Bjarmi - 01.10.1998, Blaðsíða 3

Ujcirmi
I TÍMARIT UM TRÚMÁI
Útgefendur: Kristilega skólahreyfingin,
Landssamband KFUM og KFUK og
Samband íslenskra kristnlboðsfélaga.
Ritstjóri: Gunnar J. Gunnarsson.
Ritnefnd: Guðmundur Karl Brynjarsson
og Kjartan Jónsson.
Afgreiðsla: Aðalskrifstofan, Holtavegi 28,
pósthólf 4060,124 Reykjavík,
sími 588 8899, bréfsími 588 8840.
Árgjald: Kr. 2.800,- innanlands, kr. 3.300,
til útlanda. Gjalddagi 1. mars.
Verð í lausasölu kr. 500,-.
Umbrot og útlit: Áhrif ehf, Kringlunni 6.
Ljósmyndir: Kristján Einar Einarsson o.fl.
Frentun: ísafoldarprentsmlðja.
Jg Gunnar J.
“T Gunnarsson fjallar
Ium sköpun og
erföavísindi.
■iAKjartan Jónsson
l^fjallar um
Biblíunámskeiö í
Vatnaskógi undir
yfirskriftinni:
Biblíuganga.
tÆ Jj Heimsendir.
l“TDr. Sigurjón
Árni Eyjólfsson
fylgir okkur gegnum
Lúkas 21:25-33.
Sigurbjörn
m Þorkelsson ræöir
viö Ársæl Aöalbergsson,
formann Skógarmanna
KFUM.
AAEinar S. Arason
áCKJ ræöir viö Bjarna
Gíslason og Elísabetu
Jónsdóttur um störf á
heimvistarskóla í
Eþíópíu.
AA Einar S. Arason
ræöir viö
Guölaug Gunnarsson
og Valgeröi
Gísladóttur um 15 ára
starf í Eþíópíu.
AA Postuli Roberts
mO Duvall. Gunnar
J. Gunnarsson fjallar
um kvikmyndina The
Apostle.

Erfðarannsöknir
og siðferðileg
álitamál
Gagnagrunnsfrumvarpið margnefnda hef-
ur hrundið af stað mikilli umræðu um
ýmis siðferðileg álitamál sem tengjast
spurningunni um réttmæti slíks gagna-
grunns og meðferð og notkun þekkingar
á sviði læknisfræði-, líffræði- og erfða-
rannsókna. Það kemur í sjálfu sér ekki á óvart að viðbrögð hafi orðið mikil. Við virð-
umst standa andspænis nýjum og spennandi möguleikum á þessu sviði vegna nýrrar
tækni og þekkingar sem rannsóknir skapa. Um leið stöndum við frammi fyrir sið-
ferðilegum spurningum og álitamálum sem hafa jafnvel aldrei verið íhuguð og rædd
fyrr. Því er ekki undarlegt þótt ýmsir vilji spyrna við fótum og fá svigrúm til að skoða
málin nánar.
Þegar við stöndum andspænis siðferðilegum álitamálum snýst spurningin oft um
það annars vegar hvað hægt er að gera og hins vegar hvað er siðferðilega rétt að gera.
Þekking okkar færir okkur sífellt nýja möguleika eða kosti sem við getum valið á milli
og kosið að framkvæma eða ekki. Afleiðingarnar af vali okkar og gjörðum geta verið
margvíslegar og bæði líffræðilegar og félagslegar. Þar með stöndum við um leið
frammi fyrir spurningunni um siðferðilegt réttmæti og afleiðingar þeirra kosta sem
við stöndum frammi fyrir. Hér gildir einu hvort við erum að tala um möguleika sem
miðlægur gagnagrunnur á heilbrigðissviði felur í sér eða álitamál sem notkun nýrrar
þekkingar á sviði líffræði- og erfðarannsókna hefur í för með sér.
í stuttum pistli verða hinar ýmsu siðferðisspurningarnar og álitamál ekki rædd að
neinu marki. í staðinn skal bent á mikilvægi þess að ýta þeim ekki út af borðinu eða
láta sem þær séu léttvægar. Ný þekking á sviði sem varðar lífið sjálft, eðli þess og eig-
inleika er auðvitað jákvæð og spennandi ekki síst þegar menn sjá bjarma fyrir lausn-
um sem geta fyrirbyggt sjúkdóma eða jafnvel fært okkur lækningu á alvarlegum, arf-
gengum sjúkdómum. En um leið er málið grafalvarlegt því það er ekki sama hvernig
við förum með og notum þekkingu okkar.
Hvað á þá að hafa að leiðarljósi? Þótt ekki sé víst að allir fallist á svo kölluð trúar-
leg rök skal engu síður bent á þau sem mikilvæg í umræðunni um erfðarannsóknir.
Það er nú einu sinni svo að trú eða lífsskoðun felur í sér gildismat. Kristin trú á Guð
sem föður og skapara alls felur t.d. í sér að við hljótum að bera virðingu fyrir lífinu.
Mannslífið er þar í sérstöðu þar sem maðurinn er skapaður í Guðs mynd og því
hljótum við ávallt að taka mið af helgi þess og virðingunni fyrir manneskjunni þegar
við íhugum og ræðum hvað er rétt eða rangt að gera. Kristin trú setur ekki spurn-
ingarmerki við réttmæti rannsókna og hún lítur aukna þekkingu jákvæðum augum
en hún hlýtur jafnframt að fela í sér þá skoðun að það sé ekki sama hvernig við
stöndum að rannsóknum og notum þá þekkingu sem þær skapa. Áherslan á ábyrgð
mannsins sem ráðsmaður Guðs á jörðu skiptir hér máli. Við berum ábyrgð á því
hvernig við umgöngumst hvert annað, lífið og náttúruna.
Sú freisting er ávallt fyrir hendi að ætla sér að leika Guð og fara að ráðskast með
það sem ekki er á okkar valdi eða við ráðum við. Rannsóknir á lífinu, eðli þess og
eiginleikum eru að sjálfsögðu mikilvægar fyrir okkur í leit leiðum til að gera lífið
betra og stuðla meðal annars að heilbrigði og velferð. Þekkingu okkar hljótum við því
að nota í því skyni. Við þurfum þó ávallt að gæta þess að ákafinn í þekkingarleitinni
og notkun þekkingar okkar beri ekki siðferðilega dómgreind ofurliði og við gleymum
að viðurkenna takmörk okkar. Ætli lotningin fyrir lífinu, skapara þess og lögmálum
skipti hér ekki höfuðmáli þegar öllu er á botninn hvolft, ásamt virðingunni fyrir rétti
og sérkennum hverrar manneskju?