Menntamál - 01.08.1927, Page 10

io6
MENTAMÁL
Jiieiri nje víötækari en þaö, sem mennirnir hafa frá ómunatíð
vitað af eöli sínu, at' grun sínum eða hyggjuviti, hva'ö sem
niætti kalla ]jaö. Niðurstöður vísindanna munu i þessu sem
mörgu ööru sanna það, hvernig ,,heiðingjarnir, sem ekki hafa
lögmál, gera af náttúrunni það, sem lögmálinu er samkvæmt".
Mennirnir hafa lengi vitað það, og ]>eir vita það af því að
þeir finna það á sjer, að sumstaðar eða stundum er alt um-
hverfið ])rungiö illu, ])að liggur í loftinu, en i annan tíma er
alt fult af góðleik og betrun. Gott fylgir þeim manni, sem
er i góðum, falslausum hug, því meira gott sem sálarlíf hans
er þróttmeira og staðfastara, og ])essi góöleikur betrar og
Irætir alt umhverfi hans, á einhvern þann hátt, sem allir þekkja,
en geta ekki skýrt til fullnustu.
Eítir þessum gamla, einfalda skilningi munu menn æfinlega
verða að breyta viö vandræðabörnin, spiltu börnin, til þess
að betra þau ög hjálpa þeim á rjetta leið. Idarkan gamla verð-
ur raunar aldrei annað en neyðarúrræði og vandræðaráð, af
því að annað betra og máttugra brestur. Harkan er háskalega
íiandhæg að grípa til hennar. En það er heldur ekki til neihs
að vera að fara i kringum það, að harkan getur verið öldungis
óumflýjanleg, til ])ess að ná fyrstu tökunum, eða tíl Jtess
að gæta jafnframt eða eftir á beitt öðrum betri og göfgari ráð-
um, kærleikanum og mildinni. En máttur kærleikans er ekki
öllum gefinn, og skynsamleg harka er vitanlega stórum betri
en ])að umburðarlyndi, sem sprottiö er af meinleysi eða úr-
ræðaleysi einu saman. En langvinn harka og sífeld, gerir þó
ilt eitt,
Jeg hefi hingað til talað nær eingöngu- um vandræðastráka.
Um ])á á þaö oftast við, að í þeint er bæði ilt og gott. Sjeu
])eir harðsvírugir og þverbrotnir, er um leið einhver töggur
í þeim, og manntakið getur komið seinna fram. Við slíkt skap-
ferli á það helst. sem jeg hefi sagt um hörku og mildi.
Alt öðru máli gegnir um stúlkurnar, og ])að er enginn sam-
jöfnuður, hvað miklu verra er að ýmsu leyti að fást við þær
og hversu miklu vonlausara er að geta hjálpað ])eim til að verða