Bjarmi - 14.04.1928, Blaðsíða 7

B J A R M I
103
göfga lesendurna. Seni betur fer er
þar úr mörgu að velja, og er þá
blaðinu einkum skylt að minnast
þeirra bóka, sem því hafa verið
sendar i vetur til umsagnar, og fyr
hefði verið talað um, ef rúm blaðs-
ins og næðisstundir ritstjórans hefðu
leyft. ________
Kristnisaga íslands, II. bindi.
Kristnihald þjóðar vorrar eftir siða-
skiftin, eftir dr. Jón Helgason biskup,
er langmerkasta bókin íslenska, sem
út kom á liðnu ári, og flytur svo
margbreyttan fróðleik um alla menn-
ingarsögu þjóðar vorrar í nærfelt
400 ár (1524—1918), að hún á er-
indi í öll lestrarfjelög landsins og til
allra íslendinga, sem unna sögulegum
fróðleik.
Eins og kunnugt er hefir dr. J. H.
áður ritað almenna kristnisögu í
3 bindum (prentuð 1912, ’14 og ’17)
og Kirkjusögu Islands á dönsku í
2 bindum (1923 og ’26), og nú hefir
hann með þessu bindi lokið miklu
stærri og efnismeiri kristuisögu Is-
lands, alveg fram að síðustu árum,
— er það í raun og veru þrekvirki,
þegar litið er á öll þau störf, er
fylgja biskupsembættinu.
í Kirkjusögunni dönsku er fjöldi
mynda, en engar í þeirri íslensku,
því miður, bókin þá ef til vill orðið
of dýr, ef þær hefðu verið teknar
með. Annars er íslenska Kirkjusagan
alveg sjálfstæð og flytur fjölmargan
fróðleik, sem þorra manna er lítt
kunnugt um áður.
Þessu síðara bindi skiftir höf. í 6
aðal-kafla, er hann nefnir svo:
I. Euangeliskt kristnihald hefst, (1524
—1550). — Er þar siðabótarsagan
sögð á 80 bls., og rjettilega á
það bent að lokum, að siða-
breytingin hafði bjerlendis miklu
fremur rifið niður en bygt upp,
svo að áhrifin urðu ekki æskileg
fyrst í stað.
II. Evangeliskt kristnihald algerist
(1550 — 1630). — Er þar meðal
annars rækilega sögð saga Guð-
brandar Hólabiskups, merkasta
biskups Norðurlands eftir siða-
bót.
III. Kristnihald rjelttrúnaðarlimabilsins
I. (1630—1685). — Þar mætast
undarlegar andstæður: hjátrú og
galdrabrennur annars vegar, og
hins vegar endurvakning íslensks
bókmentalífs, stundum jafnvel
hjá sama manni (t. d. Páli pró-
fasti Björnssyni í Selárdal), og
þar er meðal annars sagt frá
Brynjólfi Sveinssyni biskup og
Hallgrími Pjeturssyni.
IV. Kristnihald rjetltrúnaðartímabilsins
II. (1685 —1741). — Par bera
þeir nafnar Jón biskup Vídalín
og Jón biskup Árnason höfuð og
herðar yfir aðra starfsmeon
kirkjunnar. — Hólastól fer hnign-
andi, þrátt fyrir bókagerð Sleins
Hólabiskups.
V. Tilraunir til umbóta á kristni-
haldinu (1741—1802). — Þar er
meðal annars betur sagt frá
störfum Ludvig’s Harboe hjer-
lendis en nokkru sinni hefir
verið áður gert á íslensku.
VI. Kristnihald niljándu aldar fram
til vorra tima (1802 —1918). —
Þar er sá kaflinn, sem nærri því
er mestur vandi að segja frá í kirkju-
sögu, einkum síðustu 30 árin, þar
sem bæði höf. sjálfur og margir aðrir
núlifandi menn eiga svo mikinn hlut
að máli, og sagan eðlilega ekki búin
að skera úr ágreiningsmálum. En
yfirleitt er óhætt að segja að sú frá-
sögn hafi tekist vel, enda þótt um
sumt verði ágreiningur.