Bjarmi - 01.10.1928, Blaðsíða 3

bJAHMI
195
Góðkanningjar mínir ungverskir
gáfu mjer að skilnaði þó nokkrar
bæbur á ensku, þar sem skýrt var
frá meðferðinni á Ungverjalandi um
og eftir friðarsamningana. — Pegar
síra Gísli Johnson sá þær hjá mjer
áður en jeg fór frá Búdapest, sagði
bann:
»Þjer komist ekki með þessar
bækur lengra en til landamæranna.
Tsjekkar banna ferðamönnum að
flytja með sjer inn í Tsjekkoslóvakíu
ungversk blöð, hvað þá slíkar bækur
um stjórnmál«.
Jeg komst samt með þær vand-
ræðalaust, ef til vill af því, að við
komum frá Austurríki til Tsjekko-
slóvakíu í þetta sinn. Jeg sagði toll-
gæslumönnunum, sem satt var, að
jeg flytti allan bókapakkann, sem jeg
var með, norður til íslands, og ljetu
þeir sjer það nægja og litu ekki á
bækurnar.
Um miðnætti á laugardagskvöldið
komumst við til Praba og gistum á
sama stað og á suðurleið. — Fram-
kvæmdarstjóri K. F. U. K. þar í borg
var komin heim frá Búdapest-fund-
inum, og bafði beðið okkar um hríð
í gistibúsinu, átti von á okkur með
annari lest fyr um kvöldið. En skildi
eftir vinsamlegt brjef, er við komum
svo seint.
Þótt ekki væri tækifæri til að dvelja
i Praha í þetta sinn, lánaðist mjer
þó að ná góðum bóka-samböndum
við evangeliskar kirkjur þarlendar,
og þaðan hefi jeg þann fróðleik, sem
næsti kafli flytur.
VI.
Frá Czechoslóvakiu.1)
Hún er ekki nema 10 ára gamalt
lýðveldi, þótt aðalblutinn, Bæheimur,
1) Jeg skrifa oftast Tsjekkoslóvakía og
Tsjekkar eftir framburði, Rilstj.
væri sjálfstætt land á miðöldum.
Austurríki og Ungverjaland urðu að
sleppa þeim fylkjum, sem stofnsettu
þetta nýja ríki. — Landið er á stærð
við England (141 þús. km2), en
óvenjulega langt og mjólt, 1000 km.
frá austri til vesturs, en sumstaðar
ekki nema 100 km. á breidd, rúm
stundarför með eimlest, og austast
ekki nema 55 km. á breidd.
íbúarnir (um 14 miljónir) eru
ýmsrar ættar, Tsjekkar aðallega í
Bæheimi, og Slóvakar aðallega i Sló-
vakíu, eru samtals fullar 9 miljónir,
Þjóðverjar rúmar 3 milj., Magyarar
(frb. Madsjarar) nærri 1 milj., Rússar
í Rúthenfu, austasta fylkinu, eru um
hálf miljón, Gyðingar um 200 þús.,
Pólverjar um 76 þús. o. s. frv.
Mótmælendur voru fáir og áhrifa-
litlir í Austurríki fyrir ófriðinn mikla.
Rómversk kaþólsk kirkja hafði 95 af
hverjum 100 innan sinna vjebanda,
og var samtaka ríkisstjórninni í Vín
um að bæla niður allar frelsishreyf-
ingar. — Tsjekkar voru langflestir
(90%) evangeliskrar trúar í byrjun
17, aldar, og gleymdu aldrei hvernig
páfakirkjan hafði kúgað þá til hlýðni
með báli og brandi; urðu því allar
frelsishreyfingar þeirra jafnframt and-
vígar þeirri kirkju. Og þegar þeir
fengu loks hið langþráða stjórnar-
frelsi árið 1918, ráðgerðu margir að
segja alveg skilið við páfann í Róm,
engu síður en við keisarann í Vln.
Fólkið streymdi unnvörpum úr
rómversk-kaþólskri kirkju; sumt
hafnaði þá öllum kristindómi, sumt
gekk í evangeliska söfnuði, og hefði
orðið fleira, ef þar hefði ekki orðið
hinn mesti prestaskortur, en sumt
hvarf að því ráði, að stofnsetja nýja
»þjóðlega kirkju«. Er hún ýmist
nefnd Tsjekkoslóvakiska kirkjan eða
»Endurbætta, þjóðlega, kaþólska
kirkjan«. Hún fylgir helgisiðum