Bjarmi - 01.10.1928, Blaðsíða 4

196
B JAJRMI
rómverskrar kirkju, en kenningar
hennar eru enn mjög á reiki, hallast
þó helst að nýguðfræði mótmælenda.
Dómarnir um hana eru misjafnir.
Rómverska kirkjan segir að prest-
arnir, sem fóru með söfnuðum sín-
um, hafi gert það til þess að fá sjer
konu, — en aðrir halda að smárn-
saman verði kirkjan evangelisk, og
altaf eykst henni fylgi; hefir nú á
aðra miljón áhangenda, þrátt fyrir
öfluga sókn og vörn þeirra, sem fast
fylgja rómverskri kirkju.
Jeg hefi ekki við hendina nýjustu
skýrslu um mannfjölda kirkjudeild-
anna í Tsjekkoslóvakíu, nema þess-
arar nýju kirkju. En árið 1921 skift-
ust landsmenn svo að þessu leyti:
í öllu í Bælieimi
lýðveldiuu: einum:
Rómversk-kaþólskir 10,384,833 5,216,180
Ts j e kko sló va kiska
kirkjan 525,333 437,377
Rjetttrúnaöar-kirkj.
grískar og armen. 73,097 7,292
Grísk-kaþólskir1) . . 535,543 6,803
Mótmælendur i 7
deildum 990,319 246,114
Gamal-kaþólskir . . 20,255 16,329
Smáflokkar 4,943 2,626
Gyðingar 354,342 79,777
Utan ilokka, flestir
andkristnir .... 724,507 658,084
Þessi upptalning ber það með sjer,
að íbúar lýðveldisins eru enn dreifð-
ari í trúmálum en að þjóðerni, og
verður þá skiljanlegra það sem evan-
geliskur prófessor í Praha sagði við
mig í vor, er hann var að spyrja um
Ísland, en jeg um Tsjekkoslóvakíu:
>)Er nokkur her eða herskylda á
Islandi?« spurði hann. — »Nei«.
1) Peir, sem hjer eru nefndir »grísk-
kaþólskir«, eru »í sambandi við Róm«,
játa yfirráð páfa, en nota grisku, í stað
latínu, við helgiathafnir og leyfa prestum
að kvænast. — »Rjetttrúnaðar kirkjur
grískar« hafna öllu sambandi við Róm.
»Mælið þið allir sömu tungu?«
— »Já, en við erum ekki nema
rúmar hundrað þúsundir á öllu
íslandi«.
»Jæja, þið eruð lánsamir; vjer er-
um fleiri, en vjer búum við hundrað
þúsund erfiðleika«, mælti hann.
Kona prófessorsins heyrði samtal
okkar, og sagði að hann væri of
svartsýnn og ætti síst að láta út-
lending heyra slikt; en hann kvaðst
reikna erfiðleikana fremur of fáa
en of marga.
Um það get jeg ekki borið, en hitt
heyrði jeg suma þjóðrækna Tsjekka
segja, að alt mundi ganga sæmilega
meðan lýðveldið gæti notið forystu
Mazaryk’s forseta, hann væri mesti
og besti stjórnmálamaður Norðurálf-
unnar, en orðinn gamall maður nú
og heilsubilaður.
Við þingkosningar ráða trúmál og
þjóðerni mjög flokkaskiftingu, bæði í
Tsjekkoslóvakíu og í nágrannalönd-
unum; er það einkum rómverska
kirkjan, sem beitir sjer í þeim efnum.
En eftirtektarvert er það, að enda
þótt áhangendur hennar teldust um
76°/o af landsmönnum við fólkstalið
1921, fjekk hennar þingflokkur ekki
nema ll°/o af atkvæðum kjósenda
við þingkosningar það ár, enda hefir
hún síðan mist um 2 miljónir manna,
og lýðveldisstjórnin hefir alveg vísað á
bug allri íhlutun páfans um innan-
rikismálefni, er hann vildi koma í
veg fyrir hátiðahöld í Bæheimi árið
1925, til minningar um Jóhann Húss.
Evangeliskir menn, lúterskir, kal-
vinistar, Bæheims-bræður o. fl. eru
þar, sem annarsstaðar, langstarfsam-
astir að allri trúarvakningu og kristi-
legum líknarstörfum, og alþýðument-
un betri hjá þeim en hinum. Skóli
og kirkja eru aðskilin, en frjálst er
klerkum viðurkendra kirkjufjelaga,
að kenna kristin fræði i skólunum,