Menntamál - 01.02.1927, Blaðsíða 9

MENTAMÁL
57
nauðsynlegt er, aS þekkja eölislög málsins og nota þau senr
grundvöll stafsetningar. Annars fer alt á ringulreiS.
íslenzkan er í hættu stödd. Hún hefir a'ö vísu auögast aö
nýjurn oröum yfir nýjar hugmyndir, eftir því sem menningin
geröist margþættari. En jafnhliöa kennir hnignunar. Rangar
orömyndir vaöa uppi i mæltu máli og rituðu og skaðskennna
tunguna fyrr en varir, sje þeim gefinn taumurinn laus. Ýmsir
þeirra manna, er málfræði kenna nú, virðast gefa of mikið.
eftir í þessum efnum og veita með því þegnrjett í ríki íslenzk-
unnar ýmsurn oröskrípum sem skapast liafa á vörum fávísra
flóna. Slík eftirgefni er háskaleg, og verður hið fyrsta aö víkja
fyrir lögmálsbundinni kenslu.
En hjer gerist fleira en þetta, og fleira en það, sem Þor-
bergur Þóröarson færir sem dæmi um eftirgefni i grein sinni
,,Nýtt skilningarvit“ i Alþýðublaðnu 15. des. 1926. „Móður-
rnálið rnitt góða, hið mjúka og- ríka“ er að rnissa hrynjandi
sína, — dýrasta skartið af tignarskrúða sínum. Og hvað veld-
ur? Skortur kröfuharðrar, lögmálsbundinnar kenslu, fátiðari
og hraflkendari lestur fornsagna en áður, og fráhvarf hinna
föstu, dýru hátta í ljóðagerðinni. Nú þykjast þeir miklir menn,
sem yrkja „kvæði í óbundnu máli“. Og stuðlar og höfuðstafir
íslenzkrar ljóðagerðar eru í augunr rnargra nú fánýtt glingur.
O, sancta simplicitas! Af því að aðrar þjóöir hafa týnt þess-
um kjörgripum, ættu íslendingar að gera þaö líka, segja þessir
menn, -—- i verki að minsta kosti. —
Hjer er um alvörumál að tefla. Hjer á að treysta og styrkja
helzta menningarvígi hinnar íslenzku þjóðar. Þökk sje yður,
þjer Vökuinenn! Þjer ætlið að verja þann stofn, er fegurstar
greinar ber meðal germanskra þjóða. Til þess þarf samvinnu
manna um land alt. En rnestu skiftir, að skólarnir snúist hjer
á rjetta sveif. Þaðan eiga að streyma þær meginlindir, er vökva
og næra stofninn.
Ben. Björnsson.