Bjarmi - 14.06.1928, Qupperneq 6
142
B J A R M I
velja, hvoit hún ætti að fylgjast með
vísindunum, eða vera hrein og bein
guðfræði.
1*6113 val hefir nú í nærfelt 200 ár
legið eins og mara á guðfræðinni.
Og það eitt er víst, að frá þeim
tima, er guðfræðin hafði um þella
tvent aö velja, höfum vjer haít tvens-
konar guð/rœði, sem nú er nefnd
jákvæð guðfræði og frjálslynd guð-
fræði — eða gömul og ný guð/ræði.
Nýja guðfræðin hefir alt til þessa
dags leitasl við að fara i kringum
valið, hliðra sjer hjá því. Reynt að
halda valdi og virðingu, bæði sem
vísindaleg rannsókn og kirkjuleg
guðfræði.
Með varfærni hefir hún fikrað sig
áfram fet fyrir fet og tileinkað sjer
og nolfært áðurnefnda veraldlega vís-
indaaðferð við hin kristnu trúarbrögð.
Nauðug — viljug hefir hún látið af
hendi lífsskilyrði kristinnar trúar,
hvert á fætur öðru, af þvi að hin
viðurkenda visinda-aðferð krafðist
þess vægðarlaust.
Það var sem sje ekki nema tíma-
atriði, hvenœr þessi guðfræði gæli
farið að koma stefnuskrá sinni i
framkvæmd og hefja rannsókn krist-
innar trúar á grundvelli hinna guð-
lausu vísinda. Nú er sú rannsókn
fyrir löngu hafin af hinum djörfustu
nýguðfræðingum þeim, sem mest eru
háðir hinum vísindalegu starfsreglum.
Þessir menn eru nú einatt nefndir
sameiginlegu heiti: hinn trúarsögulegi
skóli, sem er þó ekki vel til fallið
heiti. Eiginlega eru þeir rjett nefndir:
róttœkir (eða rökbundnir, »konse-
kvente«) nýguð/rœðingar.
Hlutverk þeirra hefir sem sje ekki
verið annað en það, að beita þeirri
starfsaðferð, sem ein er talin vís-
indaleg.
Þessa aðferð nota og aðrir nýguð-
fræðingar og skírskota til hennar, |
þegar þeir vilja láta skipa sjpr undir
merki vísindalegrar guðfræði. En þeir
framfylgja henni þó ekki til hlítar,
af því þá skortir til þess vísindalega
samkvæmni og kirkjulegt hugrekki1).
Hinsvegar fylgja róttækir nýguð-
fræðingar hinum vísindalegu for-
skriftum út í æsar, án þess að blikna
fyrir afleiðingunum. Við rannsókn
kristinnar trúar strika þeir því út alt
hið yfirnátlúrlega, þar á meðal hina
gfirnátlúrlegu opinberun, og þar með
þann mikla eðlismismun, sem greinir
kristindóminn frá öllum öðrum trú-
arbrögðum. Með fulltingi samræmi-
lögmálsins (analogipiincippet) er það
sjerkennilega og einstæða í biblíu-
trúarbrögðunum jafnað við jörðu og
þar sett á bekk með hinum þektu
viðfangsefnum. Og samkvæmt fram-
þróunarkenningunni er svo kristin-
dómurinn talinn æðsta þroskastígið,
sem trúaibrögðin hafi náð, á hinni
löngu þroskabraut frá fyrstu óíull-
komnum upptökum þeirra.
En þrátt fyrir þessar aíleiðingar af
visinda-dálætinu, hefir hin »frjálsa
rannsókn« viljað telja sig vera kirkju-
lega guðfræði. Hún heldur því fast
fram, að þetta sje kirkjunnar trú,
sem þannig hafi fengið vísindalegan
búning. Og þetta gerir hún þrátt fyrir
það, þó að kirkjan hafi berlega lýst
því yfir, að hún viðurkenni ekki þá
trú, sem hjer er á borð borin.
Og hjer snerlum vjer hinar við-
kvæmustu minningar nýju guðfræð-
innar. Hún hefir sjálf búið sjer illa
aðstöðu, sem freistar hennar um megn
fram. Hún hefir ekki getað þjónað
tveimur svo ólíkum herrum sem
kristinni kirkju og guðlausum vís-
indum, án þess að biða tjón á sálu
1) Til þessa ílokks — sem eiginlega er
whvorki fugl nje fiskur« — mun vera rjett
að telja hina íslensku nýguðfræðinga,
flesta eða alla. Pýð.