Menntamál - 01.04.1960, Blaðsíða 59
MENNTAMÁL
45
ákveðnum töluhugmyndum. Óhlutkenndur reikningur er
því takmarkið.
í dæmi eins og 8 + 6 = ? skulu börnin í fyrstu hugsa
sér eitthvað ákveðið. Barnið segir 14, og kennari spyr:
Hvað hugsar þú þér? Barnið: Epli. Kennarinn við annað
barn: En þú? Barnið: Blýantar. Þá er kennarinn t. d.
segir: Nú geta blýantarnir okkar verið epli, þá er þar með
hugmyndin epli vakin hjá börnunum. Það er því ekki
nauðsynlegt, heldur tímasóun, að krefjast svars á eftirfar-
andi hátt: 8 epli og 6 epli eru 14 epli. Þetta form á við
í skriflegum reikningi, þá er lengra er komið. (Dæmi:
58 m + 86 m = 144 m). Þegar góð undirstaða er lögð með
sýnikennslu, geta nemendur fengið æfingar með eintóm-
um tölum.
Lítum á eftirfarandi dæmi:
a) Árni átti 8 epli og Nonni 6; hve mörg samtals?
b) 8 epli og 6 epli = ? c) 8 -j- 6 = ?, þau eru öll sömu teg-
undar og hafa það sameiginlegt að reikningsaðferðin er
gefin. Þau er því hægt að nefna dæmi í reikningsleikni,
með eða án texta. En dæmi eins og þetta: Árni vann sér
inn 25 kr. á dag í 4 daga, en Nonni 20 kr. í þrjá daga. Hve
miklu meira hafði Árni unnið sér inn en Nonni? Þarna er
reikningsaðferðin ekki gefin. Börn verða að velja. Svona
dæmi, þar sem velja verður milli tveggja eða fleiri reikn-
ingsaðferða, á ekki að þreyta við, fyrr en í byrjun þriðja
skólaárs, nema í mjög einföldu formi.
Með hjálpargögnum, svo sem hlutum og tölumyndum,
sjá börnin t. d., að 8 eru 7 og 1; 6 og 2; 5 og 3; 4 og 4. Þessi
tengsl milli talnanna á að kynna rækilega. Það má gera
á ýmsan hátt. a) börnin handleika 8 einingar og skipta
þeim í tvo hópa á marga vegu; b) er þau hafa 8 einingar
fyrir framan sig skipta þeim í hópa í huganum. Með öðr-
um orðum, þekking á gildi og tengslum talnanna fæst með
sýnikennslu, að minnsta kosti fyrst lengi. Þegar kenn-
arinn síðar spyr, hve mikið sé 6 og 2, þá er það 'prófun