Bjarmi - 14.06.1928, Page 5

B JARMI
141
Kirkjan og guðfræðin.
Útdráttur úr fyrirlestri eftir prófessor
dr. 0. Hallesbij.
»Kirkjan hefir aldrei verið án guð-
fræði.
1 Nýjatestamentinu er frœðslu-gáfan
þegar talin ásamt öðrum náðargáfum
safnaðarins (Róm. 12: 7; I Kor. 12:
28). Fræðslustarfið var þegar frá önd-
verðu samstæður hluti hinnar marg-
háttuðu starfsemi kristna safnaðarins.
En vísindaleg verður þessi fræðsla
að sama skapi, sem hún er bygð á
nákvæmri þekkingu á viðfangsefnun-
um, óg ihugun og niðurröðun þessa
þekkingarforða gerð eftir einka-
lögmáli hugsunarfræðinnar.
Hvortlveggja útheimtir mikla æf-
ingu, jafnvel á sviði hinna veraldlegu
vísinda. En þó margfalt meiri á and-
lega sviðiuu, hinu viðkvæmasta sviði
mannlegs lífs, þar sem erfitt er að
afmarka staðreyndirnar greinilega, og
þar sem mannleg hugsun rekur sig
svo oft á hið óskynjanlega, þau lffs-
fyrirbrigði, sem eru flóknari en svo,
að þeim verði raðað í fyrirbÚDa dálka
hins mannlega hyggjuvits.
Af þessari ástæðu var ekki við því
að búast, að vísindalegt starf kirkj-
unnar næöi nokkru verulegu sjálf-
stæði, fyrr en vísindin í heild sinni
höfðu tekið þeim hinum miklu fram-
förum, er urðu á 15. öld. Síðan hafa
og orðið stórfeldar framfarir í vís-
indalegum starfsaðferðum, einkum á
18. og 19. öldinni.
En fyrir guðfræðina hafa þessar
framfarir haft auðnurýrar afleiðingar.
Meðan guðfræðin var drotning vís-
indanna, ákvað hún sjálf aðferðir
sfnar, já, og reyndar lika aðferðir
hinna annara visindagreina.
En með endurreisn vfsindanna og
fornmentadýrkuninni rak gamla heiðn-
in aftur upp höfuðið hjer í Norður-
álfu. Og upp frá því heldur hin
vísindalega rannsókn jafnt og þjett
áfram að afkristnast.
Pað er skoðun hins náttúrlega manns,
sem lögð er til grundvallar allri rann-
sókn. t*ess vegna er heimspekin nú
orðin drotning vfsindanna. Hún setur
sem sje að öllu samantöldu mestan
visindasvip á skoðun hins náttúrlega
manns og álit hans á alheiminum.
Eftir því sem náltúruvísindin þrosk-
ast, kreppir meira og meira að þess-
ari vfsindalegu frumskoðun hins nátt-
úrlega manns. Það verða nú náttúru-
vísindin, sem rnestu ráða um aðferð-
irnar. Og einkum skera þau úr um
það, hvað megi viðurkenna sem raun-
verulegt, frá sjónarmiði vfsindanna.
þannig er kenningunni um náltúr-
lega framþróun, sem bygð erá náttúru-
rannsóknum, beitt við hin andlegu
vísindi og þar knjesett sem algild
meginregla um rannsókn alls andlegs
lífs, einnig að því er trúarlífið snertir.
Sömuleiðis hafa andlegu vísindin
orðið að samsinna grundvallarsetn-
ingunni um ævaranlegleik afls og efnis.
Og þessi bundna starfsaðferð sviftir
þá rjetti til að gera ráð fyrir öðrunr
verðmætum á sviði hins andlega lffs,
en hinum náttúrlegu eða ósköpuðu
eiginleikum. Þar með er hið yfir-
náttúrlega numið burtu, einnig á sviði
trúarlífsins.
Þannig er þá, i og með þessari
bundnu vfsindalegu starfsaðferð, þvi
slegið föslu, að sjerhver sú rannsókn,
sem gerir ráð fyrir hinu yfirnátlúr-
lega og fer þann veg í bága við
nátlúrlega framþróun, slimpli sjálfa
sig þar með sem óvísindalega.
Fyrir guðfræðina hlaut þessi nýja
tilhögun að hafa örlagaþrungnar af-
leiðingar. Áður hafði guðfræðin verið
vísindaleg, já, mestu ráðandi á sviði
vísindanna. En nú var um það að