Bjarmi - 01.05.1985, Qupperneq 7
Að starfa
Að vera fullorðinn felur m.a. í sér að
velja og búa sig undir starf. Starfið
hefur ekki aðeins þann tilgang að
tryggja efnahagslegt sjálfstæði. Sá sem
skynjar sjálfan sig sem starfandi mann
veit um þýðingu sína og nytsemi fyrir
samfélagið. Hinn trúaði veit sig að auki
samverkamann Guðs, skaparans, og
við lútherskir álítum starfið guðsþjón-
ustu.
Það sem á undan hefur verið sagt á
trúlega að mestu við unglingsár allra
tíina. Það sem hér fer á eftir byggir
neira á þeirri sérstöðu sem unglingar
nútímans búa við — þeir sem verða hin
ríkjandi kynslóð um og eftir næstu
aldamót. Þegar Páll postuli varð fulltíða
maður lagði hann niður barnaskapinn,
segir hann. Á dögum Páls mun það hafa
Verið einfaldari og átakaminni áfangi en
nú er að afleggja barnaskapinn. í ein-
földu samfélagi, eins og Páll lifði í, beið
unga mannsins skýrt og vel afmarkað
hlutverk, sem hann þekkti. Hann hafði
séð föður sinn iðka það og hann aftur
•angfeðga sína mann fram af manni.
Breytingarnar voru hægar. Verklag og
tækni þróuðust hægt. í slíku samfélagi eru
samskiptareglur ljósar. Maðurinn veit
hverjum hann tilheyrir. Augljóst sam-
hengi er milli þess sem maðurinn afkast-
ar og hagsmuna hans og hans fólks. Þar
er enginn unglingur til, einungis barn og
síðan ungur karl eða ung kona. And-
stæðurnar við okkar tíma eru augljósar.
Pr þróun verktækni og vísinda einkenn-
lr okkar þjóðfélag öðru fremur. Bilið
milli þess sem unglingur er og kann í
hyrjun gelgjuskeiðs og þess sem hann
Þarf að kunna til að verða fullgildur
starfhæfur einstaklingur breikkar og
hreikkar. Við búum í þjóðfélagi þar
sem best væri að fólk fæddist fullorðið.
Slík lausn er enn ekki til og þess vegna
eru til unglingar.
Tvennt er það, sem við ættum að huga
aö til að skilja stöðu unglinga í samfélagi
°kkar. Þeir taka minni og minni þátt í
framleiðslustörfum/atvinnu hinna full-
orðnu. Þess í stað skulu þeir læra og búa
s,g undir framtíðina. Sá undirbúnings-
t'mi lengist stöðugt og mörgum reynist
frfitt að eygja tilgang í biðinni. Samtím-
ls vex mikilvægi unglinganna sem neyt-
enda. Mikið fj ármagn er lagt í þá
utgerð. Nægir að nefna tísku- og tónlist-
nriðnað, myndbönd og spilatæki. Sjá
fermingargjafakálfa dagblaðanna á
þessu vori. Lífið miðast við neyslu og
nautnir án þess að lífsnautnin frjóva,
sem skáldið mærði svo mjög, komi þar
við sögu.
Neysla, hlutir og lífsstíll
Hlutir hafa öðlast nýtt gildi. Þeir eru
góðir meðan maður á þá, en svo er þeim
fleygt, þegar búið er að nota þá. Nýtt og
betra kemur í staðinn. Fólk er æst í nýja
hluti en samtímis stendur því meira á
sama um þá. E.t.v. er það í þessum
efnum sem æska nútímas sker sig úr
eldri kynslóðum. Ekki endilega hvað
varðar neysluna í sjálfri sér, heldur með
þessu sjálfsagða kæruleysi gagnvart
neyslunni. Almennt má tala um að
unglingamenningin svokallaða sé
skilgetið afkvæmi neysluhyggju nútím-
ans. Margir telja að þessi afstaða til
hlutanna móti í vaxandi mæli afstöðu
ungs fólks til annarra manna. Hætt er
við að aukin sjálfvirkni örtölvualdar
rýri enn mikilvægi hinna fornu sann-
inda, að maður er manns gaman.
Það er athyglisvert í þessu sambandi,
að margir sálfræðingar og geðlæknar
tala um að til þeirra leiti nú æ fleiri með
nýja tegund geðrænna vandamála. Þess-
ir sjúklingar eru undirlagðir af draumór-
um um takmarkalausa frægð og frama,
vald, andríki, fegurð eða um hina
fullkomnu ást. Þeir eru haldnir lamandi
hugarórum um eigið ágæti, fullirsýndar-
mennsku. Þeir krefjast takmarkalausrar
athygli og forðast að taka ábyrgð í mann-
legum samskiptum, og nota aðra purk-
unarlaust til að fullnægja eigin óskum,
án þess að skilja eða setja sig inn í
tilfinningar þeirra. Þessa sjúklinga
kenna geðfræðingar hnyttilega við
gríska goðið Narkissos, sem varð ást-
fanginn af spegilmynd sinni, er hann leit
sig í tærri skógarlind, — hann leið útaf
í þessari óhamingjusömu ást og breyttist
loks í blóm!
En þetta ástand, sem geðlæknarnir
kalla „sjúkdóm" hafa aðrir miklu frem-
ur talið „tímanna tákn“, — einkenni á
menningu okkar og samfélagi. Fegurð-
arsamkeppnir, líkamsrækt, matar- og
megrunarbrjálæðið, snyrtiæðið o.fl.
vísa nokkuð til þess, sem við er átt.
Lítið bara í tímaritin, t.d. „Nýtt líf“ og
„Lúxus“. Auglýsingatæknin sér svo um
að kenna unglingum og fullorðnum
hvernig við höndlum fegurðina, heils-
una, kynþokkann, spennuna, — í stuttu
máli namingjuna. E.t.v. sjáum við hér
djarfa fyrir útlínum þeirrar gullinbrúvu,
sem gerir kynslóðabilið að öngvu þegar
fullorðnir unglingar sameinast í neysl-
unni, en gamalt fólk, lasburða, ófrítt og^
bólugrafið er ekki til.
Unglingurinn, unglinga-
deildin og sveitastjórinn
Á unglingsárum er lagður grundvöll-
ur að lífsafstöðu flestra manna. Hug-
sjónir vakna, venjur og skoðanir
mótast. Af því sem þegar hefur verið
sagt er ljóst að sterk öfl eru að verki
innan og utan unglingsins. Hvað hefur
starfsmaður í unglingastarfi KFUM og
K fram að færa?
Aldrei er maðurinn jafn móttækilegur
fyrir varanlegum áhrifum og á unglings-
árum. Þess vegna er ábyrgð sveitarstjór-
ans mikil. Hann verður að bera fulla
virðingu fyrir unglingnum sem með-
bróður, viðurkenna og virða skoðanir
hans, tilfinningar og þarfir. Þetta getur
verið erfitt að tileinka sér, þar sem
unglingurinn er oft einkennileg blanda
barns og fullorðins. Oft er viðmót
unglinga þannig að þeir virðast hrinda
þeim frá sér, sem reyna að nálgast þá. En
undir skráp mótþróa og hrjúfrar hegð-
unar leynist jafnan hróp á samband,
skilning og þolinmæði. Það er áberandi
í viðtölum við marga unglinga að þeir
æskja meiri tengsla við fullorðna, jafn-
vel þótt hugmyndir þeirra séu óljósar
um hvernig megi „nota“ þá. í þessu held
ég að liggi styrkur unglingastarfs félag-
anna okkar. Við getum ekki keppt við
tækni leiktækjasalanna, glæsileika
diskótekanna eða spennu myndband-
anna. En við getum boðið unglingum
upp á tengsl við lifandi fólk sem lætur
sér annt um þá.
Leit unglingsins að tilgangi í tilveruna
vekur hann til umhugsunar um líf og
dauða, gott og illt, ást og hatur, sælu og
þjáningu, Guð og djöful. Trúarþröfin
breytist. Það hriktir í stoðum átaka-
lausrar barnatrúar. í raun sýnast mér
spurningar unglingsáranna og leit ungl-
ingsins að sjálfum sér vera trúarlegs
eðlis, þ.e.a.s. ef við höfum í huga hve
gjörtæk trúin er, eins og ég gat um hér
að framan. Við trúum því að enginn
svali betur þörfum unglingsins fyrir að
elska og starfa en Kristur sjálfur, sem
þessar þarfir eru skapaðar fyrir. „Fyrir
hann og til hans eru allir hlutir gjörðir.“
Þá fyrst finnur unglingurinn tilgang sinn
er hann tilheyrir skapara sínum, lifir í
samfélagi við hann og tekur þátt í
sístæðri sköpun hans í þjónustu við
aðra. Hlutverk unglingadeildarstarfs-
mannsins er að koma þessum boðskap
til skila. Þar er framkoma hans, viðmót
og raunar líf hans allt jafnvirkur boð-
andi og hið talaða orð.
7