Vörður - 03.12.1927, Blaðsíða 3

V Ö R Ð U R
3
framkvæmdir, en ekki til hátt-
virts dómsmálaráðherra.
Þá lætur háttvirtur dóms-
málaráðherra þess getið, að ef
trúnaðarmenn lándsins hefðu
sagl satt (sic) frá erfiðleikun-
um, þá mundu Skeiðabændur
ekki hafa lagt út í verkið. —
Hvar er hjer logið til? Það ein-
kennilega í þessu máli er það,
að árið 1920 var um það rætt,
að fresta verkinu um nokkurn
tima og vinna einungis með
skurðgröfunni, en meiri hluti
áveitustjórnarinnar var því
mótfallinn, aðallega af þeirri á-
stæðu, að húið var að vinna
fyrir um kr. 85000,00, og bæði
það, að þær voru fjelaginu til
byrði, og eins hitt, að bændur
gjarnan vildu fá vinnu vor og
haust, reið baggamuninn svo
haldið var áfram tafarlaust.
Jeg hygg nú að jeg hafi skýrt
málið svo að óhlutdrægum
mönnum sje ljós hlutdrægnin
í skrifi háttvirts dómsmálaráð-
lierra, en þar sem jeg geng að
því vísu, að hann reyni síðar
að rjettlæta þessi skrif sín eða
láta einhvern annan glóp gera
það í sinn stað, er jeg reiðu-
búinn að tala um málið að
minsta kosti til nýárs.
Jón H. ísleifsson
verkfræðingur.
Bændaskólinn á Hvanneyri
Samkv. nýútkomnum Frey
eru þar nú 44 nemendur. Hey-
fengur á Hvanneyri var 1000
hestar af töðu 3300 af útheyi.
Af jarðeplum fengust 50 tunn-
ur og 230 af rófum.
I fjórða sinni
á „Skallagrími“.
Eftir Bjarna Sæmundsson.
Frh.
Daginn sem við lögðum af
stað var nokkur jeljagangur,
en þegar við komum norður í
Jökuldjúpið birti upp og var
veðrið hið unaðslegasta flesta
dagana, út og suður af nesinu,
hægur NA-vindur og heiðskirt
með hita kringum frostmark á
nóttum, en 2—3 stigum fyrir
ofan það á daginn. Kæini mað-
ur norður fyrir nesið, hvesti
hann stundum á norðan, og i
Jökuldjúpinu var oft sunnan
undiralda, sem benti á storm
fyrir sunnan land, énda var og
oft þykni í suðri. Lognið út af
nesinu var í raun og veru skjól
af jöklinum, skjól sem náði 20
— 30 sjómilur til hafs. eða
lengra og furðulangt, þegar á
það er litið, hve lítili jökullinn
er um sig. Að eins einn dag
var NV-stormur, sem gekk upp
í norður þegar á daginn leið.
Var sjór þá nokkuð úfinn, því
að töluverð undiralda var af
suðri, beint á móti vindkvik-
unni og valt ,,Skalli“ þá drjúg-
um; var líka farið að raskast
jafnvægið á honum.
Þá var útsýnið heldur ekki
leiðinlegt, og þegar horft var
upp á Snæfellsnesið, mátti taka
undir með Steingrími og segja:
Ljóst var út að líta,
ljómaði fagurt oft
Snæfell hrími hvíta
við heiðblátt sumarloft.
Skein þar mjöll á hnúkum
hæst ....
Tófuskinn
falieg og vel verkuð vil jeg kaupa
fyrir allra hæsta verö.
Þórður Pjetursson.
Sími 1181 og 1258. Reykjavík.
Já, Snæfell (þ. e. Jökullinn)
var ekki að eins hvitt efst uppi,
það var alhvítt og nesið með,
því að snjóað hafið nóttina áð-
ur en við komum i Djúpið, og
það lýsti af Jöklinum og hraun-
straumana mátti rekja alla
leið ofan frá gígum og niður
að sjó og í rjettri birtu mátti
sjá í kíki fjöldamarga gára
niður eftir hlíðunum, líkt eins
og æðar á manns handarbaki;
enda voru það eins konar æð-
ar, hraunpípur, sem mynduð-
ust, þegar hraunið rann ofan
eftir fjallinu. Jökullinn breytti
altaf nokkuð útliti eftir því
sem' við færðum okkur norður
eða suður, en var þó altaf sjálf-
um sjer líkur og eitt af feg-
urstu fjöllum landsins og einu
sinni álitið hið hæsta, þó að
hann sje að eins á hæð við
Heklu. Það var og gaman að sjá
hann á bak við færeyskan kútt-
ara, með börkuðum seglum,
skamt frá okkur; afar sterkt lit-
brigði i sólskininu og óviða
mundi geta fegurri ,bakgrunn‘
fyrir fiskiskútu en þarna, nema
þegar um austurjöklana er að
ræða. Fegurstur var samt jök-
ullinn þegar kvöldsólin roðaði
hann og rökkrið litlu síðar lit-
aði hann allan blýgráan.
Annars var fjallasýnin hin
unaðslegasta: Úr Jökuldjúpinu
að sjá var Jökullinn ,,höfuð
það sem er fjalla fremst", en
bak við hann á hægri hönd gat
að lita hinn svipfagra og til-
breytingamikla Snæfellsnesfjall-
garð í „styttri útgáfu“ inn eft-
ir nesinu, alhvítan af snjó
framan af, en sólin bræddi
smámsaman snjóinn, bæði úr
undirhlíðum jökulsins og fjall-
anna. Lgngra til hægri tóku svo
við fjöllin fyrir austan Hnappa-
dal, Mýrafjöllin, Baula, Okið,
Skarðsheiði, Botnssúlur, Akra-
fjall, Esjan og eitthvað af
Reykjanesf jallgarðinum og Jík-
lega sjest á kollinn á Keili. En
þegar komið var vestur í Kollu-
ál og opnaðist Breiðafjörður,
sást Látrabjarg, Stálfjall og
Barðastrandarfjöllin þar inn af,
öll hvít, það sem sást yfir haf-
flöt.
Þegar við vorum inni á Drit-
víkurggrunninu sást vel upp til
nessins. Malarrifsvitinn lengst
til suðurs, svo Lóndrangar, eins
og stórkostleg gotnesk dóm-
kirkja eða skip á siglingu, eftir
því sem á þá er litið, Dritvík
beint uppundan, yfirgefin og
dauð, dreymandi um forna
frægð og fjörugt vermannalíf.
Lengra út með Bervík og fyrir
utan hana hin illræmdu hraun-
björg, Svörtuloft, öll útgrafin í
skúta og skvompur af hinni
þunghentu úthafsöldu, sem velt-
ir sér með öllu sínu feiknaafli
inn í skápana, svo að sjógus-
urnar standa hátt í loft, eins
og gjósandi stórhverar.
Und Svörtulofta svifi
suðar strandfugls garg,
hvlst þar Hel und bifi,
hamast Rán við bjarg
segir Steingrímur. Annars svip-
ar Svörtuloftum allmjög til
Hafnabergs syðra, en eru miklu
lengri og töluvert hærri en það.
Bæði eru frá sjónum séð eins
og liálfbogagc.ng (Arkade)s þar
sem harðara bergir stendur eft-
ir eins og súlur, en hið linara
eða lausara hefir eyðst fyrir á-
tökum sjávarótsins og hellar
og skvompur komin í staðinn.
Uppi á landi er lítið að sjá
þarna framan á nesinu. Þar er
nú flest orðið dauft og dautt
og hefir verið það síðan um
miðja síðustu öld, er fiskurinn
lagðist þar frá, löngu áður en
nokkur togari hafði dregið
vörpu í íslenskum sjó. Dritvik
er nafn á heimsfrægri kaffibætistegund, sem framleidd hefir verið í 69 — sextfu og nfu — ár af þektustu kaffibætisverksmiðju Hollands,
en svo sem kunnugt er, standa Hollendingar öðrum þjóðum langt framar um tilbúning á þessari vörutegund.
Þessi kaffibætir hefir níu sinnum hlotið gull- og silfur-medalfur vegna framúrskarandi gæða sinna, enda er hann búinn til úr
allra bestu efnum, vöidum og rannsökuðum af þaulvönum mönnum
Þeir, sem reynt hafa, telja VERO-kaffibætinn þann langbesta kaffibæti, sem fáanlegur er hjer á landi.
Kaupmenn og kaupfjelög, spyrjist fyrir um verðið og látið reynsluna sannfæra ykkur um ágæti þessarar vöru.
Heildsölubirgðir (í i/i-kössum og i/4-kössum) hjá HALLDÓRI EIRÍKSSYNI, HAFNARSTRÆI 22: Sími 175.
Sveitab^liö. 119
i dráttarvjelinni. Tiltækilegast er að nota stóran
liestplóg með einum skera, og láta mann stýra hon-
um. 16 þuml. plógur uirðist vera nægur dráttur fyrir
venjulega „Fordson“ dráttarvjel.
Eftir þeirri reynslu sem fengin er, virðist ráðleg-
ast. að plæga ekki sináþýfið. Það er fljótlegra og
ódýrara að vinna það óplægt, með lientugura herfum
sem tengd eru við dráttarvjelina og notuð þannig til
skiftis, að þau ýmisl skera eða rifa þúfurnar. —
Að sljetta vel gróið smáþýfi á þennan hátt —
herfa það niður — tel jeg vera vænlegasta verk-
efnið, sem ætlað verði dráttarvjelum sem flækst
er með bæja milli í jarðræktarerindum. Tvö herfi
þarf til að sljetta með, t. d. Hankmóherfi og sterkt
rótherfi (,,kultivator“). Vinslunni má haga þannig:
Fyrst er herfað með Hankmóherfinu 3—4 umferðir
um landið, —- krossherfað ef því verður komið við
vegna lögunar þess. Herfið er haft litið skekt fyrstu
umferðirnar, en svo smáhert á skekkingunni. Á herf-
inu er hafður svo mikill þungi að það vaði sem næst
því á öxlum. Næst er rótherfinu beitt á þúfurnar
nokkrar umferðir, og svo eru herfin látin ganga á
víxl uns fullunnið er. Áríðandi er að rífa rækilega
með rótaherfinu í fyrstu kviðunni sem það er notað.
Þegar líður á vinsluna og losnar í flaginu, verður að
skekkja Hankinóherfið nægilega og þyngja það til-
tölulega lítið, svo ekki festi í þvi. Áburðinum er ek-
ið i flagið undir eins og greiðfært er um það ineð
kerru, svo að hann herfist rækilega saman við mold-
ina.
Eigi að Ijúka ræktuninni og ganga frá flaginu í
einni kviðu, en það er vitanlega mergurinn málsins
120
víðast hvar, er grasfræi sáð eftir þörfum, með eða án
skjólsæðis eftir þvi hvert menn vilja fá grænfóður
eða ekki. Lolcs er valtað með þungum valta (stein-
valta).
Það er enginn vafi á því, að hægt er að sljetta smátt
þýfi á þennan hátt, með dráttarvjel og hentugum
herfum, og að vinslan getur orðið sæmilega ódýr og
góð. Frumskilyrði þess að þessi sljettun sje ráðleg, er
að landið sje gott og vel gróið, og að nægur áburður
— fyrst og fremst búfjáráburður — sje fyrir hendi.
Vanalega mun borga sig að sá grænfóðri í flögin t.
d. 15 kg. á málið, en það fer eftir gróðurgæðunum
hve miklu grasfræi er sáð, eða það er sparað. Gras-
fræsáning er þó altaf til bóta nema landið sje því
betra og gróðursælla.
Hankmóherfin eru bestu herfin til að skera óplægl
smáþýfi, af þeim herfum sem nú er völ á; en vel má
vera að lengin verði betri tæki til þess, ef eftir því
er leitað, og að þessi sljettunaraðferð geti á þann
hátt tckiö umbótum eins og aðrar aðferðir.
í höndum þeirra inanna, sem rækta í svo stórum
stil, að þeir kaupa og nota dráttarvjelar við ræktun-
ina, og eru þannig alveg óháðir öðrum, mótast vjel-
yrkjan á alt annan hátt en þar sem hún er stunduð
sem umferðavinna. Þeir sem eiga vjelarnar geta grip-
ið lil þeirra hvenær sem er, og þegar best hentar.
Not vjelanna verða þvi miklu meiri og mai'gvíslegri,
sjerstaklega við þá ræktun sem stendur yfir árum
saman. Undir þeim kringumstæðum er álitlegt að
vinna landið með herfum fyrsta árið, og sá grænfóðri,
og plægja svo og lierfa á venjulegan hátt annað árið.
— Sörn vinnubrögð geta vjtanelga kornið til greina þó
121
um fjelagsvinnu sje að ræða, ef sá sem í hlut á, hef-
ir tryggingu fyrir þvi þegar byrjað er á ræktuninni,
að framhaldsvinna láist, þegar hann vill og þarf, til
þess að ræktunin verði í fullu lagi. Því miður stefnir
umferðavinnan altaf að því að ljúka ræktuninni i
einni kviðu — oft án tillits til þess htært það sje als-
kostar heppilegt. — Þannig verður það líka, þegar
umferðavinnan er unnin með aflvjelum, og aldrei
frekar en þá. Vjelyikjan er í raun og veru góð og
rjettmæt. Það er ekkert athugavert þó landbúnaður-
inn kaupi vjelar sem kosta þúsundir króna og jafn-
vel tugi þúsunda, þegar aðrir atvinnuvegir kaupa og
nota vjelar sem kosta hundruð þúsunda. Alt veltur
á því að kröfurnar sem gerðar eru til vjelanna sjeu
hóflegar. Sökum þess að það er dautt afl sem er að
starfi hætti mönnum við að krefjast of mikils, og
leggja út i ýmislegt sem er miður arðvænlegt. Það
er ekki að vinna á móti vjelyrkunni, þótt mælt. sje
á móti öfgunum, sem vilja loða við slíkar ætlanir,
og reynt sje að halda vjelyrkjunni innan eðlilegra
takmarka, þannig að það sem unnið er komi að sem
fylstum notum. „Til þess eru vitin að varast þau“.
Landið herfað — óplægt.
Árið 1914 birtist í Búnaðarritinu grein eftir Hall-
dór Vilhjálmsson skólastjóra á Hvanneyri. Greinin
heitir: Alt fyrir grasræktina.
í þessari grein lýsir H. V. sljettunaraðferð, sem
liann var þá farinn að nota. Hún er að því fráhrugð-
in venjulegri jarðvinslu, að þýfið er ekki plægt. Það