Bjarmi - 01.02.1928, Blaðsíða 2

26
B J A R MI
ingu sína«, og það var nóg til að
telja þau »viðbót frumsafnaðarins«.
f*ess háttar aðferð telur eldri stefn-
an óhafandi og gersamlega óvísinda-
lega. Ef hver nútímamaður á að hafa
úrskurðarvald um sannleiksást guð-
spjallamannanna og má knjesetja orð
Krists og athafnir, er komið langt
frá óhlutdrægri rannsókn og opin
leið út úr öllum kristindómi.
Þessi skodanamunur á biblíunni er
flestu fremur aðalmismunur gömln
og nýju stefnunnar. — Hann er í
mínum augum svo áhrifaríkur, að sje
jeg spurður, hvort jeg telji einhvern
ákveðinn mann til nýguðfræði eða
ekki, þá svara jeg: »Telji hann »trú-
arþel« sitt hafa æðsta úrskurðarvald
í trúar- og siðferðismálinu, þá fylgir
hann nýguðfræði, en telji hann Nýja
testamentið hafa úrskurðarvaldið, þá
er hann í raun rjettri með eldri stefn-
unni, hvað sem öðrurn skoðunnm
hans líður, og hvað sem hann kall-
ar sig«.
H. Ostenfeld, Sjálandsbiskup, bendir á
annan aðalmismun milli stefnanna í ný-
prentaðri góðri bók, »Fra Dagens Arbejde«.
í sjerstökum kafla ræðir hann par um
ýmsar »gjár« eða »sprungur« (»Klöfter«)
milli gömlu og nýju stefnunnar, og hvet-
ur til að »brúa« pær ýmsar, — enda er
nýguðfræðin í Danmörku yflrleitt mjög
hægfara. — Svo segir hann:
»Þar sem í raun og veru eru gjár
(milli stefnanna) er jeg öldungis ófús til
að gera lítið úr peim og byggja brú, hitt
vildi jeg fremur, að dýpka pá gjá. Ogjeg
skat benda á hvar jeg sje slíka gjá. Pað
er skoðunin á manninum og sgnd hans.
í pví efni eru skoðanir öndverðar.
Onnur lítur svo á að maðurinn sje skil-
inn frá Guði, par sem pó er hið rjetta
heimkynni hans, hann sje fjötraður af
synd sinni, svo að hann geti ekki sjálfur
leyst pá fjötra. — Hin segir, að maður-
inn sje háöur frampróunarlögmáli til
fullkoranunar, hvað seint sem pað geng-
ur og hvað oft sem hann fær afturkippi —
og pað eigi einnig heima um dýpsta eðli
hans, en ekki eingöngu í peim atriðum
sem vjer allir játum.
Pað er pað, sem William James á við,
er hann lalar um pá sálarsjúku og sálar-
hraustu, tvífæddu og eintæddu. — Hjer
er andstaða, sem ekki á að jafna. Krist-
indómur er trú hínna tvífœddu. Kristin-
dómur er fyrir pá sálarsjúku. Mannsson-
urinn kom ekki til að kalla rjettláta,
heldur syndara til afturhvarfs. (Sbr. fyrn.
bók 65. bls).
— Johs. Johnson, lærður og góðkunn-
ur háskólaguðfræðingur og kristnihoði
norskur, var á sömu skoðun um petta og
Sjálandsbiskup. Hann skrifaði t. d að
»dýpsta uppsprettan að mismun hinna
tveggja trúarbragða, kristindóms og úní-
taratrúar, sé ólík skoðun á hinu illa«,
og sömuleiðis: »Unitarismens uhjælpelige
svakhet bestaar i et helt uvirkelig syn paa
syndens faktum og forfærdelighet«. —En
róttæka nýguðfræði kveðst hann kalla
»únítarisma«, eins og Engilsaxar. (Sbr.
»For Kirke og Kultur« 1914, bls. 210 og
211.)
Mjer mundi ekki endast dagurinn,
ef jeg hjeldi áfram að tala verulega
um öll þau grundvallaratriði, sem
ágreiningur er um milli stefnanna1).
Og skal heldur ekki frekar en orðið
er fjölyrða um hvernig sumir nýguð-
fræðingar breiða yfir ágreininginn
með því, sem kölluð hefir verið
»guðfræðileg verðmæta fölsun«, (þ. e.
nota gömul og góð orð í nýjum merk-
ingum án þess að segja til þess). —
í*egar frá eru teknir fáeinir guð-
fræðingar, sem svo eru varkárir vinir
nýguðfræði, að mörgum sýnist þeir
vera vor, megin, er óhætt að segja,
að nýguðfræðin hafnar guðdómi Krists
og friðþægingu hans. — Þeir ógætn-
ustu fara jafnvel háðulegum orðum
um orðin í I. Jóh. brjefi: »Blóð Jesú
sonar hans hreinsar oss af allri synd«,
og öllu þvi í ritningunni er fer í
sömu átt.
Nýguðfræðin lítur svo á, að menn-
1) Auer prófessor purfti til pess 19
fyrirlestra.