Menntamál - 01.12.1937, Blaðsíða 15
MENNTAMÁL
173
kunnugleik. Og eg verð að segja það, að eg dáist að því
hvað nemendur, karlar og konur, umgangast livarl ann-
að frjálsmannlega og siðsamlega. Og eg fullyrði að al-
menningur á Islandi ber fullkomið traust iil skólanna í
þessum málum.
Auk hinna ahnennu unglingaskóla er vert að nefna sér-
staka skóla fyrir ungár slúlkur, þar sem einkum er kennd
matreiðsla, hannyrðir og allskonar heimilisstörf. Flestir
eru þeir í sveit. Allir lieimavistarskólar og sumir með af-
brigðum góðir. A sama liátt eru tveir bændaskólar og
auk þess ýmsir aðrir sérskólar, verzlunarskólar, iðnskólar
o. s. frv.
Loks vil eg minnast á sérstaka æskulýðshreyfingu, ung-
mennafélög Islands, sem liefir haft mjög mikið menning-
arlegt og uppeldisfræðilegt gildi fyrir íslenzku þjóðina allt
frá stofnun, eða frá árinu 1906. Hreyfing þessi l)arsl upp-
haflega til Islands frá Noregi, en var þegar í stað sniðin
eftir íslenzkum menningar- og staðliáttum og varð að
öllu leyti þjóðleg og alíslenzk. Ýmsir af helztu þjóðmála-
og menningarleiðtogum þjóðarinnar hafa tekið þátt í
þessari hreyfingu. I flestum sveitum og kaupstöðum á Is-
landi starfa eða Iiafa starfað deildir þessa félagsskapar.
Um nokkurt skeið varð liljóll um ungmennafélögin, en
nú virðast þau vera að vakna lil slarfa að nýju með nýj-
um krafti.
ísland cr land mótsetninganna. Þar skiptast á eldur og
is, jökulbreiður, vellandi hverir og gjósandi eldfjöll; þar
skiptast á stöðug birta dag og nótt og langvarandi skamm-
degi. Mótsetningarnar og fjölbreytnin í mótun lands-
ins er allstaðar. Ferðamaður, sem fer umliverfis landið
sér hvergi tvo slaði eins. En þjóðlífið hefir lieldur ekki
farið varhluta af því að bera blæ af náttúru landsins og
staðháttum. Þótt þjóðin sé fámenn, þá er menningarlíf
hennar ekki cins einfalt og fábrotið og ætla mætti. Og til
þess að skilja fyrirkomulag barnafræðslunnar og alþýðu-