Menntamál - 01.02.1927, Blaðsíða 2

5°
MENTAMÁL
er lýtalaus og samræm stafsetning. En sá nemandi, sem ekki
lærir aíi þekkja eSlislögmál tungunnar og verkanir þeirra, a8
þvi, er stafsetningu snertir, verSur aldrei traustur á svellinu,
liversu vel sem hann lærir skilningslausar reglur og reynir aö
færa sjer þær í nyt. Mín reynsla er i stuttu máli þessi: Nem-
andi, sem skortir greind til þess aö geta tileinkaö sjer eölis-
rök stafsetningarinnar, og Ijreytt í samrænti við þau, lærir
ekki heldur rjetta ritun málsins meS hinni aðferöinni.
En hver eru þá þessi eðlislögmál eöa eðlisrök, sem stafsetn-
ingin á aö byggjast á?
Jeg tel sjálfsagt, að nefnd sú, er um getur í ,,Vöku", hafi
þegar lagt traustan grundvöll nýrrar, almennrar stafsetningar.
Jeg hefi þá von og trú, að meö þeimi hætti verði íslenzk tunga
leyst úr þeirri ánauð, sem hún hefir í veriö um hríö. Og jeg
tel víst, aö nefndin hafi jjegar fundiö hagkvæmar og greið-
færar leiðir aö markmiði því, er framundan liggur í þessu
efni. Sennilega er því þarflítið, að jeg leitist viö aö svara
spurningunni hjer aö framan. En fögnuður minn yfir þessum
vorboöa hinnar nýju hreyfingar og reynsla mín í þessum efn-
um freistar mín til þess aö halda lengra út í þetta mál. Ef
svo kynni að reynast, að einhver fyndi ofurlítinn stuðning i
reynslu minni, vil jeg ekki láta það dragast að skrifa þetta,
áður en nefndin hefir gengið að fullu frá tillögum sínurn, og
gert þær kunnar alþjóð manna.
Eölislög tungunnar finnast, þegar leitaö er að uppruna orð-
anna og breytingum þeim, sem orðin hafa tekið frá frummynd
sinni. Uppruni orða er jafnan fundinn meö því að leita uppi
frummyn'd orðanna í málinu sjálfu eða eldri málum. Má svo
rekja sig frá frummyndunum stig af stigi eftir breytingum þeim
fummyndunum eöa viðaukum), sem orðin hafa fengið frá önd-
verðu. Með þessu er nokkurn veginn hægt að sjá, hvaöa hljóð
í nútíðarmálinu eru rjett, þó að breytt sjeu þau frá uppruna-
hljóðinu, og hvaða hljóð eru röng. Þetta kemur til af því, eins
og allir vita, sent hljóðfræði þekkja, að eitt hljóð getur breyzt
í annaö hljóð eða önnur, eftir f ö s t u m r e g 1 u m eða 1 ö g-