Bjarmi - 01.11.1928, Side 16

240
B J A R M I
ast, en sumir aðrir framkvæma hana
á þann veg einan, að þeir taka þá
manntalið og kynna sjer lestrar-
kunnáttu barnanna.
Auk þessa hafa prestarnir önnur
smærri störf með höndum, semja
ýmsar skýrslur, sitja i sáttanefndum
og eru flestir prófdómendur við
barnaprófin.
Enn eru margir þeirra meira og
minna riðnir við sveitar- og hjeraðs-
mál, jafnvel landsmál. Og eins fást
nokkrir við kenslu, fyrirlestrahöld og
þess háttar. Þessa síðasta get jeg
meðal annars, til að leiða hug
manna að þvi, að prestarnir eru
sannarlega matvinnungar. Þess vegna
þarf sannarlega ekki að telja eftir
launa-óveru þeirra, jafnvel þó ekki
sje tekið til greina, að ríkið stendur
í svo stórkostlegri fjárskuld við kirkj-
una, að það væri endurgreiðsla, en
ekki gjöf, þótt það greiddi allan ár-
legan kostnað hennar úr eigin sjóði,
og getur því ekki talið eftir laun
prestanna.
En af þvi, sem hjer hefir verið
sagt um störf prestanna nú, sjest að
þau störfin, sem alment skapa nú að
mestu samband prests og safnaðar,
eru þessi tvö: stólræðuhaldið í kirkj-
unum og kristileg uppfræðsla ung-
linganna, sem undanfari fermingar-
innar. Pegar vjer, með það í huga,
hugsum til sambands prests og safn-
aðar fyrrum, sjáum vjer, að um mikla
afturför er að ræða, — afturför, sem
er afar hryggileg og skaðleg.
Jeg mintist áðan á, að prestarnir
hafa lengst af verið fræðarar, áminn-
endur, huggarar, handhafar sakra-
mentanna og skriftafeður, eða í einu
orði sálusorgarar safnaðanna.
Með því að fást aðallega við að
halda stólræður, — þegar messa
kemst á, — og uppfræða börnin, eru
þeir eiginlega eingöngu tvent af þessu:
fræðarar og áminnendur í andlegum
efnum.
Huggarar verða þeir fæstir rjett-
nefndir. Bæði af því, að þeir eru
sjaldnast sóktir til þess af almenn-
ingi, og vegna þess að vjer, því miður,
margir hverjir gerum oss lítið far um
að vera það. Og allir vita hvernig
komið er um haldið á hinni heiiögu
kvöldmáltið. í mörgum söfnuðum
tíðkast ekki aðrar altarisgöngur en
fermingarbarnanna og aðstandenda
þeirra, sumstaðar að eins fermingar-
barnanna, á einstaka stað alls engar.
Þar gengur enginn til Guðs borðs alt
árið. Varla heyrist nefnt að nokkur
sje þjónustaður allvíðast. Og þó jeg
gæti þess ekki áður, má gera það nú,
að fyrrum voru prestarnir alment
fyrirbiðjendur safnaðanna. Þeir tóku
sjúka til bæna og leiddu konur í kirkju.
Nú er þetta svo að segja alveg úr sög-
unni. Þá er ekki að tala um skrift-
irnar, þær hafa löngum litlar verið í
lúterskum sið, en nú vita margir
ekki einu sinni merking orðsins.
Prestarnir geta ekki, eins og sakir
standa, kallast feður eða sálusorgarar
safnaðanna. — Þennan beiska sann-
leika vildi jeg hiklaust játa. Það er
meinið á sambandi prests og safn-
aðar nú á dögum. Þá fyrst er það
sjest og skilst, má ræða um bætur á
þvf. Fyrst er þó að ráða í helstu
orsök eða orsakir þess, að svo er
komið, því sá einn, er þekkir leið-
ina, á hægt um hönd að snúa aftur
af refilstigum. — Og eins er hægt
að villast á vörðum. — Sumar orsak-
ir þessarar breytingar geta í sjálfu
sjer verið rjettmætar, þótt þær hafi
haft illar afleiðingar að því er þetta
snertir, vegna athugunarleysis eða
misskilnings.
Svo er um eina orsök þess að
prestarnir eru ekki, sem áður, sálu-
sorgarar. Ytri ástæður, sem í augum