Bjarmi - 01.10.1995, Page 27

HVAÐ ER ...?
Pá var lífsafneitun og einangrun
frá umheiminum oft áberandi sem leiddi
gjarnan til neihœðrar afstöðu til gœh
lífsins, menningar og vísinda.
lögmálsþrælkun eða lífsfjandsamlegum „faríse-
isma“. Þá eru líka dæmi um ofuráherslu á ákveðna
andlega reynslu sem stundum hefur endað í trúar-
vingli og andlegri sjálfdæmishyggju.
Heilbrigður píetismi hlýtur fyrst og fremst að fela
í sér áherslu á lifandi trú á frelsarann Jesú Krist og
hjálpræði Guðs í honum, samfélag við hann og aðra
trúaða, bænlíf og biblíulestur. Jafnframt eru þær
afleiðingar sem það hefur mikilvægar, þ.e. gleði
trúarinnar og það að þjóna Guði og náunganunt rneð
öllu lífi sínu og vinna þannig að útbreiðslu fagnaðar-
erindisins um heim allan.
GJG tók saman
Upphaf
biblíuleshópa má
rekja til píetismans.
kristna menn óháð kirkjudeildum. Hann leyfði
flóttamönnum frá Bæheimi, sem höfðu orðið að
flýja ofsóknir kaþólskra, að setjast að á landareign
sinni og með þeim stofnaði hann bræðrasöfnuðinn í
Herrnhut árið 1722. Megináhersla var lögð á
friðþæginguna fyrir blóð Jesú Krists, gleði trúar-
innar og lifandi og starfandi trú. Eitt aðalviðfangs-
efnið var kristniboð meðal heiðingja. Frá Þýska-
landi breiddist píetisminn út til annarra landa. Á
Norðurlöndunum hafði hann mikil áhrif í Svíþjóð
og einnig í Noregi og Danmörku. Á Englandi varð
til vakningarhreyfing um miðja 18. öldina vegna
starfs Johns Wesley og af henni varð meþódista-
kirkjan til. Hér á landi varð píetisminn ekki
vakningarhreyfing í sama mæli og víða annars staðar
en hafði þó sín áhrif m.a. vegna ferðar Ludvigs
Harboe hingað til land á árunum 1741-45.
Ef meta á píetismann og þau jákvæðu áhrif sem
hann hefur haft er ljóst að hann gerði Biblíuna og
lestur hennar að almenningseign, gerði hinn almenna
prestdóm að veruleika og þar með ábyrgð leikmanna
í kirkjunni og lagði áherslu á afturhvarf einstakl-
ingsins þannig að fólk varð að taka ákvörðun um trú
sína. Þá lagði hann áherslu á almenna menntun,
einkum lestrarkunnáttu. Veikleikinn fólst í mikilli
einstaklingshyggju þannig að einblínt var um of á
persónulega reynslu og hún jafnvel gerð að
almennri viðmiðun. Einstaklingshyggjan
leiddi einnig af sér neikvæða
kirkjugagnrýni og takmarkaðan skilning á
gildi kirkjunnar. Þá var lífsafneitun og
einangrun frá umheiminum oft áberandi
sem leiddi gjarnan til neikvæðrar afstöðu
til gæða lífsins, menningar og vísinda.
Meginatriði píetismans hafa haft áhrif
víða allt fram á daginn í dag, t.d. í kristi-
legum leikmannahreyfingum á borð við
þær sem gefa út Bjarma. I því sambandi
má nefna áherslu á mikilvægi friðþægingar-
verks Jesú og að kristin trú er ekki bara
kenning heldur lifandi trú sem starfar í
kærleika. Ennfremur áherslu á að taka
trúarlega afstöðu, nauðsyn góðs og guð-
rækins lífernis, lestur Biblíunnar, kristni-
boð meðal heiðingja o.s.frv.
Eins og oft vill verða á vakningartímum
greindist píetisminn í inargar greinar með
mismunandi áherslur. Stundunr hafa hópar
undir áhrifum píetismans gengið mjög
langt í lífsafneitun og nánast einangrað sig
frá veraldlegu lífi, sem varla getur talist
eðlilegt, og jafnvel endað annað hvort í
27