Vörður - 06.11.1926, Side 1

Ritstjóri og ábyfgð-
armaður
Kristján Albertson
Túngötu 18.
IV. ár.
Krj'kjavíii ö. itóv. 1920
Afgreiðslu- og tnn-
heimtumaður
Ásgeir Magnússoti
kennarí.
46. folað.

Bifreiðin, sem þessi mynd er
af, er síst fegurri eða merkilegri
en aðrar bifreiðar, en þó hafa
örlög hennar orðið nokkur önn-
ur en þau, er bíða flestra ann-
ara farartækja. Hún var notuð
af frönskum foringjum í hinni
frægu orustu við Marne, þar
sem innrás Þjóðverja í Frakk-
land var stöðvuð í ófriðarbyrj-
un -— og nú hafa Ameríkumenn
keypt hana dýru verði og ætla
að geyma hana um aldur og
æfi i hergagnasafninu í Phila-
delfia. Foch marskálkur hjelt'
kveðjuræðu yfir henni lyrir
skemstu og eftir nokkra daga
verður henni ekið við mikla við-
höfn frá' New York til Phila-
delphia.
Banatilræöi viö
Mussolini.
Fyrir nokkrum dögum var
enn á ný reynt að ráða Mussolini
af dögum, og munaði aftur
minstu að það tækist. Var hann
staddur í Bologna er unglings-
piltur skaut á hann. Segja skeyti
að Mussolini hafi borið orðu á
brjóstiun og hafi það bjargað
lífi hans, því kúlan hafi skollið
af henni. Mannfjöldinn rjeðist
þegar á piltinn og drap hann.
Síðari fregn hermir að sum-
ir telji að pilturinn hafi verið
saklaus og að illræðismaðurinn
hafi komist á brott. En löreglan
i Bologna mótmælir þessu.
Miklar æsingar hafa orðið viða
um Ítalíu síðustu daga. 2000
manna hafa verið handteknir og
sakaðir um þátttöku í fjörráð-
urium við Mussolini. Víða hafa
Fascistar ráðist inn á skrifstofur
andstæðingalilaðanna, misþyrmt
þeim sem fyrir voru og eyðilagt
alt se mfyrir varð. Hafa þeir
birt lista yfir fjölda andstæð-
inga sinna, sem þeir hóta að
skuli teknir af lífi, ef Musso-
lini verði myrtur.
Þá hefir og Frakka-hatrið
blossað upp að nýju eftir þetta
síðasta banatilræði. Hafa Fasc-
istar ráðist inn á skrifstofur
franska ræðismannsins í Tripo-
lia, eyðilagt húsgögn og skjöl
og alt sem hendi lá næst. Blöðin
í Frakklandi eru ítölum stórreið
og gefa i skyn að til styrjaldar
geti leitt ef ítalska stjórnin láti
slíkar aðfarir viðgangast. Blöðin
óska að fyrirhuguðum fundi
Briands og Mussolini verði
hraðað sem mest má verða, til
þess að afstaðan milli ítala og
Frakka skirist.
Þjóðverjar.
Símað er að ósennilegt sje
talið að Þjpðverjar vilji gera
samninga er trvggi að óbreytt
haldist núgildandi austurlanda-
mæri Þýskalands. Er það enn
von margra Þjóðverja að takast
megi að lá landamærum milli
Póllands og Þýskalands breytt
á friðsamlegan hátt. Þá er það
og mikið áhugamál Þjóðverja
að Austurríki sameinist Þýska-
landi.
Þjóðverjar vona að hægt verði
að bjóða annað endurgjald fyrir
heimköllun setuliðsins í Rínar-
Iöndunum, en öryggissamninga
um áusturlandamærin.
Spánn.
Símað er 4. þ .m., að frakk-
neska lögreglan á landamærum
Spánar og Frakklands hafi hand-
samað 90 Spánverja, sem ætluðu
að komast með leynd yfir landa-
inærin inn á Spán, í þeim til-
gangi að koma af stað byltingu
þar í landi og myrða Rivera.
Þjóömál.
I. Frjálslyndi flokkurinn.
Visir flutti fyrir skemstu flokk
greina sem nefndist „ísland fyr-
ir íslendinga", og var þar enn
gerð tilraun til þess að marka
stefnu nýjum flokki, frjáls-
lynda flokknum. Blaðið heldur
því fram, að sjálfstæðismálið
cigi að vera höfuðstefnumál
liins nýja flokks. En hvers
vegna var þá horfið frá hinu
gamla Sjálfstæðisflokks-heiti?
Þegar þeir Sig. Eggerz, Benc-
dikt ■Sveinsson og Jcikob Möller
hófust handa um stofnun
frjálslynds flokks í stað Sjálf-
stæðisflokksiiis — þá hjeldu
menn að þar með væri fengin
viðurkenning þessara manna á
því, að flokkarnir gætu ekki
lengur skiftst um sjálfstæðis-
málið, það væri til lykta Ieitt í
bili. En nú kemur Vísir og seg-
ir að það sje „í meira lagi kyn-
legt, að til skuli vera islenskir
menn, sem láta sjer detta í hug,
að stjórnmálabaráttu vorri við
Dani sje lokið með sambands-
sáttmálanum frá 1918“!
Um hvað ætlar þá hinn nýi
flokkur að hefja deilur við Dani,
þegar hann er kominn til valda?
„íslenskur sjálfstæðisflokkur
hefir aldrei verið nauðsynlegri
en nú, og sjaldan átt stærri
verkefni fyrir höndum“, segir
Vísir. En þegar vjer í greinum
blaðsins leitum svars við þeirri
spurningu, hver þessi verkefni
sjeu, þá er ekki öðru til að
dreifa en almennum hugleið-
ingum um þær hættur sem efna-
legu og andlegu sjálfstæði voru
sjeu búnar. Er þar margt rjetti-
lega fram tekið, en fátt sem
ekki hefir áður verið bent á.
Og hvergi er með einu orði vik-
ið að neinu ákveðnu og sjer-
stöku, sem hinn nýji flokkur
mvndi beita sjer fyrir. „Efna-
legt og andlegt sjálfstæði“ — er
ekki stuðlað að því af öllum
flokkum, stofnunum, fjelögum
og einstaklingum, sem vinna að
bættum hag eða aukinni menn-
ingu þjóðarinnar? Má ekki svo
að orði kveða, að öll nýtileg
starfsemi þjóðarinnar miði að
því, að tryggja efnalegt og and-
legt sjálfstæði hennar?
Hvar eru nýmæli frjálslynda
flokksins, hver eru hin nýju
verkefni, sem hann hefir bent
á, og svo eru mikilvæg, að hægt
sje að stofna flokk um þau?
Greinar Visis færa svo gildar
sönnur, sem frekast iná verða,
á hugsjóna-örbirgð og algert
stefnuskrárleysi hins nýja
flokks. Kjarnann í hugleiðing-
um blaðsins mun helst að finna
í þessum orðum:
„Flokkurinn nýi á göfugt
starf fyrir höndum. Hann á að
gæta þess, seift áunnist hefir i
frelsismálum þjóðarinnar og
sækja lengra á brattann (þetta
virðist þurfa að orða skírar!).
Hann á að fegra hið garnla,
kenna mönnum þjóðlega for-
sjálni, ryðja hollum hugsunum
braut til þjóðarinnar, en kveða
niður skaðlegar kenningar og
hleypidóma, hvort sem það dót
er gamalt eða nýtt“.
Hver fer nær urn það, eftir
slikar upplýsingar, hvers rnuni
mega vænta af frjálslynda
flokknum? Hann ætlar að vera
með „hollum hugsunum“ og á
móti „skaðlegum kenningum",
hann ætlar að „fegra hið
gamla“, þó ekki gamla hleypi-
dórna, o. s. frv.
Hver treystir sjer til þess að
sjá votta fyrir stefnuskrá í þess-
um og þvílíkum loforðuin?
II. Tvennskonar rjettur.
Svo heitir forustugrein í síð-
asta tbl. Timans, þar sem því
er haldið fram, að hjer á landi
gildi annar rjettur fyrir ríka en
fátæka, að hart sje tekið á af-
brotum alþýðumanna en hylm-
að yfir með hinum meiri mátt-
ar. Kennir blaðið íhaldsflokkn-
um um þetta ranglæti.
Fullyrðingar af þessu tagi
haí'a jafnan verið tilvalið efni
handa sorpblöðum, sem lifa á
því, að slá á lága strengi öfund-
ar og tortrygni og' æsa til haturs.
Þær geta líka verið engu miður
tilvalið umtalsefni alvarlegra og
sæmilegra blaða. En slík blöð
myndu aldrei leyfa sjer að
gaspra út í bláinn um ranglæti,
þeirrar tegundar, se'm hjer um
ræðir. Þau myndu rökstyðja
með eins mörgum dæmum og
þau frekast gætu — þau myndu
kosta kapps um að hlaða traust-
um sönnunum undir staðhæfing-
ar sínar. Og þetta myndu þau
ekki einasta gera til þess að árás
þeirra hefði sem mest áhrif,
þannig að ógjörningur væri að
láta hana sem vind um eyru
þjóta. Þau myndu lílca gera það
vegna sjálfs síns, vegna sæmd-
ar sinnar. Þau myndu búa svo
út sakagiftir sínar, að enginn
vafi gæti á þvi leikið, að þær væru
fram bornar af heiðarlegu blaði
i heiðarlegum tilgangi.
En hvað gerir nú Tíminn? Það
er skemst af aðferð hans að
segja, að hann ber ekki við að
rökstyðja með einu einasta
dæmi þær sakir, sem hann ber
á íhaldsflokkinn. Blaðið reynir
heldur ekki að sýna fram á, að
þau ráðuneyti, sem flokkur þess
átti itök i, hafi verið aðgjörða-
harðari en núverandi stjórn við
embættismenn, sem sekir urðu
um afglöp, gjaldþrota fjesýslu-
menn eða lækna, sem brjóta
bannlögin. Það reynir heldur
ekki að færa rök að því, að slíkir
menn hafi haft meira aðhald, en
þeir nú hafa, hin mörgu ár sem
forsætisráðherraefni Framsókn-
arflokksins, Klemens Jónsson,
var landritari.
En Timinn lætur sjer ekki
nægja að fullyrða, að Ihaldið
hylmi yfir með öllum af-
brotamönnum í þjóðfjelaginu, —
blaðið skírir líka frá því, hvers
vegna það'láti sjer svo ant um
þá. Það er af því, „að þetta eru
drykkjubræður og vinir vald-
hafanna“!
„Embættismennirnir sem fá
yfirhylmingu og jafnvel feitara
embætti fyrir afglöp sín, brenni-
vínslæknarnir, og mennirnir sem
auðga sig á annara kostnað með
því að verða gjaldþrota — allir
eru þessir menn nálega öldungis
undantekningarlaust öruggir
flokksmenn i íhaldsflokknum, á-
hrifamiklir „agitatorar“, eða
stöðugt borgandi fjelagar til
flokkssjóðanna.
Fyrir þetta heimta þeir sjer til
handa æðri rjett en þann seni
bóndanum, sjómanninum, smiðn
um og verkamanninum er veitt-
ur. —
Það er íhaldsflokkurinn sem
ber alla ábyrgðina á að hjer á
íslandi ríkir tvennskonar rjett-
læti: annað fyrir hinn meir
eða minna háttsetta Ihalds-
mann, hitt fyrir allan almúga“.
Það er auðvitað ógjörningur
að eltast við þá fullyrðingu
blaðsins, að „allir“ þessir menn
sjeu „nálega öldungis undan-
tekningarlaust“(!) fylgjandi í-
haldsflokknum. Það getur hver
sem vill talið sig íhaldsmann,
Framsóknarmann eða Jafnað-
armann — enginn flokkanna get
ur haft nein afskifti af því þótt
vandræða- eða misindismenn
fylgi honum að málum.
Tinmnum er gjarnara á það en
nokkru öðru íslensku hlaði, að
halda á lofti óvirðingum um ein-
staklinga og leggja þá í einelti
með skensi og brigsli. Jafnfr*mt
því að blaðið læst trúa þvi, að
aldrei hafi fallið skuggi á mann-
orð nokkurs Framsóknarmanns,
þá lýsir það íhaldsflokknum að
staðaldri sem samsafni af alls-
konar úrþvætti. Felst í þvi harð-
ur dómu um íslensku þjóðina, að
lýsa svo langstærsta flokknum.
En allar þessar ofsóknir
blaðsins eru framdar í þvi ör-
ugga trausti, að blöðum Ihalds-
manna stjórni sæmilegri menn
og ógjarnari á brígsl og níð, en
þeir eru, sem Tímann rita. Því
ef svo væri ekki — hvað væri þá
eðlilegra en að íhaldsblöðin
svöruðu í sama tón og auðvirtu
alla þá Framsóknarmenn, sem
einhverjar persónulegar ávirð-
ingar mætti upp á herma — og
gerðu þannig sitt til þess að
stjúrnmálalífið á Islandi yrði að
látlausu aurkasti á sem flesta
þeirra manna, er fást við opin-
ber mál? Ihaldsblöðin islensku
hafa veist að foringjum Fram-