Bjarmi - 01.07.1985, Blaðsíða 11

fæðu til daglegs lífs, hafa fasta atvinnu,
afkomumöguleika o.fl.. Síðast en ekki
síst felst í þessu það að finna, að
einhverjum finnst „ég“ skipta máli. Af
þessu leiðir næsti þáttur, en það er
ástúðlhlýjalkœrleikur. Finna að einhver
skiptir sér af mér, hvort sem mér líður
vel eða illa, og finnst ég einhvers virði.
Og ég finni að það hefur gildi fyrir
viðkomandi á sama hátt og það hefur
gildi fyrir mig sjálfan. í þessu felst
einnig umhyggja, en það er að skipta sér
af og sjá um að ég fái þörfum mínum
fulinægt t.d. varðandi fæði og klæði, en
ekki síður aðra þætti eins og fyrirbæn.
Til að þessir þættir beri árangur,
verður þó að ríkja virðing innan fjöl-
skyldunnar. Með þessu er átt við gagn-
kvœma virðingu milli fjölskyldumeðlim-
anna. Faðirinn virði móðurina og hún
hann, foreldrar virði börn sín og þau
foreldrana. í þessu felst, að innan
fjölskyldunnar ríkir samheldni og trún-
aður. Ræði ég í trúnaði t.d. við maka
minn og börn, þá heyri ég það ekki síðar
af vörum foreldra, tengdaforeldra, vina
eða kunningja. Ef börnin trúa foreldr-
um sínum fyrir einhverju, þá heyri þau
það ekki síðar af vörum afa og ömmu,
frænku eða frænda, félaga eða jafnvel
kennara.
Það er mikilvægt að hafa hugfast, að
börn þroskast ekki bara af samskiptum
við önnur börn, heldur miklu fremur af
samskiptum við fullorðna, fullþroska
einstaklinga. Það er hollt að minnast
þess, sem eitt sinn hefur verið sagt, að
það sem ég er, hrópar svo hátt, að það
sem ég segi heyrist ekki. Þetta á ekki
hvað síst við í samskiptum foreldra og
harna. Þess vegna er líka mikilvægur sá
mótunartími, sem foreldrar fá saman
áður en börnin fæðast. Þau þurfa sjálf
að fá tækifæri til að slípast og koma sér
saman um þær reglur, sem eiga að gilda
1 samskiptum þeirra í milli.
Vaentingar
í hjónabandinu
Hjónabandið hefur ekki aðeins form-
'ega hlið, sem lítur að lögum og reglum,
sem um það gilda. Það hefuróformlegar
hliðar, sem oft skipta mun meira máli
e'i hinar formlegu. Það eru væntingarn-
ar, bæði meðvitaðar og ómeðvitaðar,
sem fela í sér siðferðislega þætti og
h'fsviðhorf og beinast því, sem koma
skal í sambandi karls og konu. Opin
hreinskiptin tjáskipti foreldranna frá
uPphafi auka líkurnar á að samkomulag
náist, þegar upp koma ágreiningsmál.
betta á ekki hvað síst við þegar börn eru
annars vegar. Hver á t.d. að vakna á
nóttunni, þegar barnið fer að gráta og
heimtar mat sinn og engar refjar? Hver
á að ganga um gólf með barnið um
miðja nótt, þegar eyrnaverkurinn er að
gera út af við það eða magakveisan
kemur í veg fyrir að það sofi nema
örfáar klukkustundir á hverjum sólar-
hring? Hver á að fara til bankastjórans
og biðja um lán, hver á að skúra, þvo,
clda mat og ótal margt annað, scm þarf
til svo fjölskyldulífið geti gengið dag
hvern? Hvernig er verkaskiptingin milli
foreldranna ákveðin? Er það rætt opið
eða er þegjandi samkomulag, sem e.t.v.
byggir fyrst og fremst á afstöðu annars
aðilans? Börnin fæðast inn í það kerfi
eða mynstur, sem forcldrarnir hafa
mótað og þau mótast af því. Ef foreldr-
arnir eru t.d. alltaf að reyna að leyna
einhverju hvort fyrir öðru, eða eru
ósamkvæm sjálfum sér í samskiptum
hvort við annað eða við börnin, þá finna
börnin það óðar og eru skjót að læra
leikreglurnar og nýta þær sér í hag. Það
má því segja, að barneignir og uppeldi
sé hörkuvinna, sem krefjist meðvitaðrar
einbeitingar frá upphafi til enda. En sú
vinna er ómetanleg reynsla og ríkulega
gefandi hvað snertir lífsfyllingu og til-
gang fyrir lífið.
En það krefst sjálfsögunar, einkum
varðandi það að sýna virðingu. Virðing
í fjölskyldulífinu gefur möguleika á því,
að unnt sé að eiga sín einkamál án þess
að valda togstreytu í samskiptum. Það
er e.t.v. mikilvægt, að börnin finni, að
foreldrar virði þau. Virðingu má t.d.
sýna með því að fara ekki inn í herbergi
barnanna nema banka fyrst. Fara ekki
ofan í skúffur þeirra og hirslur að þeim
forspurðum, eða lesa ekki bréf til þeirra
eða frá þeim nema með þeirra sam-
þykki. Við sem fullorðin erum, viljum
ekki alltaf að ruðst sé inn til okkar að
óvörum. Gæti ekki verið að sama gildi
um börnin okkar? Ræðum um það við
þau, hvernig við viljum haga þessuni
reglum. Þannig förum við m.a. að
byggja upp virðingu, sýna að við tökum
tillit til barnanna, skoðana þeirra og
reiknum með þeim.
Trúnaður inn á við er forsenda trún-
aðar út á við t.d. með því að læra að það
sem sagt er heima í trúnaði fer ekki
lengra. Ekki er talað á bak hvert öðru.
Foreldri myndi ekki bandalag með
börnum sínum gegn hinu foreldrinu í
einhvers konar valdabaráttu um það
hverstjórni fjölskyldunni. Stjórnun fjöl-
skyldunnar er sameiginlegt hlutverk
foreldranna.
Boð og skipanir
Þegar vcriö er að kenna börnum að
hlýða, þá er mikilvægt að gerður sé
greinarmunur á beiðni, sem getur lcitt
af sér jákvætt eða neikvætt svar annars
vegar og vinsanilegri skipun þar sem
hlýðni er krafist hins vegar. Með þessu
er t.d. átt við það, að œtiist foreldrar til
þess að barn þvoi upp. Þá scgi þeir
ekki: „Villt þú þvo upp?“ Meðþeirri spurn-
ingu er barninu gefinn sá valkostur að
geta sagt nei. Velji það svo þann valkost
að segja nei og foreldrarnir segi þá: „Jú,
þú átt að þvo upp!, þá eru þau á vissan
hátt að ómerkja sjálf sig og sýna barninu
lítilsvirðingu. Þá hcfði verið betra að
segja: Þú átt að þvo upp!” eða „ég vil að
þú þvoir upp!“ Við skulum óska eftir
aðstoð barnanna þannig, að þeim finnist
sjálfsagt og eölilegt að taka sinn þátt í
daglegum verkefnum á heimilinu. Og
ekki gefa þeim kost á vali nema að
ætlunin sé að taka afleiðingunum af vali
þeirra.
Börnum eru oft mislagðar hendur og
því er mikilvægt að sýna þeim kærleika
og væntumþykju á skýran og ótvíræðan
hátt, óháð því hvað þau gera. Maður
getuF látið sér mislíka verkin sem þau
framkvæma, t.d. ef þau gera eitthvað
rangt eða vinna verk sín illa. En þau
sjálf, persónu þeirra sjálfra, eigum við
sem foreldrar að virða og styðja, þannig
að þeim fari ekki að finnast þau vera
einskis verð og misheppnaðir einstakl-
ingar. Hvernig eiga þau annars að geta
lært það. aö Guð elskar syndarann en
hatar syndina.
11