Bjarmi - 20.12.1936, Blaðsíða 6

98
B J A R M I
Á 30LA-
IF E R1
Frh. frá síðu 95.
leg með svonefndri Satumalía-
hátíð. Sú hátíð var haldin með
máklum skemmtunum. Eins og
þau bönd, sem bundin höfðu
verið um fæturna á líkneski
Satúrnusar, voru leyst, þannig
voru leyst öll mannleg bönd
þessa daga. Glæpamenn voru
leystir úr hlekkjum sínum,
þrælarnir fengu að klæðast
frjálsra manna búning og sátu
til borðs, en húsbændur þeirra
þjónuðu þeim. Börnin fengu frí
í skólunum og menn skiptust á
gjöfum. En jafnframt var alls-
kyns léttúð gefin laus taumur-
inn.
Það er ekki ósennilegt, segja
sumir, að Róm, sem alltaf fylgdi
þeirri reglu að hegða sér eftir
guðsdýrkun þjóðanna hafi einn-
ig ætlað að setja kristilegan
blæ á þessa Satúrnalia-hátíð,
raeð því að halda jólahátíð á
sama tíma. Gegn þessu mælir
þó sú staðreynd ,að á þessum
fyrstu tímum kirkjunnar var
barizt með oddi og egg gegn
hverskyns samruna kristindóms
og heiðinna hátíðahalda og við-
urstyggð þeirra. Ennfremur ber
þess að gæta ,að jólin í Róm
voru haldin seinna en þessi há-
tíð. Henni laiuk 23. des., og
hafði þá staðið frá þeim 17.
Á 18. öld fannst gamalt róm-
verskt almanak frá því árið
354. Við 25. desemb. stóðu þessi
orð: »N (ataiis) invictk, sem
þýðir: »fd8ðingardiagur hins ó-
sigrandi«. »Hinn ósigrandi« var
hið venjulega heiðursnafn sól-
g’uðsins. Af þessu hefir verið
reynt að draga þá ályktun, að
árshátíð sólguðsins Mithra hal'i
verið haldin 25. des. í Róm, og
að hinir kristnu hafi haldið
jólin þennan sama dag, til þess
að vinna gegn sólguðnum.
Gegn, þessu mælir þó sú stað-
reynd, að það var ekki einasta
sólguðinn, heldur allir keisar-
arnir, sem nefndir voru »hinn ó-
sigrandri«. — Athugasemdin
við almanakið 25. des. 354 gæti
því alveg eins táknað.að þá væri
fæðingardagur þess keisara, er
þá réði ríkjum — og auk þess
mælir það á móti þsssu, að til-
beiðsla sólguðsins Mithra var á
þeim tíma einungis trúarbrögð
heldra fólksins, en ekki þjóðar-
innar. Það var Júlían að viður-
nefni apastata, sem vildi gera
þetta að almennri hátíð, til þess
að draga athyglina burt frá
jólahaldi hinna kristnu.
Það væri ef til vill sennilegri
skýring, að benda á það, að 25.
des var í Gyðingasöfnuðunum
hafdin »hátíð hins nýja altaris«
eða »Musterishreinsunarhátíð-
in«. Hún var til minningar um
frelsisbaráttu Makkabeanna, er
braut sundur ok Sýrlendinga.
og endaði með því að musterið
var hreinsað af hinni heiðnu
viðurstyggð. Meðal Gyðinga í
Róm var þessi hátíð haldin með
því að húsin voru öll uppljóm-
uð; og þar sem J udas Makkabe-
us var oft tekinn í kristninni,
sem ímynd Krists, eru margir
þeirrar skoðunar að kristnir
Gyðingar hafi haldið þennan
dag til minningar um fæðingu
Krists, og það þeim mun frem-
ur sem blessunin, sem sam-
kvæmt spádómi Haggia (2,18—
23) átti að veitast »24. dag hins
níunda mánaðar« (það er eft-
ir hinu kristna tímatali í des.)
bendir til þeirrar bl(essu,nar
sem átti að veitast fyrir fæð-
ing Krists.
Þó að það því sé ekki svo auð-
velt að ákveða raunverulega á-
stæðu þess, að 25. des. varð sá
dagur, sem haldinn hefir verið
hátíðlegur, sem fæðingardagur
Krists, og ennfremur er erfitt
að sa.nna að hann hafi fæðst
þann dag, er þó rétt að geta
þess að Ipkum að það eru mjk-
il líkindi til þess, að frelsarinn
hafi einmitt fæðst þann dag.
Krysostomus segir í prédikun
til allpa þeiirra, sem séu hikandi
að ,hald;a 25. des hátíðlegan.:
»Veitið því athygli, að vér höf-
um fengið þennan dag frá þeim,
sem búa í Róm, því að I>eir, sem
þar búa og hafa lengi haldið
þennan dag samkvœmt gamalli
arfsögn, hafa látið css þekking
sína í té«, Og bæði Krysostom-
us og Tertullian benda mót-
stöðumönnunum hreinlega á hiö
rómverska skjalasafn, þar sem
þau skilríki voru geymd er vörð-
uðu skrásetninguna, einrúg í
Betlehem.
★
Auðvitað er það ekkert aðal,-
atriði fyrir trúaða menn, hvaða
dag ársins Kristur fæddist. En
þar sem 25. d.es er almennt
haldinn sem fæð'ngar- og jóla-
dagur, þá er mikil táknmynd í
því fólgin að halda jólin einmitt
á þeim tíma árs, þegar sólin
snýr aftur á göngu sinni, og
»réttlætissólin rís með græðslu
undir vængjum sínum«. Gleðin
yfir því hefir í aldaraðir, komið
í ljós, einnig meðal heiðingja,
í hátíðahöldum, þegar myrkrið
er dimmast en ljósið næst.
Ég prédikaði ekki, ég var á-
heyrandi — eða réttara sagt á-
horfandi. Annars var það eng-
inn maður, sem prédikaði, þvi
að ég var aleinn, en samt sem
áður var prédikað.
Textinn var þannig:
Það var um nótt milli jóla og
nýárs.
Éghafði haldið kvöldið hátíð-
legt með íbúum á norskum
bóndabæ uppi í fjalli. Við höfð-
u.m sungið jólasálmana, lesið
jólaguðspjallið og beðið saman.
Og nú var ég á leiðinni niður í
byggðina — heim.
Nóttin var niðadimm. Það var
kafaldsbylur og rok. En ég varð
að fara heim. Ég vissi, að það
var ekki hættulaust að vera
einn á ferð ofan frá fjalli, en ég
varð að halda áfram þ. e. a. s.
ég skreið eiginlega. Stormurinn
var svo mikill, að hann ætlaSi
að feykja mér með sér. Ég vaxð
að gizka á hvar leiðin væri, því
snjórinn hafði máð í burtu öll
spor. Litla rafmagns Ijóskerið,
sem ég hafði með mér, lýsti mér
— að vísu aðeins örfá skref, en
það var þó betra.
Allt í einu varð allt dimmt.
Það var slokknað á ljósinu. Ég
stóð þarna. einn. Stormurinn
næddi uim mig. Bylurinn barðist
í andlit mér. Og auk þess var
kolniðamyrkur.
Ég vissi að á aðra hönd mér
var fjallsbrekkan, og fyrir neð-
an hana vatn. Á hina hönd, var
fenjamýri. Ef ég villtist, hvað
þá —? Hræðslan náði valdi yfir
mér: »Þú kemst aldrej lifandi
heim!« Það fór kulda hrollur um
mig. Ég gekk áfram nokkur
skref, en datt. Ég reis aftur á
fætur og gekk áfram nokkur
skref, en ég datt á ný. Ég var
kominn, út í .steinurð. Það var
víst farið að blæða, úr höndum
mér og fótum, en ég tók eigin-
lega ekki eftir því. Eðlishvötin
hafði náð valdi yfir mér. Hér
var ósjálfráð barátta upp á líf
eða —?
Ég komst út úr steinurðinni
— en lenti í staðinn úti í fenjæ
mýrinni. Ég sökk oft upp að
hnjám, hoppaði upp — til þess
eins að sökkva á ný.
Jafnvel þó uim lífið sé að tefla
j verður maður þreyttur.
Og mér var nístan,di kalt. Ég
var gegnvotug og hálf freðinn
vegna hins kalda storms. Þegar
ég datt, langaði mig hálfvegis til
þess að liggja kyrr. Þegar ég
sökk ofan í mýrina, fannst mér
næstum því þægilegt að finna
ískalt vatnið hækka upp eftir
fótunum, eftir því, sem ég sökk
dýpra. Upp að hnjárn, miðju
læri •— já upp að mjöðmum. —
En loksins hóf ég mig upp úr
feninu.
»Þú kemst ekki lifandi heim!«
hljómaði fyrir eyrum mér.
Mamma sat ein heima. Hún
hafði sjálfsagt sett lampann út
í glugga, til þess að ég gæti
fundið húsið í myrkrinu. Hún
var sjálfsagt að biðja fyrir mér
núna.
Guði sé lof! Nú slotaði hríð-
inni dálítið. Hvaö va,r þetta?
Var þetta elding, sem ég sá?
Eða —- jú, ]>etta var sannariega
ljcsið í herbergisglugganum
hennar mömmu.
Það lék hlýjutilfinning um
mig. Þreytan var horfin. Ég
d,att, ég sökk, mér varð kalt. En
hvað sakaði það? Ég sá ljósið-
Eg sá heim! Og — ég komst
heim.
Og þá var lagt út af textan-
um fyrir mig:
Ég var förumaður um hina
dimrnu óveðursnótt hér í heimi.
Og dag nokkurn slokknaði ljósið
mitt. Dag nokkurn missti ég
sjónar af takmarkinu og vegin-
u.m. Ég varð útataður í synd.
Sálu minni blæddi af vonbrigð-
um og hrösun. Ég varð lémagna
af þreytu. Ég hefði aldrei kom-
izt heim, ef þessi orð: »Ég er
ljós heimsins«, hefðu ekki opn-
azt fyrir mér., En þegar þau,
urðu mér ljós, hljómaði fyrir
eyrum mér: »Jú, þú kemst
heim!«
Að vísu er ég ennþá úti í
hinni dimmu nótt, Að vísu hlýt
ég stundum sár und,an bitru
háði eða spotti. Að vísu, blóðgast
ég stundum í hinu bitra lífs-
stríði. En hvað sakar það? Mitt
í baráttunni hljómar fyrirheit-
ið: »Þú kemst heim!«
Og á leiðinni rétti ég þeim,
sem ganga í myrkrinu', hendina.
Þeim, sem »l.ei ddir eru til
dauða« — hins eilífa dauða