Bjarmi - 01.05.1985, Qupperneq 29

Gullinmunnur
inum“, þessum undarlega manni sem
var „magur eins og kóngulóarvefur,
sköllóttur eins og Elía spámaður,
með hátt enni og djúp, áleitin augu,
fölur á vangann og með stuttklippt
hökuskegg.“
P
inhverju sinni varð mikið
uppþot í borginni. Keisarinn hafði
krafist þess að skatturinn yrði hækkað-
Ur- Varð þetta til þess að menn veltu
um koll styttu af keisaranum. Þetta
var svívirðilegt athæfi! Og nú biðu
menn þess að eitthvað yrði gert til að
refsa þeim
Þá gengur Krýsostomus fram og
flytur 21 predikun, „súlurnar“ sem
svo eru kallaðar. Hann róar fólkið
með frábærri mælskusnilld og miklu
^ndlegu valdi. Borginni var hlíft í
Þetta sinn.
Hér eru nokkur brot úr ræðunum
Sem hann hélt við þetta tækifæri.
Hann hefur máls á þessa leið:
>,Hvað skal segja? Um hvað á ég
að predika? Nú eiga helst við tár og
kveinstafir, ekki predikun og orð. Ég
Slt eins og Job þegar hann hafði misst
allt.“
Síðar í ræðunni segir hann:„Stóra
horgin okkar, höfuðstaður allra
horga í Austurlöndum, á það á hættu
að verða jöfnuð við jörðu og
er>ginn getur hjálpað henni... Flýjum
bví til hins himneska konungs og
aköllum hann um hjálp! Veiti hann
°kkur ekki náð er enga liðsemd að fá
°g enga björgun!“
Hann deilir á þá sem leika tveim
skjöldum og eru ekki einlægir í trúnni
a Krist:„Kirkian er ekki leikhús þar
Sem menn geti hlustað sér til skemmt-
Ur>ar. Við verðum að vera betri þegar
V[ð förum héðan. Við eigum að safna
aiiðæfum á þessum stað.“ Síðan víkur
hann að því hvað sönn auðæfi eru:
»Ekki er sá ríkur sem hefur mikið
handa á milli heldur sá sem ^efur
luikið... Pað er skammarlegt að
klæða húsveggina marmara og hugsa
ekki um Krist sem gengur nakinn...
Við eigum að byggja hús til að búa í
þeim, ekki til að njóta heiðurs af
þeim. Allt sem er stærra en nauðsyn
krefur er munaður og gagnslaust.
Þú átt erfitt um gang ef þú ferð í skó
sem eru stærri en fóturinn. Gangan til
himins reynist þér torsótt ef þú byggir
þér hús sem er stærra en þú þarft.“
Við tökum eftir hve hugsunin er
skýr og framsetningin glæsileg. Það er
ekki að undra þótt honum tækist að
kalla borgarbúa til íhugunar og iðr-
unar.
/
A ð 397 vildi keisarinn að
Krýsostomus kæmi til Konstantínóp-
el. Hann átti að gegna virðingar-
stöðu, verða patríarki. En Krýsost-
omus brast bæði djörfung og hug til
þess. Þess vegna urðu menn að taka
hann með valdi og fara með hann
þangað.
Og þegar hann var kominn þangað
gerði hann skyldu sína. En auðvelt
var það ekki. Kristindómurinn hafði
notið viðurkenningar á æðstu stöð-
um. Samt gætti hvarvetna heiðin-
dómsins í menningarlífinu, ekki síst
við hirðina.
Keisaranum skjátlaðist ef hann
hugði að Krýsostomus legði blessun
sína yfir þetta. Hann tók ekki einu
sinni þátt í hátíðunum við hirðina
heldur át mat sinn í óvistlegu herbergi
í húsi sínu. Hann hreinsaði líka til
meðal prestanna en þar fór að gæta
spillingar vegna þess að þeir hlutu
völd og heiður.
Krýsostomus var sem á milli
tveggja elda. Sumir elskuðu hann
vegna þess hve frábærar predikanir
hans voru. Aðrir hötuðu hann. Jafn-
vel leiðtogar í kirkjunni vildu ryðja
honum úr vegi. Og þeir fengu vilja
sínum framgengt. Gullinmunnur var
dæmdur í útlegð. Var farið með hann
burt út borginni.
Skömmu síðar varð jarðskjálfti.
Var ástæðan sú að þeir höfðu bægt
Krýsostomusi í burtu? Samviskan
sló hina nautnasjúku keisaradrottn-
ingu, Evdoxíu, og hún sendi þessi
skilaboð til Krýsostomusar:„Saklaus
er ég af blóði yðar heilagleika. Komið
aftur þegar í stað!“
Krýsostomus kom. En keisara-
drottningin hafði ekki horfið frá fyrri
háttum, því miður. Hún lét reisa
silfurstyttu af sjálfri sér og vígði hana
með svallveislu mikilli.
Þetta gat þjónn Drottins ekki látið
óátalið, og hann hrópar í einni pre-
dikun sinni:„Enn dansar Heródías!
Enn heimtar hún höfuð Jóhannesar! “
i_r
JL Æ. ann varð því aftur að fara í
útlegð, í þetta sinn langt inni í fjall-
lendi Vestur-Asíu. Óvinir hans létu
ekki af að hrella hann. Þeir fóru með
hann stað úr stað, ár eftir ár. Hann
sem hafði náð hæstu hæðum í predik-
unum sínum var nú í hinni dýpstu
niðurlægingu.
Á þessum tíma ritaði hann tvö
hundruð bréf sem enn eru til. Þar er
ekki að finna eitt kvörtunarorð held-
ur aðeins vinsamlegar óskir og áminn-
ingar til kristinna bræðra.
Árið 407 var hann á faralds fæti í
þrjá mánuði til nýs staðar. Sú ferð
reyndist honum um megn. „Guði sé
lof fyrir allt!“ mælti hann. Síðan tók
hann andvörpin.
Gullinmunnurinn hafði þagnað. En
orð hans lifðu. Hjá sumum voru þau
lifandi orð í hjörtunum, hjá öðrum
beitt og ásakandi orð í samviskunni.
Líkami hans var fluttur 35 árum
síðar til Konstantínópel og jarðsettur
í Postulakirkjunni þar. Öll borgin
ljómaði í birtu frá blysum. Sannleiks-
orðin úr gullinmunninum höfðu sigr-
að.
Ved Juletid. Jens Olav Mæland.
29