þá hefir nokkrum dönskum og
norskum blöðum tekist að vekja
skaðvænlegan kala milli þjóð-
anna.
Er það ekki furðulegt og ó-
eðlilegt, að það sem manna á
meðal er talið ósæmilegur tónn
og ilt uppeldi, þykir prýðilega
þjóðlegur andi i hlaðadeilum!
Menn taka stórt til orða og vilja
svi) lieita ættjarðarvinir!
Jeg játa það, að jeg' hefi
nokkra ótrú á þeim inönnum,
sem alt af hafa nafn ættjarðar-
innar á vörunum og jafnan
ganga opinberleg í þjóðbúningi.
Ættjarðarást er jafnsjálfsögð
eins og ástin á föður og móður.
Það er engin þörf á að flagga
sinkt og heilagt með þeirri til-
finningu. Meðan stríðið milcla
var háð, voru það þeir, sem
um okkur í ljettu rúmi liggja,
hvor tillagan fengi fleiri atkvæði.
Aðaltilgangi okkar var náð hvor
þeirra sem varð ofan á, því mein-
loltan í löngu tillögunni vissum
við að mundi aldrei komast
lengra enda gerðum við enga til-
raun til að „nappa“ tillögu okk-
ar atkvæði.
IV.
Jeg' vik nú að orðunum „á
breiðum kristilegum grundvelli".
Útaf þeim orðum spinnur sr. L.
lángan lopa í grein sinni, og er
því rjett að athuga þau nokkru
nánar, þar sein þau snerta mest
það, sem okkur greinir á um.
Hann segir að frelsarinn sjálfur
og' allir byggingameistarar legg'i
aðaláhresluna á, að grundvöllur-
inn sje traustur, að bygt sje á
bjargi en ekki á sandi. Nú koma
þeir síra Björn og í'jelagar hans
og leggja áhersluna á, að hann
sje breiður og náttúrlega lang-
ur að sama skapi“, segir sr. L.
Af þessu dregur hann svo þá á~
lyktun, að við viljum byggja á
sandi. í huga sr. L. fellur það
saman, að byggja á sandi og
byggja á breiðum grunni. Hver
fær skilið þá rökfærslu? Sr. L.
segir, að á breiðum grunni inegi
byggja marga kofa og kumbalda.
Þetta er víst eitthvað alveg nýtt.
Jeg' þekki þess minsta kosti eng-
in dæmi, að á sama húsgrunni
sjeu bygð mörg hús. En hitt
hitt kannast jeg við, að á breið-
urn grunni megi reisa stærra,
staðbetra og veglegra hús en á
injóúm. 1 því húsi geta feiri rúm-
ast, þvi verður slður hætt við að
hrynja og á það iná koma fleiri
gluggum móti sól. Þetta teljúm
við tillögumenn stóran kost á
einu húsi og við álitum, að
kirkja Ivrists eigi að vera slíkt
hús, hún eigi að vera traust,
rúmgóð og björt. Við viljum
ekki byggja á grundvelli, sem
hinir.og þessir menn hafa lagt,
hvort sem þeir heita Lúter eða
Lúðvíg. Við óttumst þá að hús-
ið verði að lágum kumbalda,
sem hrynji fyr eða siðar, en við
viljum byggja á kristilegum
grundvelli. Við viljum ekki
kenna kirkjuna við annan mann
en Jesúm Krist, sem við teljum
þann eina raann er verðskuldi
að nefnast sonur guðs í þess orðs
fylstu merkingu og þessvegna sá
eini maður er fullkomlega megi
treystá. En hann gerði enga aðra
kröfu til trúar lærisveina sinna
en þá að þeir tryðu á guð og
tryðu á sig. Og þegar hann talar
um trú þá virðist þar eingöngu
átt við barnslegt traust á mátt
hans til hjálpar og viðreisnar,
sbr. blóðfallssjúka konan, Kan-
véíska konan, hundraðshöfðing-
inn í Kapernaum o. fl. sögur.
Það eru fyrst seinni tiina
menn, sem hafa ofið utanum
þessa einíöldu trú öllum þeim
grúa lcennisetninga, sem hinir
ýmsu kirltjukumbaldar verald-
arinnar eru reistir á, í stað einn-
ar almennrar kristilegrar kirkju.
I þeirri kirkju eiga menn að geta
rúmast „þó mörg sje skoðun og
mörg sje lund“. Sr. Ludvíg og
skoðanabræður hans virðast ekki
vilja viðurkenna, að kirkjan
geti verið eins almenn, nema all-
ir meðlimiirnir sjeu steyptir i
einu og sama móti. Þeir virðast
ganga fram hjá þeirri staðreynd
að skapgerð manna, þroski og
uppeldi er með svo ýmsu móti.
að aldrei getur komið til mála
að allir menn hafi sömu skoð-
anir i trúarefnum. Þessvegna er
best að hafa þar sem mest svig-
rúm fyrir frelsi einstaklingsins,
en sameina sig um grundvallar-
atriðin þau er sem flestir geta
höfðust við bak við vigstöðvarn-
ar, sem töluðu háflej'gast um
fósturjörðina og svívirðilegast
um óvinina. Hermennirnir, sem
hættu lífi sínu fyrir land sitt á
hverjum degi, voru orðfáir um
ættjarðarást sína“.
Vogt talaði síðan um þá hættu,
sem af því stafaði aðU-eita þjóð-
irnar til reiði, hvora gegn annari.
„Við verðum að hætta því, að
leita stöðugt að gömlum sá'rum
til þess að ýfa. Hans E.
Kink hefir eiliflega rjett fyrir
sjer, það er óþolandi smámuna-
semi að stagast si og æ á göml-
um pólitískum afbrotum. Frið-
þjófur Nansen hefir eilíflega
rjett fyrir sjer, þegar hann segir,
að hver þjóð bíði skaða á sál
sinni, ef hún ætli að ólundast
alla tíð út af gömlum órjetti".
Vogt lauk máli sinu með heitri
áskorun til norrænna blaða-
manna, að gæta varúðar í um-
mælum Sínum í garð nágranna-
þjóðanna, að forðast að spilla
vinfengi þeirra. Þegar hann
hafði lokið máli sinu, reis allur
þingheimur á fætur sem einn
máður og galt honum langt og
ákaft lófalof fyrir ræðuna.
VTogt er nú maður á efri ár-
um. Hann sagði mjer síðar, að
hann hefði sótt þingið til þess
eins, að flytja þessa ræðu. Og
ræða lians varð höfuðviðburður
þingsins.
— Þeir sem nokkuð þekkja
til sænskrar menningar og
sænskrar lundar, munu fara
nærri um hve glæsilega og höfð-
inglega var stofnað til þeirra
veisluhalda, er gjörð voru þing-
inu til heiðurs. Fáir kunna sem
Svíar að skapa stemningu í
veislusal, að örva það sem ungt
er í blóði manna og stilla hug-
ina til fagnaðar og fjörs, en þó
svo, að yfir öllu sje prúður og
tiginmannlegúr bragur.
Öll fjögur kvöldin stóðu stór-
veislur með dans og drykkju
fram á rauða nótt. Fyrsta
kvöldið bauð bærinn Malmö
þinginu í veislu. Bærinn Ystad,
syðsti bær í Svíþjóð, sendi aniiT:
an daginn auka-hraðlest eftir
þinginu og hjelt þvi veislu um
lcvöldið. Hinn þriðja dag huðu
sænskir blaðamenn til veislu í
Falterbohus, sem er frægt bað-
hótel á Suður-Skáni. Síðasta
dáginn vorum við sóttir til Hels-
ingborg á skipi og lijelt bærinn
okkur veislu það kvöld. Þar tal-
aði jeg fyrir minni sænskrar
gestrisni, en söngflokkur stúd-
enta svaraði með því að syngja
liið fagra kvæði Báths til ís-
lands: Hvilar i vita skummande
vágor stolt som í sa^an sag-
ornas ö.
— Eklti var laust við að suin-
ir væru dálítið þreyttir er þing-
inu lauk. Jeg fór upp í sveit til
þess að hvíia mig. (Og svaf í
nær tvo sólarhringa).
Kristján Albertson.