Bjarmi - 01.11.1928, Blaðsíða 27

HJAKMI
251
sjón, er jeg stóð í stofu Lútbers sjálfs
í Wiltenberg.
Við böfðum hvorki næði nje tíma
til að nema þar verulega staðar. —
En samt skildist mjer á eflir betur
en ella þessi frásögn gæslumanns
safnsins:
xiÞað er siður minn, áður en jeg
loka safninu«, skrifaði hann i rit,
sem hann fjekk mjer, »að líta eftir
hvort enginn gestanna hafi orðið eftir
inni, — og þá kemur það oft fyrir
að jeg hitti einn eða fleiri á knján-
um við borð Lúthers í dagstofunni,
þeir eru þar að lofa Guð fyrir, að
hann skyldi gefa kristninni annan
eins mann og Lúther var«.
Fimm önnur merk hús f Witten-
berg skoða ferðamenn, ef tími vinst
til. Þau eru ráðhúsið fyrnefnda,
Melanktons-húsið (er engan saman-
burð þolir þó við Lúthers-húsið),
sóknarkirkjan, fyrrum kaþólsk Maríu-
kirkja frá 12. öld, og »Cranachs-
húsið«, þar sem Cranach, »málari
siðbótarinnar«, bjó á dögum Lúthers.
Elsti hluti þess er í meira lagi hrör-
legur. — En þó er enn ótalið það
húsið, sem flestum mun þykja lang-
tilkomumest, sem sje Hailarkirkjan
fræga, er Friðrik vitri Ijet reisa árin
1493 — 1499. Hann safnaði til hennar
yfir 5000 »helgum dómum«, svo að
hún varð brátt kunn um land alt,
en þó varð hróður hennar ólikt
meiri, er setningar og ræðnr Lúthers
komu þar í stað »helgu dómanna«.
Tvisvar hefir skothríð valdið þar
eldsvoða, í »sjö ára ófriðnum« (1760)
og í »frelsisstríðinu« árið 1813. LJrðu
endurhæturnar ekki sem skyldi, uns
keisarar Þjóðverja Ijetu (árin 1885 —
92) færa hana á rikis kostnað í þann
búning, sem hún ber nú; og er hann
i alla staði hinn piýðilegasti.
»Litið á turninn«, segir leiðsögu-
maðurinná kippkorn frá kirkjunni.
Er þar letrað með mannhæðar báum
stöfum upphaf Lúthers-sálmsins:
»Vor Guð er borg á bjargi traust«.
— Við förum ekki um aðal-dyrnar,
heldur opnar leiðsögumaður járn-
grindur sterkar við hlið kirkjunnar
og blasir þá við »greina hurðin«
fræga. Er það bronse-hurð mikil,
þar sem á eru steyptar allar 95
greinar Lúthers. Ljet Friðrik Vil-
bjálmur IV. gera þá hurð eftir
gömlu hurðinni árið 1858. — Þegar
inn fyrir hana er komið, blasir svo
margt við að erfitt er að lýsa í
stuttri grein. Kirkjan er 55 metra
löng og 34 metra há, með gotnesk-
um hvelfingum. Undir ptjedikunar-
stól er legstaður Lúthers, og Melank-
tons rjett andspænis; viðhafnarlausir
lágir steinar eru á leiðum þeirra.
Við altarið eru veglegir Iegstaðir
kjörfurstanna Friðriks vitra og Jó-
hanns staöfasta. En auk þeirra eru
f kirkjunni legstaðir 91 stórmennis
frá siðbótartímanum og nöfn þeirra
allra á veggjum kirkjunnar. Altarið
er í gotneskum stil úr frönskum
kalksandsteini, og i kór eru hægra
megin veglegir stólar keisarahjón-
anna, en vinstra megin 24 stólar
fursta og »frístaða« evangeliskra,
prýddir skjaldarmerkjum þeirra og
ýmsu skrauti. í þrem miklum glugg-
um á stafni má líta krossfeslinguna,
upprisuna og gjöf andans. En i hin-
um gluggunum öllum eru máluð
skjaldarmerki þýskra borga, er fyrstar
tóku evangeliska trú, — þær eru alls
198. — t*á eru bak við aðalstóla-
raðir 10 kalksteins-súlur, og á 9
þeirra eru likneski Lúthers og 8
starfsbræðra hans við siðabótina, öll
i fullri stærð, en á 10. súlunni er
prjedikunarstóllinn. — Fram við
aðaldyr er líkneski Friðriks keisara
III., er bærinn Wittenberg reisti hon-
um 1894, i þakklætisskyni fyrir hvað