Bjarmi - 01.11.1928, Síða 18

242
BJARMI
sagt, fáum vjer vart þann dóm, einn
eða neinn.
Á þessu sviði verður að ske breyt-
ing. Trúnaður milli prests og safn-
aðar þarf að aukast.
Nú ætla jeg að nefna þá orsökina,
sem jeg hygg að valdi langmestu um,
að prestarnir eru litlir sálusorgarar
safnaðanna. Trúin er svo lítil i söfn-
uðunum. Öld vor er vantrúar- og
efnisbyggju-öld, og ekki síst hjer á
landi er alment ræktarleysi við kirkj-
una nú á tímum. Stafar það af mörg-
um ástæðum og get jeg að eins þeirrar,
sem mjer finst helst. Nokkru fyrir
og um aldamótin gegntókust flestir
mentamenn vorir af raunsæjisstefn-
unni, sjerstaklega sakir andagiftar og
ritsnilli aðal-forvigismanns hennar hjer
á Norðurlöndum Georg’s Brandesar.
En hann var, sem kunnugt er, hinn
ákafasti og hatrammasti mótstöðu-
maður kristni og kirkju. — Þar sem
þessir fylgjendur hans urðu síðar,
sumir hverjir, meðal bestu og mestu
manna þjóðar vorrar á ýmsum svið-
um, er ekki að furða hve fljólt og
mjög þeim ávanst í því efni, að snúa
hug og hjarta fólksins frá trú og
kirkju. Einkum eiga skáldin hjer hlut
að máli. Tökum t. d. Hannes Haf-
stein, Þorstein Erlingsson og Þorgils
gjallanda. í Ijóðum og sögum þess-
ara manna er varla minst svo á trú
nje kirkju, að ekki sje gert gys að
því, og leitast við að rífa það niður.
Og áhrifin urðu þau, að aðdáendur
þeirra, einkum yngri kynslóðin, sneri
baki við kirkjunni, ekki svo að hún
segði sig úr henni, en sem var næst-
um verra, með því að ganga af trúnni
og verða að visnuðum stráum eða
illgresi á kirkju-akrinum. — Raun-
sæjisstefnan hefir nú lifað silt fegursta j
í nágrannalóndunum, En allir straum-
ar fjara hjer siðar út, enda renna
hingað síðar. — Enn munu þessi
áhrif valda mestu um trúleysi safn-
aðanna og sljóhygni manna á gildi
kirkju og klerka. Að sumu leyti hefir
heimsstyrjöldin, hjer sem annars-
staðar, hrist menn upp úr dauða-
blundi efnishyggjunnar. En á hinn
bóginn hefir hún líka fest hug manna
við heiminn og dregið hann frá
himninum, Á jeg þar aðallega við,
að hún hefir hert á lífsbaráttunni og
gert hana örðugri, svo flestum finst
þeir nú hafi fult í fangi með að
draga fram likamslifið, og virðist þeir
ekki geta gefið sjer tíma til að athuga
um sálarástand sitt.
Þetta á að nægja til að gera ljóst
að doðinn í trúarlifinu er höfuðorsök
þess, hversu illa er komið sambandi
prests og safnaðar. Þeir, sem halda
sig heila, leita ekki læknis. Ekki þeir
heldur, sem enga trú hafa á læknin-
um. Kynslóð full efnishyggju, sem
álítur að enginn Guð sje til, eða
æðri heimur, leggur að sjálfsögðu
leið sína hjá kirkjunni og hirðir ekki
að mæla prestana málum.
Efnishyggjuöldin, margir samtíma-
menn vorir halda að hin svonefnda
sál sje að eins verkanir hinna ýmsu
parta liffæranna, — sagt með berum
orðum, — þeir trúa því ekki að þeir
hafi neina sál. Engin von þá, að þeir
finni nokkra þörf á sálusorgara.
En er það ekki svo um mikinn
hluta manna i söfnuðunum, að sálin,
eilíít líf, himnaríki og jafnvel Guð,
eru að eins gömul og úrelt orð í
eyrum þeirra, engar staðreyndir, —
ekki það sannverulegasta.
Nú hefi jeg minst á meinin. í*á er
að drepa á læknisráðin.
III.
Samband prests og safnaðar fer
því að eins batnandi að hvorir-
tveggju hafi hug á þvi. Þess vegna
tala jeg hjer til beggja aðila og byrja