Menntamál - 01.01.1927, Qupperneq 10

40
MENTAMÁL
þann ókost heimilanna og ■ uppeldisins forna, aö mörg börn
frá fátækum heimilum urðu ærið afslcift. Skorti peningana
til bókakaupa, svo að bókakostur var mjög rýr, og mun mörg
fátæk mó'öir hafa boriö hulinn harm í hjarta, er hún bar
sarnan í huga sjer aðstöðumuninn í þessum efnum, hjá sjer
og ríkismannaheimilunum. — En hvaö sem þessu liöur, þá
má elcki bera saman kauptúnabörnin, sem nú eru aö vaxa upp,
og sveitabörnin áöur.
Hvers vegna ekki? Vegna þess, að uppeldisskilyröin eru
svo ólík, sem mest má verða. í sveitunutn voru víðast hvar all-
rúmgóö húsakynni, margt heimilisfólk, tiltölulega fá börn á
hverju heimili og allmikil störf við barna hæfi, sem þó fylgdi
nokkur ábrygð og frjálsræði, smalamenska, hjáseta hestasóknir
o. f 1., o. fl. í kauptúnum aítur oftast þröng húsakynni, fátt
heimilisfólk, mörg börn saman og fátt um störf viö l)arna
hæfi. — Viö skulum athuga nánar, hvaöa áhrif þetta hefir
á uppeldið.
Tökum fyrst húsakynnin. í sveitum gátu börn leikið sjer
mun rneira inni, án þess að þrengja-að störfum fullorðna
fólksins. í kaupstöðum er þess lítill kostur, og mörg móðirin
hefir neyðst til að biðja barn sitt aö leika sjer nú úti, heldur
en að ])vælast alt af stöðugt fyrir fótum sjer.
Þá er fólksfæðin í kauptúnunum oröin svo rnikil, aö á mörg-
um heimilum eru aðeins hjónin með börn sín. Má geta nærri,
að lítill tími vinst afgangs náuðsynjastörfum til kenslu, þar
sem faðirinn er oftast önnum kafinn við að sjá heimilinu far-
boröa, en konan við hússtörfin. Má hver sem vill lá, þótt slík
heimili geti eigi mjög sint kenslustörfum, — jeg geri það
ekki. — Þetta var töluvert ööruvísi á mörgum sveitaheimilum.
Þar var að öllurn jafnaði margt fólk í heimili, og þvi einhver
hönd laus, til tilsagnar að vetrarlagi, þegar annir voru minstar..
Þá eru störfin. Það hefir verið margsagt, að af iðjuleysi stæðu
illar afleiðingar, og þarf ekki að fara í grafgötur um það, að
iðjuleysi kauptúnabarna er mjög miklu meira en sveitabarna.
Kemur það mest af því, svo sem áður er sagt, að fá störf